آذربایجان غربی به‌دلیل موقعیت جغرافیایی توانسته مکانی جذاب و دیدنی برای مردم ایران و حتی گردشگران کشورهای همسایه غربی باشد. جاهای دیدنی آذربایجان غربی تنها در طبیعت زیبای آن خلاصه نمی‌شود و نباید مکان‌های تاریخی و مهم شهرستان‌هایی مثل ارومیه را فراموش کرد. یکی از جاهای دیدنی چالدران، کلیسای تادئوس مقدس است که به آن قره کلیسا هم می‌گویند. آن طوری که مورخان ارمنی گفته‌اند، این کلیسا، اولین کلیسای جهان مسیحیت است و اهمیت بسیار ویژه‌ای دارد.
در این مقاله از مجله گردشگری علی بابا شما را راهی سفر به کلیسای چالدران می‌کنم تا ترکیبی از زیبایی و آرامش را در مکانی مقدس ببینید.
قره کلیسا کجاست؟
مهمترین ویژگی قره کلیسا چیست؟
دیدنی‌های نزدیک به قره کلیسا کدام هستند؟
در چه ساعاتی می‌توان از قره کلیسا بازدید کرد؟
قدمت قره کلیسا به چه زمانی مربوط می‌شود؟
قره کلیسا در یک نگاه
قره کلیسا یکی از شگفت‌انگیزترین و پُرنقش‌ونگارترین کلیساهایی است که در ایران وجود دارد. این کلیسا قدمتی طولانی داشته و به‌عنوان اولین کلیسای جهان مسیحیت شناخته می‌شود.
این کلیسای بسیار قدیمی روی مزار یکی از حواریون حضرت مسیح (ع) به‌اسم تاتائوس ساخته شده اما به‌دلیل قرارگیری در روستای قره و شهرستان چالدران، به آن قره کلیسا و کلیسای چالدران هم می‌گویند. البته بعضی از مردم به این کلیسا تاتاووس هم می‌گویند که تلفظ متفاوتی از همان اسم تاتائوس است.
عکس از: سایت Google Maps
چون کلیسای تادئوس مقدس اولین کلیسای مسیحیت در جهان است بنابراین گردشگران زیادی به اینجا می‌آیند که اکثر آن‌ها مسیحی هستند. این موضوع نشان‌دهنده میزان اهمیت قره کلیسا است. مسیحی‌های زیادی برای شرکت در مراسم‌های مذهبی سالانه به این کلیسا می‌آیند و اینجا پُر می‌شود از عاشقان حضرت مسیح. در بخشی از مقاله درباره مراسم‌های مهم این مکان مقدس برای شما می‌گویم.
عکس از: سایت Google Maps
بنای تاریخی کلیسای تادئوس مقدس به‌دلیل معماری خاص و بی‌نظیری که دارد در تیر ماه سال ۱۳۸۷ به ثبت جهانی رسید. ثبت جهانی یونسکو در نشست سی‌ودوم میراث جهانی در کبک کانادا انجام شد و همراه با کلیسای تادئوس، ۲ کلیسای دیگر هم ثبت شدند. البته این کلیسا در ۱۱ بهمن سال ۱۳۳۴ هم با شماره ۴۰۵ به ثبت ملی رسیده است.
عکس از: سایت Google Maps
چیزی که این کلیسا را متمایز می‌کند، تنها قدمت و اهمیت آن در جهان مسیحیت نیست. در کنار این موارد، ساختمان متفاوت و پُر از نقش‌ونگار، قره کلیسا را به یک اثر زیبا و خاص هنری تبدیل کرده. اثری که در تمام بخش‌های آن از دیوارهای خارجی و محراب و حیاط می‌توانید تجلی هنر را ببینید.
تاریخچه قره کلیسا
قره کلیسا در زبان ارمنی با اسم «سورپ تادئوسی وانک» شناخته می‌شود. تادئوس یکی از حواریون دین مسیح بود که حدود سال ۴۰ میلادی و به‌دعوت پادشاه وقت ارمنستان، «شاه آبکار» راهی سفری دراز شد. این‌طور بود که داستان سفر تادئوس مقدس برای تبلیغ دین مسیحیت به منطقه جنوب فلات ارمنستان شروع شد.
عکس از: سایت Google Maps
تا زمان حیات شاه آبکار، همه‌چیز خوب بود، اما بعد از مرگ او، شخصی به‌اسم «سانادروک» به پادشاهی رسید. این شخص همراه با دخترش، «ساندخت»، دین مسیحیت را پذیرفتند. اما بعد از مدتی پادشاه داستان ما دیگر علاقه‌ای به دین مسیحیت نداشت و آن را ترک کرد. از همین‌جا بود که مخالفت‌ها با تاتائوس مقدس شروع شد. برخلاف پادشاه سانادروک، دخترش هنوز به دین مسیحیت ایمان داشت و برای زنده نگه داشتن آن تلاش می‌کرد.
