شش هزار سال پیش، در جنوب دریاچه ارومیه، پایه‌های تمدنی باشکوه بنا نهاده شد. قومی به نام مانائی‌ها، با انتخاب تپه حسنلو به عنوان مرکز قدرت خود، در این سرزمین سکونت گزیدند. رفته‌رفته این تمدن به اوج قدرت و شکوفایی خود رسید.
اما گویی تقدیر، سرنوشتی غم‌انگیز برای این قوم رقم زده بود. در میانه سالهای ۸۰۰ تا ۱۳۰۰ پیش از میلاد، آتش‌سوزی هولناکی تپه حسنلو را در کام خود فرو برد و ویرانی سهمگینی به بار آورد. ردپای این فاجعه هنوز هم بر جای‌جای تپه قابل مشاهده است. با اینکه بعد از این واقعه نیز مردمانی در این مکان زندگی کردند، اما تپه حسنلو آذربایجان هرگز به شکوه و عظمت آن دوران خود بازنگشت.
در ادامه این مطلب از مجله گردشگری علی بابا با ما همراه باشید تا با تپه حسنلو که از جاهای دیدنی آذربایجان غربی است، آشنا شویم.
تپه حسنلو در کدام شهر است؟
تپه حسنلو کنار کدام رود است؟
فاصله ارومیه تا تپه حسنلو چقدر است؟
چه فصلی از تپه حسنلو بازدید کنیم؟
مهمترین آثار کشفشده در تپه حسنلو چیست؟
آشنایی با تپه حسنلو
تپه حسنلو یکی از تپه‌های باستانی مهم ایران است. این تپه دایره‌ای‌شکل است و قطر آن در حدود ۲۵۰ تا ۲۸۰ متر است. ارتفاع تپه حسنلو حدود ۲۰ متر بالاتر از بستر رودخانه گدار است.
ساکنان اولیه تپه حسنلو احتمالا قوم مانائی بوده‌اند که تمدنی وسیع و درخشان از خود به یادگار گذاشته‌اند. این قوم در جنوب دریاچه ارومیه سکونت داشته‌اند. آثار مفرغی که از آن‌ها بر جای مانده، قابل مقایسه با آثار مفرغی قوم کاسی در لرستان هستند. تپه حسنلو از سال ۱۳۱۳ شمسی مورد کاوش‌های باستانی قرار گرفت و در نهایت در سال ۱۳۳۷ با کشف جام زرین توسط رابرت دایسون به شهرت جهانی رسید.
عکس از: سایت Google Maps
محوطه باستانی حسنلو مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی است. بازدید از این تپه فرصتی استثنائی برای مشاهده و درک عمق و گستردگی تمدن‌های کهن منطقه و تاثیرات متقابل آن‌ها بر یکدیگر فراهم می‌کند.
تپه حسنلو در سال ۱۳۳۴ شمسی به شماره ۴۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و به عنوان یکی از میراث باارزش کشورمان شناخته شد.
عکس از: سایت Google Maps
تپه حسنلو کجاست؟
تپه حسنلو از مکان‌های تاریخی و باستانی استان آذربایجان غربی است. این تپه در نزدیکی شهرستان نقده قرار دارد. برای سفر به قلعه حسنلو، می‌توانید هم از طریق شهر ارومیه و هم از شهرستان نقده به آن دسترسی پیدا کنید. این تپه در میان دو روستای حسنلو و امینلو در میان جلگه‌ای سرسبز به نام «سلدوز» واقع شده است.
عکس از: سایت Google Maps
مسیر دسترسی به تپه حسنلو آذربایجان از هر دو سمت کاملا آسفالت است. تنها از پایین تا بالای تپه باید مسیری را پیاده طی کنید. اما نگران نباشید، نیاز به کوهنوردی نیست. طی کردن این مسیر ۱۵۰ متری نهایتا ۳ دقیقه طول خواهد کشید.
آدرس: استان آذربایجان غربی، ۱۰ کیلومتری شهرستان نقده، روستای حسنلو، تپه حسنلو
لوکیشن تپه حسنلو روی گوگل مپ
دسترسی به تپه حسنلو از شهر نقده
فاصله تپه حسنلو از شهر نقده ۱۰ کیلومتر است. با استفاده از خودروی شخصی طی کردن این مسیر حدودا ۱۳ دقیقه طول می‌کشد.
