یزد یکی از استان‌های جذاب ایران برای علاقمندان به تاریخ است. همه ساله تعداد زیادی از گردشگران برای دیدن آثار تاریخی یزد به این استان سفر می‌کنند. در این میان روستای شواز در شهرستان تفت، جایی کمتر شناخته شده است که به لحاظ تاریخی ارزش بسیاری دارد. با ما همراه باشید تا شما را با قلعه شواز، مهم‌ترین اثر باستانی این روستا آشنا کنیم.
روستای شواز، یادگاری از دل تاریخ
در ۹۵ کیلومتری شهرستان یزد، روستایی تاریخی قرار گرفته است که قدمت آن به سالهای قبل از ورود اسلام به ایران برمی‌گردد. روستای شواز، یکی از روستاهای وابسته به شهرستان تفت است و در ۶۸ کیلومتری این شهرستان واقع شده است.
به گفته محلی‌ها نام شواز تغییر یافته شب باد یا شاه باد است. وجه تسمیه اسم روستا به بادهای شدیدی که شبها در روستا می‌وزد برمی‌گردد. به مرور زمان این اسم عوض شد و به شواز تبدیل شد.
روستای شواز قدیمی‌ترین روستای شهرستان تفت است. این روستای قدیمی یک اثر باستانی مهم دارد که باعث شهرت آن شده است. قلعه شواز که بر اساس یافته‌ها مهم‌ترین قلعه صخره‌ای کشور است باعث شده است که روستای شواز به یکی از مهم‌ترین مناطق یزد تبدیل شود.
چطور به قلعه شواز برسیم؟
برای رسیدن به روستای شواز از شهرستان یزد به سمت ابرکوه حرکت کنید. بعد از طی مسیر به روستای علی‌آباد خواهید رسید. از آنجا به سمت روستای شواز راهتان را ادامه دهید. می‌توانید این روستای زیبا و خوش آب‌وهوا را در امتداد سلسله جبال شرکوه پیدا کنید.
بهترین زمان برای دیدن قلعه شواز چه زمانی است؟
بهترین زمان برای سفر به استان یزد و دیدن دیدنی‌های اطراف آن مانند شهرستان تفت و قلعه شواز، اوایل بهار و اوایل پاییز است. یزد در این موقع از سال آب‌وهوای نسبتا خنک و مطبوعی دارد و برای مسافرت و گشت‌وگذار مناسب است.
چه چیزی در قلعه شواز انتظار شما را می‌کشد؟
وقتی به روستای شواز می‌رسید با منظره بسیار زیبایی روبه‌رو خواهید شد. روستایی مسکونی که به صخره‌های بلندبالا و مرتفع چسبیده است. روبه‌روی روستا دشتی وسیع قرار دارد و منظره‌ای درست کرده است که انگار روستا دامن خود را در این دشت پهن کرده است.
روستای شواز دیدنی‌های زیادی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد. اما مهم‌ترین و دیدنی‌ترین جای روستا، قلعه شواز است.
قلعه شواز مهم‌ترین قلعه کوهستانی ایران به حساب می‌آید. این قلعه که دیرینه‌ترین قلعه استان یزد است بر صخره‌ای مرتفع به ارتفاع صدمتر بنا شده است و ۵هزار متربع مساحت دارد. قلعه شواز در گذشته کاربری مسکونی داشته است. البته سدی محکم دربرابر تهاجم غارتگران هم به حساب می‌آمده است.
قدمت قلعه شواز به دوره ساسانی برمی‌گردد و به وضوح می‌توان آثار و ویژگی‌های معماری ساسانی را هم در آن پیدا کرد. نکته جالبی که در مورد قلعه شواز وجود دارد، مصالح به کار رفته در آن است.
مصالحی که در قسمت داخلی قلعه به کار رفته است شامل خشت، گل و سنگ است. آنها این مصالح را بالا ملات کاه و گل به هم پیوند دادند و بنایی مسحتکم خلق کردند. نکته جالب‌تر اینکه پیشینیان و نیاکان ما با خردمندی تمام توانسته‌اند سنگ‌های بزرگ را تا ارتفاع یکصد متری بالا ببرند و در نمای بیرونی قلعه از آن استفاده کنند.
استفاده از سنگ در نمای بیرونی قلعه، علتی کاملا امنیتی داشته است. در دوره ساسانی مرسوم بوده است که در ساخت نمای بیرونی قلعه‌ها، برای مصون ماندن آنها از شر دشمنان و غیرقابل نفوذ و دسترس کردن آنها، از سنگ استفاده می‌کردند.