عکس از: سایت Google Maps
از بَدِ روزگار، حدود سال ۶۶ میلادی بود که شاه سانادروک دستور دستگیری تادائوس مقدس و بعضی از همراهانش را داد. در میان این افراد، دختر پادشاه هم حضور داشت. به دستور پادشاه، این افراد شکنجه و بعد هم به قتل رسیدند. پیکر بی‌جان تادئوس مقدس در محل فعلی قره کلیسا دفن شد و بعدها روی همین قبر، نمازخانه یا صومعه کوچکی ساختند. حدود قرن ۷ میلادی بود که این نمازخانه یا همان صومعه کوچک به یک کلیسای بزرگ تبدیل شد. متاسفانه پادشاه به دختر خودش هم رحم نکرد و ساندخت در نزدیکی کلیسای چالدران دفن شده است.
عکس از: سایت Google Maps
طبق روایت مورخ مشهور ارمنی‌ها یعنی «موسس خورناتسی»، تاریخ ساخت این کلیسا به اوایل دوره مسیحیت برمی‌گردد. همانطور که در بالا گفتم، این کلیسا روی آرامگاه تادئوس مقدس ساخته شد. ساختمان اولیه قره کلیسا به اوایل سده سوم برمی‌گردد و از همان روزهای اول هم یکی از زیارتگاه‌های مهم مردم ارمنستان بود.
کلیسای تادئوس مقدس توسط فردی به‌اسم «گریگور روشنگر» ساخته شده اما اطلاعات زیادی درباره این معمار در دسترس نیست. نام سازنده را اولین اسقف کلیسای کاراپت مقدس یعنی «زنون گلاک» در کتاب «تاریخ دارون» آورده است.
عکس از: سایت Google Maps
از سده نهم میلادی به بعد، داستان‌های زیادی درباره اتفاقات کلیسای چالدران از زبان مورخان ارمنی روایت شده که یکی از آن‌ها را «تووما آرتسرونی» گفته است. این مورخ، جمله زیر را درباره کلیسای تاتاووس روایت کرده.
«شاهزاده تادئوس نامه‌ای را برای اسقف خاندان آمادونی فرستاد که این اسقف در آرامگاه تادئوس قدیس در آرتاز می‌نشست»
آرتاز در واقع اسم ارمنی شهرستان ماکوی فعلی است. این نوشته ۲ واقعیت را در دل خود دارد. واقعیت اول می‌گوید به جای کلیسای کوچکی که در سده چهارم میلاد ساخته شده بود، صومعه‌ای با امکاناتی عالی برای اقامت اسقف و راهبان وجود داشت. به نظر می‌رسد این صومعه را در سده نهم میلادی ساخته‌اند. واقعیت دوم می‌گوید که این صومعه اسقف‌نشین بوده و همین موضوع هم میزان اهمیت آن را نشان می‌دهد.
قره کلیسا کجاست؟
کلیسای تادئوس مقدس که گاهی به آن کلیسای تاتاووس هم می‌گویند در شمال غربی ایران و در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این کلیسا در شهرستان چالدران در روستای قره کلیسا قرار گرفته و به‌همین دلیل هم بعضی از مردم به آن کلیسای چالدران هم می‌گویند.
عکس از: سایت Google Maps
اگر بخواهم موقعیت دقیق آن را بگویم، این کلیسا در جنوب ماکو و در ۷ کیلومتری شمال جاده چالدران به قره‌ضیاء‌الدین و ۲۰ کیلومتری شمال شرقی سیه‌چشمه قرار دارد.
قره کلیسا روی گوگل مپ
وجه تسمیه قره کلیسا
انتخاب اسم برای کلیسای تادئوس مقدس خودش روایت‌ها دارد. یکی از آن روایت‌ها می‌گوید که در ساخت ساختمان کلیسای تادئوس مقدس از سنگ سیاه استفاده کرده‌اند. در زبان ترکی «قره» به معنای «سیاه» است و برای همین اسم کلیسا شده، قره کلیسا. البته باید بگویم که تا قبل از نفوذ زبان ترکی در استان‌هایی مثل آذربایجان شرقی و غربی، زبان آذری، زبان اصلی مردم بوده. زبان آذری همان زبان باستانی آذربایجان است. برای همین خیلی از کارشناسان تصور می‌کنند که در دوره‌های قبل از سده هشتم هجری قمری، کلیسای تاتاووس اسم دیگری داشته.
عکس از: سایت Google Maps
اما روایتی دیگر درباره وجه تسمیه قره کلیسا وجود دارد. در گویش‌های هرزنی و تاتی از زبان آذری، «کالا» یا «کله» به معنی «بزرگ» است. «قرا» هم در زبان ترکی آذری به معنی «بزرگ» است که خودش از واژه «کلان» تغییرشکل داده. پس «قرا کلیسا» در واقع «کارا کلیسا» یا «کالا کلیسا» بوده که بعد از مدتی به قرا تبدیل شده و در آخر هم برای راحتی در تلفظ، قره کلیسا شده است.