عکس از: سایت Google Maps
برای رسیدن به قلعه حسنلو از شهر نقده، باید ابتدا وارد جاده نقده – ارومیه شوید و مسیر خود را در حدود ۲.۵ کیلومتر ادامه دهید. سپس در خروجی به سمت جاده حسنلو بپیچید تا به روستای حسنلو برسید. تپه حسنلو نقده دقیقا در ابتدای روستای حسنلو قرار دارد.
دسترسی به تپه حسنلو از ارومیه
تپه حسنلو از شهر ارومیه ۸۲.۶ کیلومتر فاصله دارد. با استفاده از خودروی شخصی، این مسیر را می‌توانید در حدود یک ساعت طی کنید.
ابتدا وارد جاده ارومیه – مهاباد شوید. پس از طی مسیر ۶۱ کیلومتری، به طرف راست و به سمت جاده ارومیه – نقده بپیچید. در نهایت در خروجی به سمت روستای حسنلو بپیچید تا به تپه حسنلو برسید.
عکس از: سایت Google Maps
فاصله تپه حسنلو از تهران
نزدیک‌ترین مسیر از تهران به سمت قلعه حسنلو، ۶۶۶ کیلومتر است که در حدود ۸ ساعت و ۲۰ دقیقه می‌توان آن را طی کرد.
از طریق آزادراه تهران – کرج از شهر خارج شوید. مسیر خود را ادامه دهید و از کنار شهرهای قزوین و زنجان عبور کنید تا به استان آذربایجان غربی و شهر میاندوآب برسید. میاندوآب تا تپه حسنلو حدودا ۷۰ کیلومتر فاصله دارد که می‌توانید آن را در حدود یک ساعت و ۲۰ دقیقه طی کنید. پس از آن به روستا و تپه حسنلو خواهید رسید.
عکس از: سایت Google Maps
آبوهوای تپه حسنلو
منطقه‌ای که تپه باستانی حسنلو در آن واقع شده، آبوهوای معتدل قاره‌ای دارد. در آنجا تابستان‌ها گرم و خشک و زمستان‌ها سرد و مرطوب است. میانگین دمای هوا در گرم‌ترین ماه‌‌های سال (تیر و مرداد) حدود ۳۳ درجه سانتی‌گراد و در سردترین ماه سال (دی) حدود منفی ۵ درجه سانتی‌گراد است.
عکس از: سایت Google Maps
بهترین زمان سفر به تپه حسنلو
بهترین زمان برای بازدید از تپه حسنلو در اواسط فصل بهار و اوایل فصل پاییز است. زمانی که هوا نه خیلی گرم و نه خیلی سرد است و می‌توانید به‌راحتی از گشت‌وگذار در این محوطه باستانی لذت ببرید.
تاریخچه تپه حسنلو
قدمت تپه حسنلو نقده که یکی از مهمترین تپه‌های باستانی ایران است، به بیش از ۶ هزار سال قبل بازمی‌گردد. این تپه بزرگ و مدور محل آثار تاریخی باارزش و مهمی بوده است. ساکنین اولیه تپه حسنلو احتمالا قوم مانائی بوده‌اند. این قوم تمدنی باشکوه و عظیم در این منطقه بنا نهاده بودند. آثار کشفشده در این تپه، از جمله جام طلای حسنلو، اهمیت زیادی از لحاظ تاریخی دارد.
عکس از: سایت Google Maps
در اطراف تپه حسنلو تقریبا ۱۴ تپه باستانی دیگر شناسایی شده که نشان از وجود تمدن‌های همزمان با حسنلو و ارتباط فرهنگی و تجاری میان آن‌ها دارد. این تپه‌ها بیانگر آبادانی و رشد فرهنگی انسان‌های آن زمان در این ناحیه هستند.
دوره‌های سکونت در تپه حسنلو
سکونت در تپه حسنلو به ۱۰ دوره زمانی تقسیم میشود. دایسون، رئیس هیئت مشترک ایران و آمریکا، بر این باور است که شواهد باستان‌شناسی و حفاریها در حسنلو، وجود این دوره‌ها را تایید می‌کند. قدیمی‌ترین دوره آن یعنی دوره دهم (حدود ۶ هزار سال پیش از میلاد) تا دوره اول که به اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام می‌رسد، ادامه دارد.
