میدان تکسیم یک میدانِ عادی نیست. میدان تقسیم استانبول فقط جایی برای عکس‌انداختن هم نیست. اصلا بیایید ببینیم واقعا میدان تکسیم ترکیه آنقدری که می‌گویند ارزش دیدن دارد یا قضیه “یک کلاغ، چهل کلاغ” شده است. در این تورِ اختصاصی استانبول قرار است ببینیم که چه چیزی این همه توریست را به میدان تکسیم می‌کشاند.
میدان تکسیم کجای ترکیه است؟
این میدان در شهر استانبول است. اما کجای استانبول؟ استانبول کلا ۳۹ منطقه دارد (۲۵ منطقه اروپایی و ۱۴ منطقه آسیایی). میدان تکسیم در منطقه بیگ‌اوغلو است که جزء مناطق اروپایی است.
اسم منطقه بیگ‌اوغلو (در ترکی Beyoğlu) از دو بخش تشکیل شده: Bey (به معنی آقا یا خان، همان بیگ در فارسی) و oğlu (به معنی پسر ). خب معنی این واژه را حدس می‌زنید؟ جواب «آقازاده» هست. حالا چرا آقازاده؟ در زمان شاه بایزید دوم (۱۵۱۲ – ۱۴۸۱)، یک آقازاده ایتالیایی به اسم پیئترو کانونیکا (Pietro Canonica) در این منطقه اقامت داشت. ظاهرا از همان قدیم و ندیم هم خیلی‌ها روی این منطقه نظر داشتند.
سازنده یادبود جمهوریت
چه چیزی این همه توریست را به منطقه تکسیم استانبول می‌کشاند؟
- دمِ دست‌ترین دلیل برای شهرت میدان تکسیم این است که مرکز شهر استانبول است و طبیعتا مرکز شهر، توجه بیشتری را جلب می‌کند. اما پس چرا مراکز سایر شهرهای بزرگ در ترکیه و بقیه کشورهای جهان این همه معروف نیستند؟ پس قطعا معروفیت این میدان باید دلایل دیگری هم داشته باشد که ما را به‌دلیل دوم می‌رساند.
- دلیل دوم شهرت میدان تکسیم استانبول، اهمیت سیاسی آن در ترکیه است. حتما خودتان هم قبلا شنیده‌اید که بسیاری از تعارضات و اجتماعات مردم استانبول در این میدان رخ می‌دهد.
بین خودمون بمونه!
سال ۲۰۱۳ بود که مردم ترکیه در میدان تکسیم یک جا جمع شدند تا زهر چشمی از دولت بگیرند. دولت برنامه داشت که یکی از پارک‌های بزرگ کنار این میدان را با خاک یکی کند اما مردم گفتند «عمرا، مگر از روی جنازه ما رد شوی» و موفق هم شدند، ولی دولت هم از روی جنازه چند نفر رد شد. حالا چون و چرای این پارک را بهتر است که در وسط‌های مقاله بخوانیم.
- باز هم انگار چیزی کم است، نه؟ اهمیت سیاسی هم انگار که نمی‌تواند توجیه خوبی برای معروفیتِ جهانی این میدان باشد. پس بهتر است سراغ دلیل سوم برویم: چیزی که این همه توریست و محلی را به میدان تکسیم می‌کشاند شاید محوطه اطراف آن است که پر از بناهای تاریخی، مراکز خرید، رستوران، کافه، جای دیدنی است.
برای کسانی که عاشق بناهای رنگی‌رنگی، افرادی با پوشش‌ها و فرهنگ‌های مختلف و جاهای شلوغ و پر-از-زندگی هستند، میدان تکسیم جای خوبی برای وقت‌گذرانی است، اما بهتر است قبل از اینکه به آن‌جا رفته و بعد از مدتی گردش بگویید که «همین؟»، میدان و حوالی آن را خوب بشناسید و بدانید که دقیقا چه چیزی در انتظار شماست.
کشفِ تکسیم استانبول را از کجا شروع کنم؟
میدان تکسیم را به‌اندازه کافی شناختید؟ پس بیایید کمی در اطراف این میدان بگردیم و ببینیم چه چیزهایی می‌بینیم.
مجسمه یادبود جمهوریت چه پیامی دارد؟
اولین چیزی که در میدان تکسیم به چشمتان می‌خورد، یادبود جمهوریت (Cumhuriyet Anıtı) است. این یادبود برای گرامیداشت پیروزی ترکیه در جنگ استقلال است.
در نگاه اول، فقط یک مجسمه است. اما مفهوم خاصی در طرف دیگر آن نهفته است. در یک وجه از این یادبود، هنوز جنگ ادامه دارد و مصطفی کمال آتاتورک را می‌بینید که با لباس نظامی و در شکل یک فرمانده جنگ ایستاده است.