معماری قره کلیسا
کلیسای تادئوس مقدس معماری بی‌نظیری دارد و همین موضوع هم آن را از دیگر کلیساهای ایران جدا کرده. یکی از مهمترین شاخصه‌های منحصربه‌فرد این کلیسا، تزیین دیوارهای آن با داستان‌هایی از شاهنامه فردوسی بزرگ است. حجم‌‌کاری‌هایی که در بخش‌های مختلف کار شده، کلیسای چالدران را به یک اثر هنری تبدیل کرده است.
عکس از: سایت Google Maps
مساحت این کلیسا حدود ۶۲۸۵ متر مربع است و دیوارهایی بلند آن را در آغوش مهربان خود گرفته‌اند. برج و باروها مثل نگهبانی است که خواب‌وخوراک ندارد چون می‌خواهد از جانِ جانان خود محافظت کنند. برج‌وباروها، قره کلیسا را خیلی شبیه به کلیسای «اچمیادزین» کرده‌اند.
کلیسای تادئوس مقدس از ۲ بخش تشکیل شده که بخش قدیمی آن را با سنگهای سیاه و تراشیده ساخته‌اند. اما بخش جدید با سنگ‌هایی سفید ساخته شده و ۲ گنبد رویایی در اندازه ۱۸ متر و ۲۴ متر دارد. در اطراف این گنبدها می‌توانید ۴۴ باب دیر را هم ببینید.
عکس از: سایت Google Maps
روی تپه‌ای در نزدیکی کلیسا، مقبره ساندخت، شاهزاده ارمنی قرار دارد. در محوطه کلیسا هم می‌توانید چند سنگ قبر بسیار قدیمی و همین‌طور یک حوض سنگی را ببینید.
بخش‌های مختلف قره کلیسا
کلیسای تادئوس مقدس از بخش‌های مختلفی مثل محراب، اتاق‌ها، آشپزخانه، زیرزمین، انبار، کتابخانه، آسیاب، محل نگهداری غذا و حیاط شرقی و غربی تشکیل شده است. دیوارهای این کلیسا جزئیات بسیار زیبایی دارد که در زمان ساخت مثل شاهکاری در این منطقه می‌درخشیده. البته هنوز هم چیزی از زیبایی و شگفتی این کلیسا کم نشده است و با گذر زمان زیباتر هم می‌شود. انگار کلیسا دارد نقش قالی کرمان را برای ما بازی می‌کند که هر چقدر از عمرش می‌گذرد، خوش‌رنگ‌ولعاب‌تر می‌شود.
عکس از: سایت Google Maps
اگر باران ببارد، قطرات آن روی دیوارهای سنگیِ خاک‌گرفته کلیسا می‌نشینند و بوی عجیبی فضا را پُر می‌کند. باران دیوارهای سیاه کلیسا را می‌شوید و آن را جلا می‌دهد. اگر فصل باران باشد، شاید حوض سنگی هم از آب پُر شود و پرنده‌های اطراف بتوانند تنی به آب بزنند و سرحال شوند. درهای اتاق‌ها که باز باشند، باد در میان راهروها می‌پیچد و صدای آن مثل یک نُت موسیقی گوشتان را نوازش می‌دهد. سنگهای بزرگ و تراش‌خوردۀ دیوارها آنقدر قدیمی است که دیدنشان برای شما مثل سفر به دوران قدیم باشد.
فضای داخلی کلیسا
کلیسای طاطاووس، ۲ حیاط شرقی و غربی و ۴۷ اتاق یا باب دارد که در آن‌ها راهبه‌ها، محققان، نگهبانان و نویسندگان زندگی می‌کردند. البته اتاقی هم به کتابخانه کلیسا اختصاص پیدا کرده. در کلیسای چالدران، زیرزمین کوچکی در زیر هر کدام از اتاق‌ها قرار گرفته که از آن استفاده‌های مختلفی می‌کردند. راهبه‌ها در غروب آفتاب به اتاق خودشان می‌رفتند و با عبادتی کوتاه به‌خواب می‌رفتند.
عکس از: سایت Google Maps
سقف محراب خیلی زیباست و روی دیوارهای ۲ طرف آن، ۲ پنجره عمیق وجود دارد که نور را به داخل محراب هدایت می‌کنند. محراب در مرکزیت قرار گرفته و کاملا متقارن است، انگار که سیبی را از وسط نصف کرده باشید. بخش قوس محراب را با سنگهای منظم سیاه و سفید تزیین کرده‌اند و در ادامه آن می‌توانید روی سقف یک لوستر فلزی ساده را ببینید.
فضای بیرونی کلیسا
فضای بیرونی قره کلیسا هم یک اثر زیبا از بخش‌های مختلف است. در ۴ جهت قلعه، ۵ برج دیدبانی به‌شکل یک قوس قرار گرفته‌اند. دیوارهای دفاعیِ دورتادورِ کلیسا و وجود یک ورودی اصلی باعث شده تا در نگاه اول قلعه‌ای زیبا را ببینید.