عکس از: سایت Google Maps
- از دوره‌های دهم، نهم و هشتم اطلاعات کمی در دست است. اما از دوره هفتم به بعد، مدارک بیشتری در دست داریم.
- دوره هفتم بین سالهای ۳۰۰۰ تا ۲۵۰۰ پیش از میلاد قرار دارد. مردمان این دوره از ابزار مفرغی استفاده می‌کردند.
- دوره ششم سکونت نیز بین سالهای ۲۵۰۰ تا ۲۰۰۰ پیش از میلاد قرار دارد.
- در دوره پنجم سکونت، که حدود ۱۳۰۰ سال پیش از میلاد است، ظروف سفالی خاکستری‌رنگ کشف شده‌اند. همچنین ساختمان‌های خشتی و گلی نیز به این دوره مربوط هستند.
- دوره چهارم، از مهمترین دوره‌های سکونت در تپه حسنلو به حساب می‌آید. این دوره به آتش‌سوزی بزرگی که در طی آن اتفاق افتاده است، شناخته میشود. دوره چهارم بین سالهای ۱۳۰۰ تا ۸۰۰ قبل از میلاد بوده و ساختمان‌های سنگی مربوط به این دوره هستند. در این دوره تمدنی پیشرفته در این مکان در جریان بوده است؛ به‌طوری که هنر آن‌ها با آثار پیدا‌شده در زیویه کردستان و مارلیک گیلان قابل‌مقایسه است.
- دوره سوم سکونت مصادف با دوره مادها است. همچنین همزمان با نیمی از دوره هخامنشیان نیز هست.
- دوره دوم نیز مصادف با دوران پارت‌ها میشود.
- دوره اول سکونت در تپه حسنلو به اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام می‌رسد که آثار مربوط به آن از بین رفته‌اند.
عکس از: سایت Google Maps
تاریخچه حفاری در تپه حسنلو
اولین حفاریها در تپه حسنلو در سال ۱۳۱۳ شمسی به‌صورت غیرعلمی و با پروانه تجاری انجام گرفت. بعد از آن در سال ۱۳۱۵، اولین حفاری تقریبا علمی توسط اورال استین، باستان‌شناس انگلیسی، صورت گرفت. گزارش این حفاری چند سال بعد در سال ۱۳۱۸ چاپ شد.
بار دیگر در سال ۱۳۲۵، یک حفاری با پروانه تجاری در تپه حسنلو انجام گرفت. در سال ۱۳۲۸ نیز اداره کل باستان‌شناسی ایران با سرپرستی آقایان محمودی راد و علی حاکمی در منطقه کاوش کردند. همچنین در سال ۱۳۳۶، آقای فرهادی با نظارت آقای محمودی راد، حفاری‌هایی در منطقه انجام داد.
عکس از: سایت Google Maps
سرانجام رابرت دایسون «پروژه حسنلو» را در سال ۱۳۳۶ آغاز کرد. این مجموعه حفاریها در ۱۰ فصل و در طی سالهای ۱۳۳۶ تا ۱۳۵۵ انجام شد. مهمترین اکتشافات تپه حسنلو در طی همین کاوش‌ها به دست آمد. دایسون که یک پروفسور از دانشگاه پنسیلوانیا آمریکا بود، این حفاریها را به همراه یک هیئت ایرانی-آمریکایی و با همکاری موزه متروپولیتن نیویورک انجام داد.
آثار یافت‌شده در قلعه حسنلو
آثار متعدد و ارزشمندی در قلعه حسنلو یافت شده است که از مهمترین آن‌ها می‌توان به جام طلای حسنلو و ساغر نقرهای اشاره کرد. همچنین طیف وسیعی از سلاح‌ها (شمشیر و تیر و کمان مفرغی)، جواهرآلات، ابزارها، کاشی‌های دیواری تزیینی، ظروف فلزی و سفالی، یراق، پلاک‌های سینه و… در طی این کاوش‌ها یافت شدند.
عکس از: سایت Google Maps
آثار یافت‌شده از جنس آهن، طلا، نقره، مفرغ، صدف، سنگ سرمه، استخوان کهربا، عاج، شیشه، چوب و سنگ بودند. این آثار نشان‌دهنده تمدن پیشرفته و هنر اقوامی است که زمانی در این دوره‌ها در تپه باستانی حسنلو ساکن بوده‌اند.
