اگر فکر می‌کنید مخوف‌ترین و هولناک‌ترین زندان‌های جهان در جاهایی مثل آمریکا و فرانسه و کره‌شمالی است، سخت در اشتباهید. چراکه هولناک‌ترین زندان دنیا در تخت سلیمان آذربایجان غربی قرار گرفته! هر زندانی دیگری که می‌شناسید یا اسمش را شنیده‌اید، جایی برای محبوس کردن انسان‌هاست، اما زندان سلیمان محل حبس دیوهای خوفناک است. دیوهایی که هنوز هم گاه و بیگاه فریادشان از دهانه زندان به گوش می‌رسد و دود نفس‌هایشان بیرون می‌جهد.
در این مقاله قصد داریم تا درباره یکی از شگفت‌انگیزترین مکان های دیدنی آذربایجان غربی با شما صحبت کنیم. کوه زندان سلیمان، محلی برای حبس دیوان در تخت سلیمان است که یکی از مهم‌ترین و البته معروف‌ترین جاذبه های گردشگری آذربایجان غربی است. با ما همراه باشید تا با رمز و راز این مکان حیرت‌آور آشنا شوید.
زندان دیوها در آذربایجان غربی
“و خداوند انگشتری به سلیمان داد تا با آن بر دیوها و اجنه مسلط شود و بر آنان حکم براند.”
اما تکلیف دیوهای سرکشی که از حضرت سلیمان نافرمانی می‌کردند چه شد؟ محلی‌ها معتقدند که سلیمان آنها را در زندانی مخوف و بزرگ حبس کرد تا برای ابد در آن بمانند. زندانی که دیواره‌هایش آنقدر بلند است که دیوان نتوانند از آن بیرون بیایند. محلی‌ها به حفره عمیق این کوه بزرگ که دیوها در آن محبوسند زندان دیو یا زندان سلیمان می‌گویند.
اما اگر از افسانه و قصه بگذریم، واقعا چرا این کوه به این نام عجیب معروف شده است؟
اگر به آذربایجان غربی سفر می‌کنید، با سوغات شهرهای ایران آشنا شوید.
کوه سلیمان، در منطقه تخت سلیمان آذربایجان غربی، یکی از کوه‌های آتشفشانی است. این کوه که در قدیم بخارهای آتشفشانی از آن بیرون می‌زده و سر و صدایی راه می‌انداخته، مردم را می‌ترسانده و باعث می شده که فکر کنند که حتما دیو یا دیوهای مخوفی در آن کوه زندانی شده‌اند.
تنها راه دیدن این به تعبیری سیاهچاله مخوف از بالای کوه است وگرنه هیچ راه دیگری از داخل رو به بیرون ندارد. به همین علت هم مردمان باستان باور داشتند که اگر کسی وارد این کوه شود توسط دیو خورده شده و هیچگاه بیرون نمی‌آید. همه این‌ها به افسانه دیوها محبوس در این کوه اسرارآمیز را دامن می‌زنند.
اگر به بالای کوه بروید بناهایی از سنگ و ساروج خواهید دید که به‌خوبی نشان می‌دهد آن مردمان برای این کوه تقدس قائل بوده‌اند و برای عبادت یا قربانی مرتبا به آنجا می‌رفتند. به‌خصوص حدس و گمان تاریخ‌دانان بر آن است که این کوه در دوران مانویان یکی از محل‌های اصلی عبادت بوده است.
البته عظمت این مکان خواه و ناخواه هنوز هم شما را مجبور می‌کند سر تعظیم فرود بیاورید. چراکه دیدن منظره هولناک گودال وسیعی که در قلب کوه قراردارد لرزه بر اندامتان خواهد انداخت.
زندان سلیمان آذربایجان غربی کجاست؟
وقتی از منطقه تخت سلیمان آذربایجان غربی چیزی در حدود سه کیلومتر به‌سمت غرب حرکت کنید، با کوهی مواجه می‌شوید که ممکن است در نگاه اول مانند تمام کوه‌های دیگری که در زندگی دیده‌اید باشد. اما اگر از راز این کوه اطلاع داشته باشید و آن را بشناسید، کمی جلوتر رفته و تلاش می‌کنید به بالای آن صعود کنید. صعودی که چندان کار دشواری نیست.