عکس از: سایت Google Maps
نمای کلیسا طوری است که از بیرون به صورت یک ساختمان واحد دیده می‌شود و مستطیل شکل است. کلیسای تادئوس مقدس ۲ گنبد مخروطی دارد که روی هر گنبد یک صلیب قرار گرفته. گنبد بزرگ‌تر چند پنجره به شکل طاق دارد و در قسمت جلویی گنبد کوچک‌تر ساخته شده. ارتفاع گنبد بزرگ و کوچک کلیسا به ترتیب ۲۴ متر و ۱۸ متر است.
حیاط‌های کلیسا
کلیسای تاتاووس مقدس ۲ حیاط شرقی و غربی دارد که در آن ۴۷ اتاق ساخته شده. حیاط جانبی غربی بخش‌های مختلفی مثل محل نگهداری غذا، آشپزخانه، عصارخانه و آسیاب دارد. راهبان در بخش‌های مختلف این دو حیاط در رفت‌وآمد بودند و به کارهای روزانه خود می‌پرداختند.
عکس از: سایت Google Maps
تزیینات کلیسا
کلیسا و معبدهای ارمنستان بیشتر به‌شکل مربع است، درحالی‌که کلیسای تاتاووس مقدس به‌شکل مستطیل است. آن بخشی از کلیسا که با سنگهای منظم سیاه ساخته شده، در تلاقی با دیوار سفید جدید، ظاهری متضاد و متفاوت خلق کرده است.
عکس از: سایت Google Maps
سقف محراب کلیسای قره با سنگ مرمر سفید و سیاه تزیین شده که هماهنگی زیبایی با دیوارهای خارجی سفید و سیاه دارد. طرح‌های زیبای طاق‌مانند روی دیوارها و نقش‌ونگارهایی از گل‌وبوته، اشکال حیوانات، تصویر انسان‌ها و نقش‌هایی شامل اتفاقات داستانی، کلیسا را به یک تابلوی نقاشی تبدیل کرده‌اند.
عکس از: سایت Google Maps
محراب یکی از زیباترین بخش‌های قره کلیسا است. وقتی از دور به محراب نگاه می‌کنید، تقارنی استادانه را می‌بینید. پله‌هایی که از ۲ طرف به مرکز محراب می‌رسند، طاق‌های ۲ طرف محراب و پنجره‌هایی که روی دیوارهای کناری قرار گرفته‌اند، همگی با هم تقارنی زیبا ایجاد می‌کنند.
مراسم مذهبی معروف قره کلیسا
همانطور که قبلا هم گفتم، کلیسای تاتاووس اولین کلیسای جهان مسیحیت است و به‌همین‌دلیل هم پیروان این مذهب برای برگزاری مراسم‌های آیینی از گوشه‌وکنار ایران به این منطقه می‌آیند. قره کلیسا در بین مردم ارمنستان تقدس خیلی بالایی دارد. خیلی از ارمنی‌ها، کودک خود را در این کلیسا غسل تعمید می‌دهند. آن‌ها در کلیسای چالدران مراسم‌های مختلف و جشن برگزار کرده، گوسفند قربانی می‌کنند و از حضرت مسیح (ع) طلب آمرزش می‌کنند.
عکس از: سایت Google Maps
در ادامه می‌خواهم ۲ تا از مهمترین مراسم‌های مذهبی این کلیسا را معرفی کنم. نکته مهم اینکه بازدید از کلیسا در زمان برگزاری مراسم ممنوع است و گردشگران اجازه ورود نخواهند داشت.
مراسم باراداک
هر سال از اواخر تیر ماه تا اوایل مرداد ماه، حواریون حضرت عیسی (ع) آیین مذهبی «باراداک» را برگزار می‌کنند. این مراسم در واقع مصادف با شهادت تادئوس مقدس بوده و پیروان مسیحیت بعد از زیارت مقبره تادئوس، نیایش کرده و گوسفند قربانی می‌کنند.
عکس از: سایت Google Maps
مراسم باراداک از روز پنجشنبه تا روز شنبه برگزار می‌شود چون داستان‌های قدیمی می‌گوید که این راهب مقدس در این ۳ روز از سال، کشته شده است. روز سوم یعنی شنبه برای مسیحیان اهمیت زیادی دارد و مراسم در این روز باشکوه‌تر برگزار می‌شود.
شرکت در این مراسم برای همه مسیحی‌ها آزاد است اما گردشگران اجازه ورود به کلیسا را نخواهند داشت. بنابراین اگر قصد بازدید از قره کلیسا را دارید، اواخر تیر و اوایل مرداد را انتخاب نکنید.
عکس از: سایت Google Maps
شرکت در مراسم باراداک برای مسیحیان اهمیت ویژه‌ای دارد و بیشتر ارامنه از شهرهای مختلف ایران و حتی از کشورهای همسایه مثل ارمنستان و سوریه به این منطقه می‌آیند. اما زائران کلیسای تاتاووس فقط در همین چند کشور خلاصه نمی‌شوند چون ارمنه‌ای که در کشورهایی مثل فرانسه، اتریش، کانادا و آلمان ساکن هستند هم میهمان این مراسم خواهند بود.
