الماس دریای نور کجاست؟

تهران را می‌توان شهر موزه‌ها و کاخ‌ها دانست. در حالی‌که شیراز و اصفهان بهترین نمونه از شهرهای ایرانی برای به تصویر کشیدن گذشته‌ای پر شکوه هستند،  اغلب یادگاری‌های تاریخ معاصر را می‌توان در تهران دید. از میان موزه‌های تهران شاید لوکس‌ترین آن‌ها که گردشگران را متحیر می‌کند موزه‌ جواهرات ملی ایران باشد که چشم‌نوازترین جواهرات ایرانی را در خود جای داده است.

هر چند تا‌ج‌ها، کمربندها و بازوبندهای مرصع و روپوش‌های جواهر نشان بخشی جدا نشدنی از زندگی پادشاهان ایرانی بوده اما تا دوران صفویه هیچ حکومت مستقلی سر کار نیامد تا طولانی مدت بر کشور حکمرانی داشته باشد و بتواند برای جواهرات برنامه‌ای خاص تدوین کند. تا این‌که پادشاهان صفوی اقدام به جمع‌آوری، حفظ و نگهداری جواهرات و سنگ‌های زینتی کردند وسفرایی را برای خرید و جمع‌آوری به داخل ایران و حتی کشورهایی چون هند، ایتالیا، فرانسه و ترکیه فرستادند و ما حصل آن را به پایتخت صفویه یعنی اصفهان منتقل کردند.

با شکست شاه سلطان حسین، اخرین پادشاه صفوی مجموعه‌ی جواهرات به ‌دست شورشیان افغان افتاد و محمود و اشرف افغان گنجینه‌ی صفوی را به تاراج بردند. نادر شاه با دست گرفتن حکومت بخشی از جواهرات را پس گرفت و برای نگهداری آن‌ها دستور ساخت کلات نادری در خراسان را داد که گاو صندوقی بزرگ برای نگهداری جواهرات ایران بود. مدتی بعد نادر برای پس گرفتن مقداری از جواهرات که به‌هندوستان منتقل شده بودند، نامه‌ای به‌ دربار این کشور نوشت و البته پاسخ دربار منفی بود و سپس در جریان لشکرکشی نادر به‌ هند، محمدشاه گورکانی جواهر، اسحله و مبالغی نقدی نسبتا زیادی را به‌‌ نادر تسلیم کرد. پس از قتل نادر، احمد بیگ افغان ابدالی، از سرداران نادرشاه، بخشی از جواهرات موجود در خزانه را به‌ غارت برد که کوه نور یکی از آن‌ها بود. در حال حاضر الماس کوه نور در تاج ملکه انگلستان، ملکه الیزابت، قرار دارد.

تاریخچه موزه جواهرات ملی

تاریخ ملی شدن جواهرات ایران به دوره‌ی مظفرالدین شاه برمی‌گردد. پس از پیروزی مشروطه‌خواهان محمدعلی‌شاه به سفارت روسیه پناهنده شد و بخشی از جواهرات سلطنتی مانند دریای‌نور را با خود به سفارت برد که با پافشاری مشروطه خواهان بعضی از آن‌ها ازجمله الماس دریای نور دوباره به کاخ گلستان برگردانده شد و در نهایت از آن‌ها فهرستی تهیه شد تا از میزان واقعی این جواهرات اطلاعات دقیقی در دست باشد.

بیشتر بخوانید: عجایب پنج‌گانه‌ ایران

زمان دقیق ملی شدن جواهرات یا اهدای آن‌ها به بانک مرکزی مربوط به زمان رضاشاه است. در این دوره یک شرکت فرانسوی به نام کمپانی بوشرون به دستور شاه از همه جواهرات سلطنتی صورت‌ برداری و ارزش آنها را تعیین کرد و در نهایت سال ۱۳۱۶ هجری شمسی با تاسیس بانک ملی ایران بسیاری از آنها به خزانه بانک ملی به عنوان پشتوانه پولی و مالی کشور منتقل شدند.

در ادامه بعضی از جواهرات معروف که در موزه‌ جواهرات ملی به نمایش گذاشته شده‌اند معرفی می‌شود. برای بازدید از موزه به میدان امام خمینی، خیابان فردوسی، نرسیده به چهارراه استانبول،ساختمان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، خزانه‌ی جواهرات ملی مراجعه کنید.

گوهرهای موزه جواهرات ملی

الماس دریای نور

در حالی که نام دریای نور اغلب در کنار زوج آن یعنی کوه نور شنیده می‌شود این دو از لحاظ تراش و رنگ هیچ شباهتی به یکدیگر ندارند. ناصرالدین شاه باور داشت که این الماس یکی از گوهرهای تاج کوروش بوده است. وزن دریای نور ۱۸۲ قیراط است و رنگ آن صورتی است که کمیاب‌ترین رنگ الماس است.

جواهرشناسان سرشناس (به‌خصوص کارشناسان کانادایی) معتقد هستند الماس دریای نور و نورالعین در اصل یک قطعه الماس بوده وبعدها آن‌را به دو تکه قسمت کرده‌اند که تکه بزرگ آن دریای نور نام گرفته و تکه کوچک آن که به وزن ۶۰ قیراط است نورالعین نامیده شده است. نورالعین در حال حاضر در موزه‌ی جواهرات ملی نگهداری می‌شود.