در مسیر بالا رفتن از کوه رفته‌رفته با آثاری باستانی روبه‌رو می‌شوید که کم‌کم بر تعداد آنها افزوده می‌شود. اول از همه کتیبه‌ای با خطی شبیه میخی را می‌بیند تا اینکه کم‌کم به بقایای بناهایی که زمانی در روی کوه وجود داشته‌اند می‌رسید.
وقتی به نزدیکی قله کوه می‌رسید، اگر سرتان را برگردانید تازه متوجه می‌شوید که چیزی در حدود ۸۷ تا ۱۰۸ متر از سطح زمین صاف تخت سلیمان بالا آمده‌اید. جلوتر که بروید و منظره عجیب کوه را ببینید، تازه متوجه می‌شوید که این کوه واقعا یک کوه معمولی نیست. چون خود را در مقابل گودال عظیمی به‌عمق ۸۰ متر خواهید دید که فقط چیزی در حدود ۶۵ متر طول دهانه گودی آن است!
حال تصورش را بکنید که مردم باستانی در گذشته از این گودال هولناک بخارهای گوگردی را می‌دیدند که به هوا بلند می‌شدند. تنها در این وقت است که به آنها حق می‌دهید آنجا را زندانی برای دیوهای مخوف بدانند.
اما چگونه می توان به این سیاهچاله طبیعی زیبا رسید؟
کافی است در آذربایجان غربی از جاده بیجاب به تکاب، وارد جاده دندی شوید، به تخت سلیمان برسید و سه کیلومتر آن‌طرف‌تر به سمت غرب، خودتان را مقابل کوه پررمز و راز زندان سلیمان یا زندان دیو ببینید. البته می‌توانید مسیر جاده زنجان-دندی را هم در‌پیش بگیرید، ولی این جاده پیچ‌در‌پیچ و دو‌طرفه و البته کمی خطرناک است. هرچند در این جاده می‌توانید از دیدن منظره معدن سرب و روی انگوران و مناطق حفاظت شده انگوران لذت ببرید.
زندان سلیمان آذربایجان غربی چگونه به وجود آمده است؟
همانطور که گفتیم کوه زندان سلیمان یا زندان دیو آذربایجان غربی، یک کوه آتفشانی است. کوه‌های آتشفشانی معمولا از سنگ‌های آذرین یا دگرگونی به وجود آمده‌اند اما در کوه زندان سلیمان هیچ نشانی از این جنس سنگ‌ها به چشم نمی‌خورد! بلکه تمام این کوه آتشفشانی عجیب از جنس سنگ‌های رسوبی است! رسوبی بودن یک کوه آتشفشانی اتفاقی است که در جهان، حداقل در خشکی‌های جهان نادر است!
کوه‌هایی که از سنگ‌های رسوبی تشکیل شده‌اند طبیعتا حاصل رسوبات سنگریزه‌ها و ماسه‌های دریایی است که هزاران سال پیش در آن مکان وجود داشته است. اما نکته شگفت‌انگیزتر درباره کوه زندان سلیمان آذربایجان غربی این است که در این منطقه هیچگاه هیچ دریایی وجود نداشته است!
پس علت سنگ‌های رسوبی این کوه عجیب و غریب چیست؟ این زندان دیوها حضرت سلیمان چگونه به وجود آمده است؟
پاسخ حیرت‌آور این است: از یک چشمه آب کوچک.
شاید کم‌کم دارید باور می‌کنید که این کوه یک کوه طبیعی نیست!
خاک مناطق آذربایجانات پر از منابع گوگرد و دیگر مواد معدنی است. چشمه آبی که هزاران سال پیش در نقطه کانونی این کوه وجود داشته آرام آرام جوشیده و املاحش روی همدیگر رسوب کرده‌اند. این چشمه کم‌کم به یک دریاچه تبدیل شده و سنگ‌های رسوبی ناشی از انباشت این املاح رفته‌رفته طی هزاران سال روی هم تلنبار شده‌اند و با گودالی که در میانه ایجاد کرده‌اند کوهی را شکل داده‌اند.
بعدها آب دریاچه آرام آرام خشکیده و کوه زندان سلیمان را برجای نهاده است. کوهی که به‌دلیل معادن سرشار از گوگردی که در زیرش وجود دارد، محلی عالی برای تبدیل شدن به دهانه یک آتشفشان است. آتشفشانی که هزاران سال قبل فوران می‌کرده، قطر دهانه کوه را بازتر، عمق گودالش را بیشتر و شگفتی این منظره حیرت‌انگیز را دوچندان می‌کرده.