مراسم عشای ربانی جهانی
عشای ربانی یا «شام خداوند» که به آن «آیین سپاسگزاری» هم می‌گویند یکی از ۷ آیین مقدس مسیحیت است. به این مراسم، «تقسیم مقدس»، «راز محراب» و «راز خجسته» هم می‌گویند. ریشه برگزاری این مراسم به شامی برمی‌گردد که عیسی مسیح در شب دستگیری خود همراه با حواریون خورد. مسیحیان بر این باور هستند که سرشت عیسی مسیح با سرشت خداوند یکی است و به‌همین‌دلیل عشای ربای را شام خداوند می‌نامند. مراسم عشای ربانی در تاریخ ۱۹ ژوئن برگزار می‌شود.
عکس از: سایت Google Maps
در فصل ۲۶، آیات ۲۶ تا ۲۶ انجیل متنی آمده که نشان‌دهنده منشا اصلی برگزاری عشای ربانی است. در ادامه متن زیر را آورده‌ام.
زمانی‌که هنوز مشغول خوردن بودند، عیسی مسیح نان را برداشت و بعد از شکرگزاری آن را پاره و به شاگردان خود داد و گفت: «بگیرید و بخورید، این بدن من است». بعد جام را برداشت و بعد از شکرگزاری آن را به شاگردان خود داد و گفت: «همه از این بنوشید، این است خون من برای عهد که به‌دلیل آمرزش گناهان به‌خاطر بسیاری ریخته می‌شود».
مسیر دسترسی به قره کلیسا
برای دسترسی به قره کلیسا ۲ مسیر وجود دارد که یکی از آن‌ها از شمال غرب ایران و دیگری از تبریز و ارومیه می‌گذرد.
مسیر اول دسترسی به کلیسای تادئوس مقدس
در مسیر اول می‌توانید از ارومیه به‌سمت قره کلیسا بروید. در این مسیر از شهرهای سلماس، خوی و چالدران می‌گذرید. از ارومیه تا کلیسای تادئوس مقدس حدود ۲۷۵ کیلومتر در راه هستید و وقتی به جاده خوی به چالدران رسیدید باید حدود ۱۰۰ کیلومتر را در مسیری کوهستانی و نسبتا فرعی طی کنید تا به کلیسا برسید.
عکس از: سایت Google Maps
مسیر دوم دسترسی به کلیسای تادئوس مقدس
در مسیر دوم می‌توانید از تبریز به سمت کلیسای چالدران بروید. در این مسیر از شهرهای مرند، قره ضیاءالدین و شوط می‌گذرید. از تبریز تا کلیسای تادئوس مقدس حدود ۲۷۰ کیلومتر در راه هستید و وقتی به شوط برسید فقط ۳۵ کیلومتر به کلیسا می‌ماند. کلیسای چالدران به‌صورت حدودی در بین مسیر شوط به چالدران قرار دارد و وقتی از شوط به سمت چالدران بروید، سَرِ سه‌راهی باید به سمت راست بپیچید.
عکس از: سایت Google Maps
پیشنهاد من برای انتخاب مسیر دسترسی به کلیسا، مسیر دوم است. چون تقریبا بیشتر این مسیر یعنی از شهر تبریز تا شوط، جاده ترانزیت بین‌المللی بوده و کیفیت راه خیلی بهتر از مسیر اول است. از تبریز به کلیسا و ارومیه به کلیسا تفاوت زیادی از نظر طول مسیر وجود ندارد، اما کیفیت مسیر دوم باعث می‌شود خستگی راه کمتر به تنتان بماند چون ماشین کمتر تکان می‌خورد و راه کمتر مشکل دارد.
مسیر تهران تا قره کلیسا
از میدان آزادی تهران تا قره کلیسا در آذربایجان غربی حدود ۸۴۱ کیلومتر است و حدود ۸ ساعت و ۳۶ دقیقه در راه هستید. برای رسیدن به آذربایجان غربی و بعد از آن قره کلیسا باید وارد بزرگراه تهران-کرج شده و مسیرتان را تا پل فردیس کرج ادامه دهید. بعد از آن وارد بزرگراه کرج-قزوین می‌شوید. همین مسیر را ادامه دهید تا وارد بزرگراه قزوین-زنجان شوید.
عکس از: سایت Google Maps
بزرگراه قزوین-زنجان خیلی طولانی است پس حوصله داشته باشید. در انتهای این بزرگراه طولانی باید وارد بزرگراه زنجان-تبریز شوید. در آخر هم که به تبریز رسیدید باید مسیر دومی که در بالا گفتم را دنبال کنید.
بهترین زمان بازدید از قره کلیسا
استان آذربایجان غربی در فصل پاییز و زمستان آب‌وهوایی سرد همراه با برف و باران دارد. درست است که مسیر دسترسی به کلیسای چالدران آسفالت است اما اگر از سرمای هوا فراری هستید، بهترین زمان برای بازدید از کلیسا، فصل بهار و تابستان خواهد بود. فقط توجه کنید که در زمان برگزاری مراسم‌های آیینی مسیحیان، امکان بازدید از کلیسا وجود ندارد، پس اواخر تیر و اوایل مرداد را برای سفر انتخاب نکنید.