بیشتر بخوانید: با دیدن ۱۰ باغ‌موزه‌ی تاریخی تهران، به دوران قاجار سفر کنید

تاج پهلوی

شاهان قاجاری در مراسم‌های تاج‌گذاری از تاج کیانی استفاده می‌کردند اما رضا خان از برسر گذاشتن این تاج در تاج‌گذاری خود امتناع کرد و در سال ۱۳۰۴ دستور ساخت تاج پهلوی را داد. این تاج از طلا و نقره ساخته شده و به الماس های برلیان بسیار اعلاء، تخمه‌های درشت زمرد، یاقوت کبود ومروارید مزین شده و کلاه آن هم از ابره مخمل قرمز است.گروهی از جواهرسازان ایرانی، زیرنظر سراج الدین جواهری از گوهرهای منتخب تاج پهلوی را ساختند و رضاخان و محمدرضا پهلوی، در تاج‌گذاری‌های خود آن را بر سر گذاشتند.

تاج کیانی

تاج کیانی تاج مخصوص سلاطین قاجار است که به دستور فتحعلی شاه از الماس، زمرد، یاقوت و مروارید ساخته شد و مورد استفاده‌ی دیگر سلاطین قاجار هم قرار گرفت. بعد از دوران ساسانی تا دوره‌ی قاجار تاج کیانی اولین تاجی بود که به سبک ساسانی ساخته می‌شد.

تخت طاووس (تخت خورشید)

در سال ۱۲۱۶ هجری به‌دستور فتحعلی‌شاه تختی مجلل به مباشرت حاجی محمدحسین‌خان صدر اصفهانی(نظام الدوله)، صدر اعظم فتح‌علی‌شاه ساخته شد. به خاطر نقش خورشید جواهرنشانی که در صدر تخت قرار گرفته آن را تخت خورشید نامیدند. پس از ازدواج فتح‌علی شاه با طاووس تاج‌الدوله و نشستن وی بر روی این تخت در شب عروسی نام آن به تخت طاووس تغییر پیدا کرد. برخی تصور می‌کردند که این تخت همان تخت طاووسی است که نادر از هند آورده اما پس از انجام تحقیقات مشخص شد که این تخت در دوره‌ی قاجار و بدستور فتح‌علی شاه ساخته شده و تخت طاووسی که نادرشاه افشار به همراه جواهرات کوه نور و دریای نور از نبرد هندوستان با خود به ایران آورد تفاوت دارد. تخت طاووس نادر را پس از مرگ او غارتگران تخریب کردند و به یغما بردند.
ناصرالدین‌شاه در دوران پادشاهی خود دستور داد تخت طاووس را تعمیر کنند و تغییراتی جزئی در شکل ظاهری آن بدهند. این تخت تا سال ۱۳۶۰ در کاخ گلستان قرار داشت تا اینکه به موزه‌ جواهرات ملی انتقال یافت. در حال حاضر ماکت تخت طاووس در کاخ گلستان است.

 کره جواهرنشان

این کره در سال ۱۲۹۱ هجری قمری به‌دستور ناصرالدین شاه قاجار و به دست گروهی از جواهرسازان ایرانی از جواهرات پیاده‌ی خزانه ساخته شد. سرپرستی این تیم را ابراهیم مسیحی بر عهده داشت. این کره از ۳۴ کیلوگرم طلای خالص ساخته شده و وزن جواهرات آن ۳۶۵۶ گرم است. برای نمایش دریاها روی کره از زمرد و برای نمایش خشکی‌ها از یاقوت استفاده شده است. خط استوا و سایر خطوط جغرافیایی با الماس نشان داده شده است.

ایران را بهتر بشناسیم: حمام‌های تاریخی ایران

جقه نادری

جقه‌ی نادری نوعی پیش کلاه است که قدمت آن به دوره افشاریان بر می‌گردد. پیش‌کلاه‌ها قطعه‌ای جواهر نشان بودند که بر روی کلاه پادشاهان و سران دربار نصب می‌شد و استفاده از آن بعد از دوران ساسانی رواج پیدا کرد. در واقع از امپراتوری ساسانی به بعد که دیگر استفاده از تاج مرسوم نبود، از پیش کلاه‌ها برای تزئین کلاه پادشاهان و حاکمان استفاده می‌کردند. این روند تا سلسله قاجار ادامه داشت. در سلسله قاجار، پادشاهان دوباره به استفاده از تاج روی آوردند و از جقه‌ها به صورت بازوبند و یا سنجاق سینه استفاده کردند.

جقه‌ی نادری جواهری زمردنشان است که علاوه بر سنگ زمرد بزرگی که در وسط آن قرار گرفته به الماس های فلامک ریز و درشت نیز مزین است. گفته‌ می‌شود که رضاخان پهلوی گاهی اوقات از جقه‌ی نادری استفاده کرده است.

تاج فرح پهلوی

در ادامه سیاست‌های اعطای آزادی به زنان ایرانی در قالب برنامه موسوم به انقلاب سفید، محمدرضا پهلوی تصمیم گرفت تا با تاج‌گذاری همسرش شهبانو فرح در مراسم جشن تاج‌گذاری خود در ۴ آبان ۱۳۴۶ حرکتی نمادین انجام دهد. تا آن زمان همسران شاهان ایرانی هیچ‌گاه تاج‌گذاری نکرده بودند و به همین دلیل لازم بود تا تاجی برای این منظور طراحی و تهیه شود. افتخار این کار به جواهرسازان فرانسوی، فن کلیف و آرپلز اعطا شد.
بدنه‌ی تاج فرح در فرانسه ساخته شد، اما از آن‌جا که این جواهرات اجازه خروج از ایران و خزانه را نداشتند، جواهرسازان فرانسوی به ایران آمدند و تاج را به الماس، برلیان، لعل، مروارید و یاقوت موجود در موزه جواهرات ملی مزین کردند.

بیشتر بخوانید:

باورتان می‌شود این پدیده‌های طبیعی در ایران باشند؟ 

این ۷ پارک آبی را در عید نوروز فراموش نکنید!