قرن‌هاست که قلعه‌ای باستانی بر فراز صخره‌ای استوار و مشرف به دریاچه بنا شده و همچون نگهبانی بی‌صدا به نظاره تاریخ نشسته است. قلعه وان که در ساحل شرقی دریاچه وان واقع شده، نمایی از عظمت و شکوه تمدن‌های گذشته، به‌خصوص پادشاهی اورارتو را به نمایش می‌گذارد.
قلعه وان ترکیه با چشم‌اندازهای خیره‌کننده‌ای که دارد، شما را به یک ماجراجویی فراموش‌نشدنی دعوت می‌کند. در یک سمت قلعه منظره‌ای خیره‌کننده از دریاچه وان و کوه اَرَک و در سمت دیگر نمایی از شهر و جاهای دیدنی وان را مشاهده خواهید کرد. همچنین باقی‌مانده‌های شهر قدیم وان از بالای تپه قلعه قابل مشاهده است.
قلعه وان از جاهای دیدنی ترکیه است که ارزش حداقل یک بار دیدن را دارد. جالب است بدانید که تنها کتیبه سلطنتی خارج از ایران نیز، که مربوط به دوران هخامنشیان است، در همین قلعه وجود دارد. آماده شوید تا در این سفر تاریخی از مجله علی بابا، همراه ما باشید.
قلعه وان کجاست؟
چه زمانی می‌توان از قلعه وان بازدید کرد؟
ورودی قلعه وان چقدر است؟
قلعه وان چقدر قدمت دارد؟
کتیبه قلعه وان چیست؟
معرفی قلعه وان
قلعه وان (Van Kalesi)، یکی از آثار مهم ترکیه است که قدمتی به اندازه تمدن‌های باستانی دارد. این قلعه که در قرن نهم قبل از میلاد توسط پادشاهی اورارتو ساخته شده، نقش مهمی در تاریخ منطقه دارد. نام این قلعه در زبان اورارتویی قلعه توشپا است.
عکس از: سایت Artofwayfaring
این قلعه به مدت ۲۵۰ سال پایتخت اورارتوها بود، اما بعدها توسط آشوری‌ها، عثمانی‌ها و دیگر تمدن‌ها تصرف شد و هر کدام نشانه‌هایی از حضور خود در آنجا به جا گذاشتند.
این قلعه بر روی سنگی به طول ۱۳۴۵ متر، عرض ۲۰۰ متر و ارتفاع ۱۰۰ متر بنا شده است. اوولیا چلبی، جهانگرد معروف عثمانی، صخره غول‌پیکر قلعه وان را به شتری زانو زده تشبیه کرده است. قلعه وان در سال ۲۰۱۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
عکس از: سایت Artofwayfaring
قلعه وان کجاست؟
قلعه تاریخی وان در استان وان ترکیه، شهر وان و در ساحل جنوبی دریاچه وان واقع شده است. این قلعه در فاصله ۵ کیلومتری از مرکز شهر وان و بر روی یک توده سنگی بزرگ در وسط دشت وان قرار گرفته است.
لوکیشن قلعه وان روی گوگل مپ
مسیر دسترسی به قلعه وان
برای رفتن به قلعه وان، می‌توانید از وسیله نقلیه شخصی خود یا وسایل حمل‌ونقل عمومی شهر وان استفاده کنید.
برای رفتن به قلعه با ماشین شخصی، می‌توانید از خیابان‌های ملن و سنبل استفاده کنید. این مسیرها شما را به ورودی غربی قلعه هدایت می‌کنند. استفاده از نرم‌افزارهای مسیریابی نیز می‌تواند در یافتن مسیر صحیح کمک‌کننده باشد.
عکس از: سایت Goturkiye
اما اگر قصد استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی دارید، ون‌های «کاله» یا همان «دولموش‌ها» گزینه مناسبی هستند. ون‌های کاله از میدان پنجراه در مرکز شهر وان حرکت می‌کنند. در خیابان اسکله و نزدیک مسجد حضرت عمر توقف دارند و شما را به نزدیکی قلعه وان می‌رسانند.
راهنمای رفتن به قلعه وان از تهران
فاصله زمینی تهران تا وان ۹۵۲ کیلومتر است که بدون توقف ۱۱ ساعت طول می‌کشد. اگر از تهران سفر خود را آغاز کنید، باید ابتدا به شهر تبریز بروید. پس از آن با عبور از مرز رازی، می‌توانید وارد کشور ترکیه و بعد شهر وان شوید.
عکس از: سایت Stanford
برای سفر به وان می‌توانید بلیط هواپیما نیز تهیه کنید. پروازهای متعددی در مسیر تهران به وان وجود دارند. البته پروازهای این مسیر، معمولا در یک یا دو فرودگاه توقف دارند.