عکس از: سایت Google Maps
برای بازدید از قره کلیسا باید بلیط بخرید و ساعت بازدید هم در ۶ ماهه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۸ شب و در ۶ ماهه دوم سال از ۹ صبح تا ۵ عصر است.
امکانات رفاهی قره کلیسا
در مجموعه کلیسای تادئوس مقدس، امکانات رفاهی برای گردشگران وجود ندارد. بنابراین بهتر است در طول مسیر که از شهرها و فروشگاه‌ها می‌گذرید، خوراکی و آب آشامیدنی بخرید. توجه کنید که نزدیک‌ترین پمپ‌بنزین حدود ۳۵ کیلومتر با این کلیسا فاصله دارد. پس حواستان به نشانگر بنزین خودرو باشد تا در وسط مسیر نمانید.
عکس از: سایت Google Maps
جاهای دیدنی نزدیک به قره کلیسا
می‌دانم مسیری طولانی از تهران و دیگر شهرها را به این منطقه آمده‌اید تا اولین کلیسای جهان مسیحیت را ببینید. اما بد نیست سری هم به جاهای دیدنی نزدیک کلیسا بزنید تا خستگی راه از تنتان برود.
آرامگاه ساندخت
نزدیک‌ترین جای دیدنی به قره کلیسا، آرامگاه ساندخت است. ساندخت، شاهزاده ارمنی بود که برخلاف پدرش به دین مسیحیت و سخنان تادئوس مقدس ایمان داشت و تا آخرین لحظه هم دست از این همراهی نکشید. پادشاه متاسفانه به فرزند خودش هم رحم نکرد و همراه با تادئوس، ساندخت و بعضی از همراهان دیگر را به مرگ محکوم کرد.
عکس از: سایت Google Maps
آرامگاه ساندخت در قسمت جنوب غربی کلیسای چالدران روی تپه‌ای بلند قرار گرفته و بنای آن همزمان با بنای قره کلیسا در قرن ۱۴ میلادی ساخته شده.
سد بارون
سد بارون یکی از بزرگ‌ترین سدهایی است که در آذربایجان غربی ساخته شده. این سد در جنوب شهرستان ماکو و روی رودخانه «زنگمار» احداث شده و از آب پشت آن برای تامین برق استفاده می‌شود. دریاچه‌ای که پشت سد شکل گرفته منظره‌ای زیبا از تلالو نور خورشید و رقص امواج در دست باد را به نمایش می‌گذارد.
عکس از: سایت Google Maps
یکی از تفریحات سد بارون، ماهیگیری است، فقط مواظب باشید که به اکوسیستم این منطقه آسیب نزنید. نکته مهم اینکه برای ورود به منطقه سد باید اجازه بگیرید چون هر کسی اجازه ورود به منطقه سد بارون را ندارد. این سد در نزدیکی کلیسای مریم مقدس ماکو قرار گرفته و بعد از بازدید از بارون می‌توانید به‌سمت کلیسا بروید.
غار چهل پله
غار چهل پله خضرلو یکی از جاهای دیدنی شهرستان چالدران است که در نزدیکی قره کلیسا قرار دارد. این غار یادگاری از دوران حکومت باستانی اوراتوری است و بعضی از مردم به آن «غار قلعه حیدری» هم می‌گویند. برای رسیدن به این غار زیبا باید از پله‌های زیادی بالا بروید و برای همین هم اسم آن را «غار چهل پله» گذاشتند.
عکس از: سایت Google Maps
در گذشته‌های دور، تعداد پله‌ها خیلی بیشتر بود، اما به مرور زمان و به‌دلیل فرسایش زمین، حدود ۱۰ پله از بین رفته و فقط ۳۰ تا از پله‌ها باقی مانده‌اند.
آبشار عرب دیزج
در حاشیه روستای عرب دیزج از توابع شهرستان چالدران، آبشاری هست که به آن عرب دیزج یا آبشار «شرشر» می‌گویند. مردم، این آبشار زیبا را با اسم دیگری هم می‌شناسند که «شور شور» است. آبشار حدود ۲ کیلومتر با روستای عرب دیزج فاصله دارد و در اطراف آن می‌توانید دامنه‌هایی زیبا، کوه‌هایی بلند و صخره‌هایی عمودی شکل را ببینید. آب آبشار در فصل بهار بیشترین خروجی را دارد و در فصل‌های دیگر سال، حتی در تابستان هم جاری و زنده است.
عکس از: سایت Google Maps
به‌همین‌دلیل آبشار شرشر به‌عنوان یکی از آبشارهای دائمی آذربایجان غربی شناخته می‌شود. تصورش را بکنید، پرنده‌ها و حیواناتی که در خلوت آبشار به این منطقه می‌آیند تا از آب خنک آبشار بنوشند و نفسی تازه کنند. اگر کمی دورتر از آبشار در گوشه‌ای ساکت بنشینید شاید پرنده‌ای را ببینید که آمده تا تنی به آب بزند و کمی آب بخورد. بازی آن‌ها در میان موج‌های ظریف آب برای خودش دنیایی جذاب و عجیب است.