– عشاق تپه حسنلو
در سال ۱۳۵۱، دکتر رابرت اچ دایسون، در تپه حسنلو با کشفی شگفت‌انگیز مواجه شد:
اسکلتی متعلق به ۸۰۰ سال پیش از میلاد که دو نفر را در لحظه بوسه پیش از مرگ نشان می‌داد. در سال ۱۳۵۳، موزه دانشگاه پنسیلوانیا تصویر این دو دلداده را به نمایش گذاشت که تاکنون یکی از جذاب‌ترین آثار موزه باقی مانده است. این دو اسکلت، به نام عشاق حسنلو شهرت یافته‌اند.
عکس از: سایت Google Maps
– جام زرین تپه حسنلو
جام طلایی حسنلو، یکی از برجسته‌ترین آثار باستانی ایران، در سال ۱۳۳۶ شمسی توسط دایسون در تپه حسنلو کشف شد. این جام ۳۲۰۰ ساله، وزنی حدود ۹۵۰ گرم و ارتفاع ۲۰ سانتی‌متر دارد. جام زرین تپه حسنلو با تکنیک گوژکاری و قلم‌زنی تزیین‌شده و نقوش پیچیده‌ای از خدایان، قهرمانان و هیولاها را در دو ردیف به تصویر می‌کشد.
عکس از: سایت Google Maps
تصاویر حکاکی‌شده روی جام که منعکس‌کننده باورهای اساطیری قوم مانائی است، ارتباط نزدیکی با اساطیر بین‌النهرین دارند. تصاویر ردیف بالا شامل سه ایزد ارابه‌سوار است و در ردیف پایین صحنه‌هایی از مراسم مذهبی و قربانی کردن حیوانات مشاهده میشود. این جام هم‌اکنون در موزه ایران باستان نگهداری میشود.
– ساغر نقرهای حسنلو
ساغر نقرهای کشفشده در تپه حسنلو نقده از الکتروم، آلیاژی متشکل از طلا و نقره ساخته شده است. این جام دارای ساختار بصری هماهنگی با جام‌های کشفشده از مارلیک، لرستان و حفاری‌های گرجستان است. ساغر نقرهای حسنلو با چهار نوار برجسته به پنج بخش استوانه‌ای تقسیم شده که دو ردیف بالایی و پایینی آن با نقوش خرما تزیین شده‌اند.
عکس از: سایت Google Maps
پهن‌ترین بخش ساغر نقرهای، صحنه پیروزی پس از نبرد را به تصویر می‌کشد؛ جایی که ارابه‌ران به اسب‌هایش می‌نگرد و کمان‌داری در حال کشیدن کمان است. این صحنه همچنین شامل فرد خلع‌سلاح‌شده‌ای است که به دنبال ارابه در حرکت است و توسط سربازی مسلح تعقیب میشود. قدمت ساغر نقرهای حسنلو به حدود ۲۰۰ سال پس از جام طلایی حسنلو بازمی‌گردد.
معماری قلعه حسنلو
قلعه حسنلو نمونه‌ای بارز از معماری عصر آهن در شمال غرب ایران است که با ویژگی‌های خاص خود از دیگر مناطق متمایز میشود. این قلعه با استفاده از پلان‌های گسترده، تالارها و ایوان‌های ستون‌دار و نیمکت‌های خشتی و سنگی کنار دیوارها بنا شده است.
عکس از: سایت Irna
از جمله ویژگی‌های معماری این دوره، بناهای دوطبقه، شکل‌گیری معماری حکومتی، مذهبی، نظامی و گسترش تزیینات معماری است. حفاری‌های دایسون اتاق‌های متعددی با تالارهای بزرگ در مرکز تپه و باروی قلعه نظامی این شهر را آشکار کرده است. مهمترین کشفیات شامل سه تالار بزرگ ستون‌دار است که در مراحل مختلف ساخته شده‌اند: ابتدا تالار ستون‌دار شرقی، سپس تالار ستون‌دار جنوبی و در نهایت تالار ستون‌دار غربی.