تا قبل از شیوع ویروس کرونا، قطار تبریز به وان نیز فعال بود. اما در حال حاضر قطار این مسیر، همچنان فعالیتی ندارد.
بهترین زمان بازدید از قلعه وان
در فصل‌های بهار و پاییز هوا معتدل و دلپذیرتر است که آن را برای فعالیت‌های خارج از خانه و کاوش در قلعه و اطراف آن ایدئال می‌کند. اگر آب‌وهوا برای شما مهم است، حتما یکی از این دو فصل را برای بازدید از قلعه وان انتخاب کنید.
عکس از: سایت Wikimedia
در فصل تابستان دمای هوا به حدود ۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد؛ اما با توجه به اینکه اکثر جشنواره‌ها و رویدادهای محلی در این فصل برگزار می‌شوند، می‌تواند تجربه متفاوتی برای شما رقم بزند.
فصل زمستان نیز در وان ممکن است سرد و برفی باشد. البته که مشاهده قلعه پوشیده از برف دیدنی است.
عکس از: سایت Yuix
ساعت بازدید قلعه وان
در ۶ ماه اول سال زمان بازدید از قلعه وان در شهر وان از ساعت ۸ صبح تا ۷ بعدازظهر است.
در شش ماه دوم سال نیز بازدید از قلعه از ساعت ۸ صبح تا ۵ بعدازظهر امکان‌پذیر است.
عکس از: سایت Turkishmuseums
هزینه بازدید از قلعه وان
در حال حاضر بازدید از قلعه رایگان است.
تاریخچه قلعه وان
ساخت قلعه وان به دوران اورارتوها در قرن نهم پیش از میلاد بازمیگردد. اورارتوها یک تمدن باستانی بودند که در مناطق کنونی ارمنستان، شرق ترکیه و شمال غربی ایران زندگی می‌کردند. قلعه وان به‌عنوان مرکز حکومتی و نظامی اورارتوها عمل می‌کرد و نشان‌دهنده قدرت و اهمیت این تمدن در منطقه بوده است.
عکس از: سایت Wikimedia
لایه‌های زمین‌شناسی این مکان از مردم اولیه قفقاز، اورارتویی‌ها، مادها، پارس‌ها، رومی‌ها، اشکانیان، ساسانیان، اعراب، بیزانسی‌ها، سلجوقیان، ارمنی‌ها، ایلخانان، مغول‌ها، قراقویونلو، صفویان و تا عثمانی‌ها را در خود جای داده است. هر یک از این تمدن‌ها تغییراتی در ساختار و معماری قلعه ایجاد کرده‌اند.
عکس از: سایت I0wp
این تغییرات و تحولات تاریخی، باعث شده‌اند که قلعه وان ترکیه به نمادی از تعامل و تبادل فرهنگی بین تمدن‌های مختلف تبدیل شود و ارزش تاریخی بالایی پیدا کند.
عکس از: سایت Thebrainchamber
در قرون وسطی و دوران اسلامی، قلعه وان همچنان اهمیت خود را حفظ کرد و به یکی از قلعه‌های مهم در دفاع از منطقه و کنترل مسیرهای تجاری تبدیل شد. با گذشت زمان و تغییرات سیاسی و نظامی، قلعه وان نقش‌های مختلفی ایفا کرد، اما همیشه به‌عنوان یک مرکز استراتژیک و دفاعی باقی ماند.
کتیبه قلعه وان
کتیبه خشایارشا قلعه وان یکی از آثار مهم تاریخی از قرن پنجم پیش از میلاد است. این کتیبه توسط خشایارشا بزرگ، پادشاه هخامنشی، بر روی بخشی صاف شده از سطح سنگ، حدود ۲۰ متر بالاتر از زمین در نزدیکی قلعه وان و در سمت جنوبی آن حک شده است. جایگاه کتیبه توسط داریوش، پدر خشایارشا آماده شده بود، اما او هرگز نتوانست آن را تکمیل کند.
عکس از: سایت Wikimedia
خشایارشاه با هدف پر کردن این خلأ، دستور داد تا کتیبه‌ای ساخته شود و در آن به این موضوع اشاره کرد:
«داریوش پادشاه، پدر من، به لطف اهورامزدا چیزهای خوبی ساخت و دستور داد این طاقچه را حفر کنند، اما چون کتیبه‌ای نساخت، من دستور دادم این کتیبه ساخته شود.»