کلیسای زور زور
کلیسای زور زور ماکو در ۱۲ کیلومتری شمال غربی قره کلیسا و در نزدیکی روستای بارون قرار دارد. این کلیسا یکی از جاهای دیدنی استان آذربایجان غربی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو هم ثبت شده. یک اتفاق شگفت‌انگیز و باورنکردی درباره این کلیسا وجود دارد. کلیسای زور زور تنها بنای تاریخی در ایران است که در جای اصلی خودش قرار ندارد، به این مفهوم که جای آن یک‌بار عوض شده است.
عکس از: سایت Google Maps
در سال ۱۳۶۶ شمسی، وزارت نیروی کشور پروژه سد بارون را تصویب کرده و به دنبال آن عملیات ساختمانی ساخت سد شروع شد. کلیسای زور زور دقیقا در نقطه‌ای قرار داشت که قرار بود دیوار حائل سد ساخته شود. بنابراین اگر سد ساخته و آبگیری می‌شد، کلیسای زیبای زور زور به زیر آب می‌رفت و این همه زیبایی به دست فراموشی سپرده می‌شد.
عکس از: سایت Google Maps
در سال ۱۳۶۷ بود که با تلاش ارامنه و بعضی از کارشناسان ایرانی، کلیسا با رعایت تمامی نکات ایمنی، در مدت ۲۵ روز به مکان فعلی منتقل شد. سنگ به سنگ کلیسا را شماره‌گذاری و آن‌ها را در محل جدید دیوارچینی کردند تا کلیسا حیاتی دوباره پیدا کند. فکر اینکه چطور با این همه دقت تک‌به‌تک سنگ‌ها را جدا کرده و دوباره با همان ترتیب چیده‌اند مو به تن آدم سیخ می‌کند. ارامنه باید خیلی کلیسای تادئوس را دوست داشته باشند که این سختی طولانی را به جان خریده‌اند.
تالاب ناور
تالاب ناور یکی از جاهای دیدنی نزدیک قره کلیسا در استان آذربایجان غربی است که با وسعت ۲۸۰ هکتار محل زندگی حیوانات زیادی است. ناور یکی از ۳۰ تالابی است که در استان آذربایجان غربی به ثبت رسیده و در نقطه صفر مرزی ایران و ترکیه قرار دارد. تالاب ناور هر سال میزبان بیشتر از ۱۰ هزار پرنده مهاجر است.
عکس از: سایت Google Maps
این پرنده‌های مهاجر از مناطق مختلفی به ناور می‌آیند و بیشتر شامل درنای خاکستری، اردک، فلامینگو صورتی، غاز و پلیکان هستند. پرندگان زیبا و نسیم خنکی که از روی تالاب می‌وزد لحظه‌های خوشی را در سفر به چالدران برای شما رقم می‌زند.
اقامت در آذربایجان غربی برای بازدید از قره کلیسا
برای اقامت در آذربایجان غربی گزینه‌های مختلفی دارید که شامل هتل و مسافرخانه‌هاست. البته در بعضی از روستاهای اطراف کلیسای تادئوس مقدس هم می‌توانید اقامتگاه بومگردی اجاره کنید. در ادامه بعضی از بهترین هتل‌های ارومیه را به شما معرفی می‌کنم.
هتل آنا ارومیه
هتل آنا ارومیه یک مجموعه ۵ ستاره است که ۱۹۶ اتاق و امکاناتی عالی شامل کافی‌شاپ، رستوران، اینترنت، پارکینگ، سالن ورزشی و سونا دارد. این هتل تا بازار ارومیه فقط ۵ دقیقه فاصله دارد و می‌توانید با ۶ دقیقه رانندگی به کلیسای زور زور بروید. هتل آنا ارومیه تا فرودگاه این استان ۲۲ دقیقه فاصله داشته پس خیلی سریع می‌توانید به پرواز خود برسید.
عکس از: سایت Jabama
آدرس هتل آنا ارومیه
ارومیه، خیابان جام‌جم (جاده بند)، مقابل گلشهر ۲، پلاک ۸۰
لوکیشن هتل آنا ارومیه روی گوگل‌مپ
هتل دنیز
هتل دنیز که به آن هتل باری هم می‌گویند یک مجموعه ۵ ستاره بسیار لوکس است که ۵۳ اتاق دارد. از مهمترین امکانات این هتل می‌توانم به اینترنت، پارکینگ رایگان، سونا و جکوزی، استخر، اتاق VIP و کافی‌شاپ اشاره کنم. این هتل تا فرودگاه ارومیه فقط ۳۷ دقیقه فاصله دارد و با خودروی شخصی هم می‌توانید به جاهای دیدنی آذربایجان غربی بروید.