بخش‌های مختلف تپه حسنلو
تپه حسنلو شامل دو بخش اصلی است:
- تپه مرکزی با ارتفاع ۲۵ متر و قطر حدود ۲۰۰ متر
- تپه جانبی با ارتفاع ۸ متر و قطر ۶۰۰ متر
قلعه حسنلو که بر روی تپه قرار گرفته، مربوط به دوره چهارم سکونت است. در ادامه این قسمت بناهای مربوط به قسمت‌های مختلف قلعه را بررسی می‌کنیم.
عکس از: سایت Irna
– حیاط مرکزی
حیاط مرکزی دژ حسنلو به طول ۲۹ متر و عرض ۱۹ متر در مرکز آن قرار دارد. این حیاط به شکل یک چندضلعی نامنظم است که در قسمت شمالی آن به عرض ۲۱ متر نیز می‌رسد. در انتهای جنوبی حیاط، قربانگاهی قرار دارد و در انتهای شمالی، چند ستون سنگی بلند به ارتفاع ۳ متر یا بیشتر نصب شده است.
عکس از: سایت Google Maps
در دو سمت شمالی و غربی حیاط، سکوهای سنگی به ارتفاع ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر و عرض ۱۲۰ تا ۲۳۰ سانتی‌متر وجود دارد. اتاق‌های کوچک و بزرگ، تالارهای ستون‌دار و ایوان‌های درازی در دورتادور حیاط مرکزی قرار دارند.
– بناهای شرقی حیاط مرکزی
در سمت شرقی حیاط مرکزی تپه باستانی حسنلو، تالار بزرگی با چند انبار وجود دارد. در این انبارها خمره‌های بزرگی یافته شده است. این تالار اولین و قدیمی‌ترین تالار ستون‌دار دژ بوده و طول و عرض آن به‌ترتیب ۱۶ و ۴ متر است.
عکس از: سایت Irna
در مرکز این تالار، چهار ستون در دو ردیف قرار دارند و در کنار دیوار نیز محل‌هایی برای ستون‌های چوبی با ته‌ستون‌های سنگی دیده میشود. این تالار پس از ساخته شدن تالار دوم ستون‌دار جنوبی، به عنوان محل نگهداری اسب‌ها (اسکلت دو اسب در این محل کشف شده است) استفاده می‌شد.
– بناهای جنوبی حیاط مرکزی
اتاق‌ها و تالارهای متعددی که جزوی از یک واحد بزرگ ساختمانی بودند، در جنوب حیاط مرکزی کشف شد. از دومین تالار بزرگ ستون‌دار در این قسمت، به عنوان معبد استفاده می‌کردند. این تالار دارای ۸ ستون در وسط و چند ستون در اطراف آن بود. تالار جنوبی بیشتر از یک طبقه نداشت و ارتفاع آن از کف تا سقف ۷ متر بود. در سمت شمالی تالار، سکویی ۲ در ۳ متری از جنس خشت و گل برای انجام مراسم مذهبی قرار داشت.
عکس از: سایت Itto
در بخش‌های مختلف تالار، آتشگاه‌هایی برای روشن کردن آتش مقدس وجود داشت. در شمال معبد دو سکوی بزرگ سنگ‌فرش برای نشستن افرادی که به معبد دعوت می‌شدند و یا برای اجرای مراسم خاصی به آنجا می‌آمدند، وجود داشت. همچنین اتاق‌های دیگری شامل انبارها، اسلحه‌خانه و آشپزخانه در سمت جنوبی حیاط مرکزی تپه حسنلو قرار داشت.
– بناهای غربی حیاط مرکزی
بناهای غربی حیاط شامل یک درب بزرگ و یک راهروی بلند و باریک به سمت تالار ستون‌دار اصلی است. این تالار سومین تالار ستون‌دار است که جدیدترین تالار قلعه نیز هست. این قسمت از قلعه حسنلو همان جایی است که جام طلایی حسنلو در آغوش انسانی که خنجر خورده بود، کشف شد. در این قسمت، بیش از ۱۵ اتاق کوچک و بزرگ که بیشتر آن‌ها به یکدیگر راه دارند، کشف شده است.
عکس از: سایت Tripadvisor
این تالار به دلیل جنس یکپارچه سنگی ستون‌ها و نظم بیشتر در ساخت تالار، شباهت زیادی به بناهای دوره هخامنشیان دارد. در قسمت شمال‌شرقی، آتشگاهی قرار دارد و در مرکز تالار نیز به اجرای مراسم می‌پرداختند.