اما در آن طرف مجسمه، دیگر جنگ تمام شده و استقلال به دست آمده است. دیگر نیازی هم به فرمانده جنگی نیست ولی کشوری که به جمهوری ترکیه تبدیل شده به یک رهبر نیاز دارد. آتاتورک هم لباس نظامی‌اش را درآورده و در کنار همراهان خود، به استقبال جمهوری رفته.
ساخت این مجمسه را دست هر کسی که نمی‌شد سپرد چون قرار بود که آتاتورک برای اولین بار، بی‌خیال فروتنی همیشگی‌اش بشود و بگذارد که مردم هم از جمالات او بهره بگیرند (تا آن زمان، آتاتورک اجازه نداده بود که کسی از او مجسمه بسازد). مقامات هم برای جبران لطف آتاتورک، سر به مهد معماری باروک، یعنی ایتالیا، گذاشتند و پیئترو کانونیکا را کشان کشان به جمهوری آوردند تا دو سال و نیم بعدیِ عمرش را روی این مجسمه ۱۱متری بگذراند.
پارک گردشگری میدان تکسیم؛ حمله برای دفاع
به خاطر دفاع از این پارک بود که مردم به سمت دولت ترکیه حمله آوردند (یعنی بخش شمال شرقی میدان). خیلی ساده بخواهیم ببینیم، استانبول از این پارک نفس می‌کشد.
اینجا مرکز شهر است و شلوغ. توریست و محلی، رهگذر و کاسب، ماشین و پیاده همگی از منطقه تقسیم رد می‌شوند. اما بخشی از این مرکز، هم هوایش با بقیه جاها فرق می‌کند، هم حس و حالش. هوای پاک و سایه‌های خنک پارک تکسیم در وسط این شلوغی، برای کمی پیاده‌روی و استراحت فکر بدی به نظر نمی‌آید.
وارد پارک هم که بشوید، می‌توانید در کافه و رستوران های پارک تکسیم غذایی بخورید یا با یک فنجان قهوه ترک خستگی در کنید.
خیابان استقلال؛ یک‌و‌نیم‌کیلومتر از تاریخ ترکیه
برای رسیدن به جمهوریت، باید راه استقلال را طی کرد. منظور اینجا خیابان استقلال است که به یادبود جمهوریت ختم می‌شود. اگر می‌خواهید مینیاتوری از استانبول را در چند کیلومتر در تکسیم ببینید، باید کمی در جاده استقلال قدم بزنید.
خوشبختانه ماشین و موتور اجازه ورود به سنگفرش‌های تمیز این خیابان را ندارند، اما یک تراموای قرمز‌رنگ قدیمی خیابان را نصف می‌کند. بعد از ترواموای لندن، قدیمی‌ترین تراموا همینی است که در خیابان استقلال می‌بینید. ارزش یک بار سوارشدن را ندارد؟
البته ماشین و موتور اگر می‌خواستند هم واقعا نمی‌توانستند وارد این خیابان شوند چون به‌شدت شلوغ است، مخصوصا در فصل‌هایی که تعداد توریست‌های ترکیه بیشتر می‌شود.
در دو طرف خیابان بناهای زیبایی می‌بینید که تقریبا با یک ارتفاع یکسان و یکدست ساخته شده‌اند. اگر تعداد رقم‌های موجودی حساب‌تان زیاد است، خریدهای بی‌نظیری هم می‌توانید از خیابان استقلال بکنید چون برندهای معتبر و جهانی مانند کوتون، نایکی، استارباکس و… در این خیابان شعبه دارند.
در خیابان استقلال، زبان مشکل بزرگی نیست. خیلی از رستوران‌ها حتی روی شیشه‌هایشان به زبان‌های انگلیسی، ترکی، عربی و فارسی خوش‌آمدگویی کرده‌اند و از شما دعوت می‌کنند که خرید کنید.
نظرتان با موسیقی زنده چیست؟ خیابان استقلال استانبول فقط جایی برای خرید و قدم‌زنی نیست. بعضی روزها، گروه‌های مختلف در سرتاسر خیابان استقلال جمع می‌شوند و به‌سبک خودشان، بعضی وقت‌ها حتی با لباس محلی مانند سرخ‌پوستی، موسیقی زنده اجرا می‌کنند.
در سفر بعدی…
از نظر مسافت و هزینه‌های سفر، ترکیه مقصد محبوبی برای ایرانی‌هاست. خیلی‌ها هم تا ترکیه و استانبول که می‌روند، میدان تکسیم و خیابان استقلال را ندیده برنمی‌گردند و خاطره خوبی هم برایشان می‌شوند.
بعضی‌ها هم که احساس می‌کنند چیزی را از دست داده‌اند، کم و بیش درست احساس می‌کنند: این‌ها تاریخ را از دست داده‌اند. حالا که با تاریخ میدان تکسیم و اطراف آن آشنا شدید، در سفر بعدی‌تان به ترکیه نهایت استفاده را بکنید و اگر خاطره خوبی داشتید، ما را هم خوش‌حال کنید.