چنانچه قصد سفر کردن به آذربایجان غربی را دارید، به شما توصیه می‌کنیم حتما در کنار سایر جاهای دیدنی آذربایجان غربی از جمله دریاچه ارومیه، حتما وقتی کنار بگذارید تا به دیدن این کوه فوق‌العاده هم بروید. اگر کمی روحیه ماجراجویانه داشته باشید و اهل طبیعت گردی هم باشید، رفتن به کوه زندان سلیمان آذربایجان غربی، تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای شما خواهد بود.
اگر به‌اندازه کافی شجاع بودید و جرئت آن را داشتید که با دیو داخل گودال کوه رو در رو شوید، به شما توصیه می‌کنیم که حتما جوانب احتیاط را در نظر بگیرید و آمادگی کامل داشته باشید. بی‌دلیل نبوده که مردم در گذشته فکر می‌کردند هرکس به بالای این کوه می‌رود، دیو یا دیوها او را با خود پایین می‌کشیدند.
اگر مراقبت‌های لازم را به‌عمل نیاورید، ممکن است به این سیاهچاله ۸۰ متری سقوط کنید و واقعا طعمه دیوها شوید!
بعد از رعایت جوانب احتیاط لازم، می‌توانید از منظره حیرت‌آور این کوه خارق‌العاده لذت ببرید. اگر به اعماق گودال کوه چشم بدوزید هنوز هم می‌توانید نشانه‌های سرسبز دریاچه باستانی آن را به‌خوبی مشاهده کنید. اگر هم علاقه‌ای به آثار باستانی برجای مانده روی کوه دارید، بهتر است بدانید که آنها بازمانده بناهای عبادتگاه‌هایی است که اغلب در دوره ساسانی ساخته شده‌اند.
اما علاوه بر منظره زیبای خود کوه، می‌توانید در طبیعت سرسبز دشت اطراف آن اوقات خوشی را پشت سر بگذارید. نکته هیجان‌انگیز دیگر آن است که این منطقه پر از چشمه‌های آب گرم و گوگرد است که آب‌تنی کردن در آنها می‌تواند شما را کاملا سرحال بیاورد. جدای از این که خاصیت درمانی هم دارد.
اطلاعات تکمیلی درباره زندان دیو آذربایجان غربی
زندان سلیمان یا زندان دیو اولین اثر طبیعی آذربایجان غربی است که به ثبت ملی رسیده است. حکایت‌ها و راز و رمز‌های طبیعی و افسانه‌ای این کوه نظر خیلی از محققان خارجی را هم به خود جلب کرده است. گفتنی است که در حدود سال‌ها دهه ۶۰ میلادی یا ۴۰ شمسی، یک محقق آلمانی موفق شده از سمت شمال شرقی نقبی به داخل این کوه بزند. اما متاسفانه ورودی این نقب بعد از انجام تحقیقات مسدود شده. هنوز اطلاعات دقیقی از کشفیات آن محقق در دست نیست و همین امر بر شایعات درباره این کوه اسرارآمیز دامن می‌زند.
دسترسی به کوه زندان سلیمان به‌خاطر قرار گرفتن در محدوده مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان راحت و آسان است. خوشبختانه اگر مایل به دیدن این کوه باشید لازم نیست دردسرهای زیادی را تحمل کنید. چون مسیر جاده‌ای و راه رفت‌و‌آمد همواری در پیش روی خود دارید. همین موضوع باعث شده تا گردشگران و طبیعت‌گردان زیادی هرساله به ملاقات از این زندان هولناک بروند.
توصیه می‌کنیم برای دیدن این کوه شگفت‌آور یک روز کامل را اختصاص دهید. تا هم فرصت کافی برای صعود از کوه و دیدن خود گودال داشته باشید و هم بتوانید از مناظر و طبیعت زیبای اطراف آن لذت ببرید.
سخن آخر
چاره‌ای نداریم مگر آن‌که بگوییم زندان سلیمان آذربایجان غربی یکی از آن مکان‌های افسانه‌ای در ایران است. این کوه که بعد از دریاچه ارومیه شاید مهم‌ترین جاذبه گردشگری آذربایجان غربی باشد، قطعا ارزش دیده شدن را دارد. دیدن این سیاهچاله طبیعی تجربه منحصر به فردی در زندگی شما به وجود می‌آورد که مطمئنا تا آخر عمر فراموشش نخواهید کرد.