– بناهای شمالی حیاط مرکزی
حدود ۱۵ اتاق در بخش شمالی حیاط مرکزی قلعه حسنلو وجود دارد که احتمال می‌رود محل اسکان بانوان یا کنیزان کاخ بوده باشد. تعداد زیادی جعبه‌های کوچک مخصوص نگهداری وسایل آرایش (مانند سرمه‌دان) در این اتاق‌ها یافت شده است.
عکس از: سایت Tripadvisor
یازده اسکلت در اتاق بزرگی که در سال ۱۳۴۹ حفاری شد، کشف شدند. حالت قرارگیری این اسکلت‌ها نشان می‌داد که قبل از مرگ در حالتی دستپاچه، در حال فرار بوده‌اند. از میان ۱۱ اسکلت کشفشده، چهار تای آن‌ها کودک بوده‌اند. اسکلت مربوط به یک زن و مرد نیز در یکی از اتاق‌ها کشف شده است. دو بشقاب سه‌پایه سنگی با نقوشی زیبا، در چند اتاق دیگر در این محل پیدا شده است.
چاهی در این مکان وجود داشت که یک نفر داخل آن افتاده بود. به نظر می‌رسد این چاه مخصوص دفن این اسکلت کنده شده است. دایسون معتقد بود این اسکلت‌ها به‌دلیل بیماری مسری دفن شده‌اند، اما احتمال دیگر این است که این افراد بزه‌کار یا اسیر بوده‌اند. در قسمت دیگری از بناهای شمالی حیاط مرکزی، اسکلت سه فرد به همراه یک گاو کشف شده است که احتمال می‌رود علت مرگ آن‌ها آتش‌سوزی یا جنگ باشد.
عکس از: سایت Tripadvisor
– دروازه و دیوار دفاعی قلعه
دیواری به قطر ۳ متر و ارتفاع ۷ متر دورتادور قلعه حسنلو را فرا گرفته است. در سراسر این دیوار برج‌های مربعی‌شکلی در ابعاد ۱۰ در ۱۰ متر ساخته شده بود که در فاصله ۳۰ متری از یکدیگر قرار داشتند. احتمال می‌رود ارتفاع برج‌های دیوار قلعه، بیشتر از ۷ متر و بلندتر از دیوار قلعه بوده‌اند.
عکس از: سایت Google Maps
از این برج‌ها برای محفاظت از قلعه استفاده می‌کردند. پس از آتش‌سوزی و فرو ریختن دیوار قلعه، دیوار و برج‌ها از نو بنا شدند، اما مسیر دیوار کمی تغییر کرد.
جاهای دیدنی نزدیک تپه حسنلو
اگر به این تپه سر زدید، بد نیست در جاهای دیدنی نزدیک آن هم گشتی بزنید.
– موزه تپه حسنلو
موزه حسنلو که از سال ۱۳۹۰ احداث شده، در محوطه تپه باستانی حسنلو واقع شده است. این موزه به نمایش برخی آثار کشفشده در تپه حسنلو و عکس‌هایی از کشف جام طلایی حسنلو و کاوش‌های انجام‌شده در آن محوطه باستانی می‌پردازد. بلیط بازدید از تپه حسنلو و موزه یکی است و نیازی نیست برای بازدید از موزه بلیط جدا تهیه کنید.
عکس از: سایت Google Maps
– تالاب حسنلو
تالاب حسنلو یکی از جاهای دیدنی نزدیک تپه حسنلو است که در فاصله ۴.۶ کیلومتری از آن قرار دارد و با ماشین حدودا ۱۱ دقیقه طول می‌کشد تا از تپه به تالاب برسید. تالاب حسنلو مساحتی معادل ۱۱۰۰ هکتار دارد.
عکس از: سایت Google Maps
این تالاب با پوشش گیاهی انبوهی که دارد، در فصل‌های گوناگون میزبان انواع پرندگان بوده و گزینه مناسبی برای پرنده‌نگری است. تالاب حسنلو جزو مناطق تحت حفاظت قرار گرفته است.