درواقع قلعه شواز از دو جنس مصالح ساخته شده است. خشت و گل برای قسمت‌های داخلی و سنگ برای نمای بیرونی. جالب است که بدانید قسمتی از طاق قلعه بااستفاده از چوب درختان ساخته شده است. اما این چوب پس از گذشت قرن‌ها همچنان مستحکم و بادوام مانده است. گفته می‌شود چوب به کار رفته در ساخت قلعه شواز، از چوب درختان سنجد باشد.
جالب است بدانید که در ورودی قلعه شواز هم از یک تکه سنگ یکپارچه است که به افزایش امنیت آن کمک زیادی می‌کرده است. همچنین برج‌های قلعه برای دیده‌بانی به کار می‌رفتند.
درون قلعه آثاری کشف شده‌اند که نشان می‌دهند زندگی کاملی در شواز جریان داشته است. وجود مغازه‌هایی که در قلعه ساخته شده بودند یکی از پررنگ‌ترین نشانه‌های زندگی دسته‌جمعی درون قلعه شواز است.
همانطور که قبلا اشاره کردیم، کاربری قلعه شواز از دوره ساسانی به صورت فعال بوده است. قلعه تمام ویژگی‌های طراحی و معماری دوره ساسانی را دارد. وجود طاق و قوس در نمای داخلی و بیرونی این قلعه، از بارزترین ویژگی‌های طراحی ساسانی قلعه شواز است. یکی از سنگ نگاره‌های کشف شده در داخل قلعه، سنگ‌نگاره‌ای بسیار قدیمی است که تخمین زده می‌شود قدمت آن به قرن ششم برسد. این سنگ نگاره در تعیین تاریخ قلعه و کاربری آن اهمیت بسیار زیادی دارد.
دیگر دیدنی‌های روستای شواز
روستای شواز دیدنی‌های دیگری هم دارد. اگر به روستای شواز سر زدید، فقط به تماشای قلعه آن نروید. این روستای تاریخی دیدنی‌های زیادی را در دل خود جا داده است که انگار راز و رمز آنها در تاریخ جا مانده‌اند.
آبشار شواز
یکی از دیدنی‌های روستای شواز آبشار این روستاست که به آبشار تلخ و شور شهرت دارد. این آبشار در منطقه‌ای خارج از روستا میان صخره‌ها قرار گرفته است. نکته جالب در مورد آبشار مزه تلخ و شوری است که آب آن دارد.
آبی که از آبشار شواز بیرون می‌زند منفذ مشخصی ندارد. در واقع اگر به آبشار نگاه کنید، جوی باریکی از آب را می‌بینید که از هر نقطه زمین بیرون زده و جاری شده است. رسوبات نگینی بستر آبشار و آبی که روی آنها جاریست، منظره زیبایی به این آبشار بخشیده است.
این آبشار روی دره‌ای قرار دارد که به خاطر فرسایش آب ایجاد شده است. از طرفی درختچه‌های کوچک و زیبای کویری که عضوی جدانشدنی از طبیعت کویر هستند در اطراف آبشار شواز به چشم می‌خورند که این آبشار زیبا را متفاوت و متمایز از سایر پدیده‌های طبیعی مشابه‌شان کرده‌اند.
گورستان شواز
دیگر از دیدنی‌های روستای شواز گورستان تاریخی این شهر است. این گورستان که قدمت زیادی دارد شکلی عجیب و مرموز دارد. بالای بسیاری از قبور قبرستان شواز سنگ‌های کلفت و با ارتفاع بیش از نیم متر نصب کرده‌اند.
هنوز معلوم نشده است که اصلا چرا این سنگ‌ها روی قبرها وجود داشته‌اند و کاربری آنها چه بوده است. این سنگ‌ها بدون هیچگونه تراش و کنده‌کاری روی قبرها وجوددارند. این قبرستان حدودا ۴۰ قبر دارد.
قبرستان شواز در سال ۱۳۸۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
و در آخر
ایران عزیز ما با داشتن تاریخ غنی و پربار خود به کسانی که به تاریخ علاقه‌مند هستند، گزینه‌های بی‌نظیر و ایده‌آلی برای سفر ارائه می‌دهد. ما اعتقاد داریم همه جای ایران را باید دید و لذت برد. بیایید مقصدهای همیشگی سفرمان را بهم بزنیم و مقاصد متفاوت‌تری را برای گشت و گذار انتخاب کنیم. مثلا روستای شواز.
البته که هزاران نقطه باارزش دیگر در ایران وجود دارند که ناشناخته مانده‌اند و باید آنها را دید. این بار نوبت شماست. اگر تجربه سفر به چنین نقاطی دارید با ما به اشتراک بگذارید.