عکس از: سایت Thetripgoeson
این کتیبه از سه ستون ۲۷ خطی تشکیل شده و به زبان‌های قدیمی فارسی، بابلی و ایلامی نوشته شده است. کتیبه سه‌زبانه خشایارشا به‌طور قابل توجهی به رمزگشایی خط قدیمی فارسی توسط اوژن برنوف در اواسط قرن نوزدهم کمک کرد.
معماری قلعه وان
قلعه ترکیبی از مصالح و تکنیک‌های ساخت‌و‌ساز متفاوت است. دیوارهای بخش پایین قلعه از سنگ بازالت بدون ملات ساخته شده‌اند، درحالی‌که بقیه قسمت‌ها از آجرهای خشتی بنا شده‌اند. این قلعه که به منظور کنترل منطقه‌ای ساخته شده بود، آثار سلطنتی و حکومتی پادشاهی اورارتو را شامل می‌شود.
عکس از: سایت Turkisharchaeonews
این آثار شامل دیوارها و پی‌ها، کف‌های تراشیده شده از بستر سنگ، اتاق پادشاهان، زیارتگاه‌های فضای باز، سالنامه‌های سلطنتی حک شده بر روی سنگ‌ها، ستون‌های کتیبه‌دار، کتیبه‌های ساختمانی و… است. قلعه تاریخی وان تمام اجزای یک ساختار دولتی بزرگ و توسعه یافته را دارد.
عکس از: سایت Thebrainchamber
دیوارهای باشکوه قلعه بر روی تراس‌های سنگی پله‌ای ساخته شده‌اند که نشان‌دهنده معماری خاص اورارتویی است. برج سردور (سردوربورچ) که در نوک غربی قلعه وان واقع شده، اولین ساختمان این قلعه محسوب می‌شود. این برج که توسط ساردوری اول، بنیان‌گذار پادشاهی اورارتو ساخته شده، ابعاد ۴۷*۱۳ متر با ارتفاع ۴ متر است.
عکس از: سایت Turkisharchaeonews
قلعه داخلی که در بالاترین نقطه قلعه ساخته شده، شامل یک مجموعه کاخ و معبد است. این منطقه با دیوارهایی به ارتفاع ۱۰ متر احاطه شده و ورودی آن از سمت غرب قرار دارد. علاوه بر این، کاخ جدید و اطراف آن نشان‌دهنده ویژگی‌های اساسی ساخت و زیرساخت ساختمان‌های اورارتویی است که شامل اتاق‌های انباری، سکوها و سیستم زهکشی می‌شود.
عکس از: سایت Turkisharchaeonews
هشت مقبره سنگی در نمای جنوبی قلعه وان وجود دارد. ویژگی‌های معماری این مقبره‌ها دلیل اصلی رتبه‌بندی معماران اورارتویی در بین ماهرترین معماران نزدیک شرق است. در برخی نمونه‌ها، اتاق‌های این مقبره‌های چند اتاقه، به ارتفاع ۹ متر و مساحت ۲۰۰ متر مربع می‌رسند. حکاکی چنین توده بزرگی و اجرای یک طرح منظم و متقارن، به دانش ریاضی و معماری خاصی نیاز دارد.
بخش‌های مختلف قلعه وان
این قلعه به سه بخش تقسیم می‌شود و راه خروجی آن از سمت غرب به شرق به‌صورت شیب ملایمی امتداد می‌یابد. هر کدام از این بخش‌ها، ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.
یکی از بخش‌های مهم این قلعه، «اصطبل سلطنتی» است که با ۲۰ متر طول، ۹ متر عرض و ۲.۵ متر ارتفاع در سنگ ایجاد شده است. این اصطبل برای نگهداری دام‌هایی استفاده می‌شده که برای خدایان اورارتو قربانی می‌کرده‌اند.
عکس از: سایت Turkisharchaeonews
قلعه وان همچنین شامل آرامگاه‌های سنگی ساردوری دوم، مجسمه منوآ، معبد روباز مادر و دختر و برج ساردور است که هر کدام نشان‌دهنده بخش‌های مختلف تاریخی و فرهنگی این قلعه هستند.
در دوران باستان، صخره قلعه تاریخی وان به دریاچه متصل بوده و دارای اسکله‌ای به نام برج مادیر بوده است. در داخل قلعه، دیوارهای دفاعی، اتاق‌های سنگی، مقبره‌های منظم، پله‌های سنگی و مخزن آب زیرین قرار دارند.
عکس از: سایت Tripadvisor
جاهای دیدنی نزدیک قلعه وان
موزه وان (Van Müzesi)
موزه وان که در بهار سال ۲۰۲۰ افتتاح شد، یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های باستان‌شناسی ترکیه و بهترین مکان برای شناخت تمدن اورارتو و پادشاهی وان است. این موزه به تاریخ، باستان‌شناسی و مردم‌شناسی کل استان وان اختصاص دارد و عمدتاً بر تمدن اورارتو تمرکز دارد.