عکس از: سایت Google Maps
آدرس هتل دنیز
ارومیه، جاده قدیم ارومیه، سلماس، کیلومتر ۵۷
موقعیت هتل دنیز روی گوگل‌مپ
هتل بین‌المللی پارک
هتل بین‌المللی پارک که در خیابان امام و تقریبا در مرکز ارومیه قرار دارد یک مجموعه ۴ ستاره با ۷۵ اتاق است. از مهمترین امکانات این هتل می‌توانم به اینترنت رایگان، پارکینگ رایگان، کافی‌شاپ و خدمات CIP اشاره کنم. این هتل تا بازار ارومیه فقط ۵ دقیقه فاصله دارد و با ۱۱ دقیقه رانندگی به پارک جنگلی ارومیه می‌رسید.
عکس از: سایت Jabama
آدرس هتل بین‌المللی پارک
ارومیه، خیابان امام، مقابل بازار ارومیه
موقعیت هتل بین‌المللی پارک روی گوگل‌مپ
لوکیشن هتل بین‌المللی پارک روی گوگل‌مپ
هتل جهانگردی ارومیه
هتل جهانگردی ارومیه یکی دیگر از اقامتگاه‌هایی است که در سفر به آذربایجان غربی می‌توانید انتخاب کنید. این هتل ۴ ستاره، ۷۴ اتاق دارد و از امکانات رفاهی آن می‌توانم به کافی‌شاپ، پارکینگ، رستوران، اینترنت، سالن ورزشی، سونا و جکوزی اشاره کنم. هتل جهانگردی ارومیه با فرودگاه این شهر فقط ۲۳ دقیقه فاصله داشته و با ۸ دقیقه پیاده‌روی به موزه ارومیه می‌رسید.
عکس از: سایت Jabama
آدرس هتل جهانگردی
ارومیه، خیابان کاشانی، مقابل بانک ملت
موقعیت هتل دنیز روی گوگل‌مپ
لوکیشن هتل جهانگردی ارومیه روی گوگل‌مپ
توصیه‌هایی برای بازدید از قره کلیسا
- با توجه به اینکه قره کلیسا هیچ‌گونه امکانات رفاهی برای گردشگران ندارد، بنابراین در طول مسیر و از فروشگاه‌ها مواد غذایی و آب‌آشامیدنی بخرید.
- اگر قصد کمپ زدن در نزدیکی قره کلیسا را دارید، حتما با خودتان لوازم لازم را ببرید.
- در صورت اقامت در چادر و در نزدیکی کلیسا، مراقبت طبیعت اطراف باشید و زباله نریزید. اینجا همان‌طوری که هست زیباست و نباید به آن آسیب زد.
- بهترین زمان بازدید از این کلیسای زیبا، فصل بهار و تابستان است. آذربایجان غربی بهار و تابستانی با هوای مطبوع دارد اما پاییز و زمستانش خیلی سرد است. باتوجه‌به اینکه کلیسا در منطقه‌ای باز قرار گرفته، احتمال باد شدید و سرمای زیاد در زمستان و پاییز وجود دارد. اگر می‌خواهید شب را در چادر بمانید به گرمای آفتاب روزهای تابستان دل‌خوش نباشید، آفتاب که برود آن‌طرف زمین، هوا سرد می‌شود، پس با خودتان لباس گرم ببرید.
عکس از: سایت Google Maps
- یکی از مهمترین و زیباترین بخش‌های کلیسا، محراب آن است. بعد از بازدید از حیاط‌های شرقی و غربی و اتاق‌های مختلف، سری هم به آرامگاه شاهزاده ساندخت بزنید.
- این کلیسا از جمله اولین کلیساهای جهان مسیحیت است، پس لطفا به دیوارها آسیب نزنید یا روی آن‌ها یادگاری ننویسید. گردشگران بعدی ابدا تمایلی به دل‌نوشته‌های شما و تیری که از میان قلب کشیده‌شده روی دیوار رد شده، ندارد.
- با توجه به اینکه برای بازدید از کلیسا باید بلیط تهیه کنید، پس برای اطمینان با خودتان پول نقد داشته باشید.
قره کلیسا؛ ترکیبی از زیبایی و آرامش در گوشۀ ایران
خیلی از گردشگران به‌دنبال جاهای دیدنی و تاریخی هستند که نه تنها پُر از زیبایی است، بلکه داستانی از زمان‌های دور در دل خود دارد. آشنایی با ادیان دیگر می‌تواند اطلاعات خوبی به ما دهد تا بتوانیم با پیروان آن‌ها بهتر ارتباط برقرار کنیم. همان‌قدر که مساجد جامع معروف ایران، سراسر زیبایی و هنر است، کلیساهای ساخته شده در ایران هم معماری بی‌نظیری دارد. قره کلیسا به‌عنوان اولین کلیسای جهان مسیحیت در این گوشه از آذربایجان غربی آرام گرفته اما هیاهوی پیروان این دین در مراسم‌های آیینی، روح زندگی را در کالبد آن می‌دَمَد.
مطلب کاملی بود ممنون