– تپه حاجی فیروز
همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردیم، در اطراف تپه حسنلو، تپه‌های باستانی دیگری نیز وجود دارند. پس اگر علاقه‌مند به گشت‌های تاریخی هستید، اینجا مکان مناسبی برای شما است. یکی از این تپه‌های باستانی، تپه حاجی فیروز است. تپه حاجی فیروز در روستای حاجی فیروز قرار دارد و در فاصله ۲.۱ کیلومتری (۵ دقیقه رانندگی) از تپه حسنلو آذربایجان واقع شده است.
عکس از: سایت Google Maps
قدمت تپه حاجی فیروز به ۵۵۰۰ سال پیش از میلاد برمی‌گردد. این تپه شامل ۱۸ بنای چهارضلعی است که از خشت‌های نامنظم ساخته شده است.
هنگامی که یکی از افراد خانواده‌شان می‌مرد، آن را در زیر کف همان خانه دفن می‌کردند. ظرف شرابی متعلق به ۴۵۰۰ سال پیش از میلاد در این تپه کشف شده که نشان‌دهنده نخستین وسایل شراب‌سازی در دوران نوسنگی است.
اقامت در نزدیکی تپه حسنلو
نزدیک‌ترین مکان برای اقامت در نزدیکی تپه حسنلو، اقامتگاه بومگردی قاراپاپاق در روستای حسنلو است. این اقامتگاه در فاصله ۶۰۰ متری تپه حسنلو قرار دارد. در شهر نقده نیز می‌توانید از هتل فرهنگیان که در فاصله ۱۱ کیلومتری تپه حسنلو واقع شده است، استفاده کنید.
عکس از: سایت Google Maps
تجهیزات موردنیاز در سفر به تپه حسنلو
در روستای حسنلو امکانات اولیه برای استفاده شما مانند سوپرمارکت و اقامتگاه بومگردی وجود دارد. همچنین در صورت نیاز به امکانات دیگر مانند خدمات پزشکی، می‌توانید به شهر نقده که در ۱۰ کیلومتری روستای حسنلو قرار دارد، مراجعه کنید.
توصیه‌هایی برای سفر به تپه حسنلو
- برای بازدید از تپه و موزه حسنلو نیاز نیست بلیط جداگانه تهیه کنید و تنها تهیه یک بلیط برای بازدید از هر دو کفایت می‌کند.
- امکان بازدید از تپه حسنلو همه‌روزه جز در ایام سوگواری ائمه و مناسبت‌های مشابه وجود دارد. البته بهتر است قبل از مراجعه اطلاعات بیشتری به دست بیاورید. مثلا از منابع محلی یعنی همان اهالی ساکن منطقه پرس‌وجو کنید.
- توصیه می‌کنیم لوازم شخصی، داروهای موردنیاز و لباس مناسب فصل را همراه خود داشته باشید.
- زمان بازدید خود را طوری تنظیم کنید که بهترین تجربه بازدید از این مکان را داشته باشید. اول صبح و قبل از غروب آفتاب، بهترین زمان بازدید از این تپه باستانی است.
با سلام وتشکر از نگارنده محترم ؛
با اینکه با دقت به خیلی از جزئیات اشاره کردید در عجبم ازاستاد امامقلی محمدی حسنلویی یعنی شخصی که با دست های خودش از زیر خاک بیرون آوردند .هیچ اسمی نیاوردید .قدیمی های روستای حسنلوخوب بیاد دارند که استاد محمدی در دوران فعالیت خودشان علاوه بر حسنلو در سایت های مختلف باستان شناسی چه خدماتی را انجام دادند.و او از نظر فنی مورد اعتماد شخص رابرت دایسون بودند وتقریبا در همه حفاری ها همراه ایشان بودند (چه در حسنلو وچه در جاهای مختلف دیگر)
صمنا در زمان فعالیت دایسون در حسنلو ( از تلویزیون ملی ایران در دهه چهل از استاد محمدی به عنوان یابنده جام ویژه برنامه ثبت میشود .وهمو سالیان سال در سازمان میراث فرهنگی به عنوان حفار آثار باستانی ومرمت ابنیه های باستانی خدمات فراوانی انجام داده اند (حتی بعداز بازنشستگی)
ضمنا حفاظت این بنای مهم در دهه های ۵۰ و ۶۰ با وجود نا امنی های موجود در منطقه از دیگر خدمات بارز استاد بوده است