پیشنهاد ما به شما این است که قبل از بازدید از قلعه، از این موزه دیدن کنید. موزه وان درست در پایین تپه قلعه وان قرار دارد.
عکس از: سایت Tmgrup
این موزه مدل‌‌هایی از قلعه‌های نزدیک، مانند آیانیس و چاوش‌تپه را به نمایش می‌گذارد. همچنین حکاکی‌های متعددی از خدایان اورارتو در این موزه وجود دارد. موزه وان با ارائه مجموعه‌‌هایی از هنر و مصنوعات آیینی اورارتویی، به بازدیدکنندگان این امکان را میدهد که با جنبه‌های مختلف زندگی اورارتویی از جمله سلاح‌ها، معماری، لباس، غذا و نوشتار خط آنها آشنا شوند.
خانه گربه های وان (Van Kedi Villası)
عکس گربه‌های چشم رنگی وان را احتمالاً دیده‌اید؛ گربه‌هایی با بدن سفید که چشم‌هایی با رنگ متفاوت دارند. خانه گربه وان فضایی منحصربه‌فرد برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است تا با گربه‌های وان از نزدیک آشنا شوند.
عکس از: سایت Instagram
اگر به حیوانات و مخصوصاً گربه‌ها علاقه‌مند هستید، بازدید از خانه گربه وان جزو واجبات است! این مرکز در فاصله ۱۲ کیلومتری از قلعه وان قرار دارد که با خودرو می‌توان آن را در ۱۹ دقیقه طی کرد.
اسکله دریاچه وان (Van İskele Sahili)
اسکله دریاچه وان مکانی ایدئال برای قدم زدن در کناره دریاچه وان است. همچنین می‌توانید روی نیمکت‌های واقع شده در اسکله بنشینید و از مناظر طبیعی اطراف خود لذت ببرید.
عکس از: سایت Squarespace
در این اسکله رستوران، کافه، فروشگاه‌های محلی و پارک تفریحی نیز وجود دارد که می‌توانید از آن استفاده کنید. فاصله اسکله تا قلعه وان ترکیه ۴ کیلومتر است که در حدود ۸ دقیقه می‌توان آن را طی کرد.
عکس از: سایت Photographybyigor
مسجد کایا چلبی (Kaya Çelebi Cami)
مسجد کایا چلبی در میان ویرانه‌های شهر قدیمی وان، نزدیک به دیوارهای جنوبی شهر قرار دارد. این مسجد به شکل یک مکعب با گنبد است که دیوارهای آن از سنگ‌های تراشیده شده قرمز و سفید ساخته شده است. ایوانی با پنج دهانه گنبددار در ضلع شمالی و مناره استوانه‌ای در گوشه شمال شرقی مسجد قرار دارد.
عکس از: سایت vanguzel
مسجد کایا چلبی توسط کایا چلبی‌زاده کوچی بی در سال ۱۶۶۰ میلادی ساخته شده است. قلعه وان در فاصله ۲ کیلومتری از این مسجد قرار دارد.
اقامت در نزدیکی قلعه وان
در نزدیکی قلعه وان و به‌خصوص در مرکز شهر وان، مراکز اقامتی بسیاری وجود دارند:
- هتل کنفوریم (۳.۴ کیلومتر فاصله)
- هتل توپراک (۴.۷ کیلومتر فاصله)
- هتل دبل‌تری بای هیلتون وان (۴.۸ کیلومتر فاصله)
- دیمت پارک (۵.۴ کیلومتر فاصله)
توصیه‌هایی برای بازدید از قلعه وان
- به دلیل ناهمواری مسیر، پوشیدن کفش مناسب ضروری است.
- آب و تنقلات همراه خود داشته باشید.
- قلعه وان منظره بی‌نظیری از غروب آفتاب بر روی دریاچه وان ارائه میدهد. حتما زمان خود را طوری تنظیم کنید که در هنگام غروب آفتاب آنجا باشید.
عکس از: سایت Stockfood
- تابلوهای راهنمایی کمی در این مکان وجود دارند. پس لازم است هنگام مواجهه با افراد ناشناس و پیشنهاد کمک آنها، از آنها کارت شناسایی بخواهید.
- پیشنهاد ما به شما این است که حتما پیش از بازدید از قلعه وان در ترکیه از موزه وان بازدید کنید. اطلاعات مفیدی درباره تاریخچه قلعه و تمدن اورارتو در این موزه ارائه شده است.
- در محوطه قلعه وان پارکینگ نیز تعبیه شده است.
