اینجا در دل عمارت موزه زمان که خود حکایتی از شکوه هنر و معماری است، سفری شگفت‌انگیز آغاز میشود. گویی با هر قدم در میان تالارها و اتاق‌های مملو از ساعت‌های نفیس موزه زمان تهران، گامی در گذرگاه زمان برمی‌داریم.
از ابتدایی‌ترین ابزارهای اندازه‌گیری زمان تا شاهکارهای مکانیکی و ساعت‌های ظریف مچی و جیبی، هر کدام قصه‌ای برای گفتن دارند. هر تیک‌تاک ساعت، نغمه‌ای از تاریخ را زمزمه می‌کند و هر چرخش عقربه‌ها، حکایتی از تلاش بشر برای سنجیدن گذر زمان را در تماشاگه زمان بازگو می‌کند. علاوه بر آثار موزه ساعت، گچ‌بُری‌ها و تزیینات بنای عمارت نیز که هنر دستان بیش از ۴۰ هنرمند است، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.
با این اوصاف، پیشنهاد می‌کنیم موزه زمان را در صدر لیست جاهای دیدنی تهران که قصد بازدید از آن‌ها را دارید، قرار دهید. در این مطلب از مجله گردشگری علی بابا با ما همراه باشید تا گشتی در این باغ و عمارت زیبا بزنیم و با آن بیشتر آشنا شویم.
موزه زمان کجاست؟
در موزه زمان چه چیزهایی نگهداری میشود؟
ساعت کاری موزه زمان به چه صورتی است؟
دیدنی‌های اطراف موزه زمان کدام‌اند؟
معماری موزه زمان چگونه است؟
معرفی موزه زمان
موزه زمان، موزه ساعت یا همان موزه تماشاگه زمان، از سال ۱۳۷۸ شروع به کار کرده است. ساختمان این موزه متعلق به حسین خداداد، تاجر و کارآفرین ایرانی است. این عمارت به خانه حسین خداداد نیز معروف است.
عکس از: سایت Wikimedia
ساختمان فیروزه‌ای رنگ این عمارت، میزبان نمایشی از گذر زمان، نحوه تکامل ابزارهای زمان‌سنجی و صنعت ساعت‌سازی است. ساختمان موزه نیز خود نمونه شاخصی از هنر و معماری است که در میانه باغی سرسبز خودنمایی می‌کند.
موزه زمان کجاست؟
موزه زمان در شهر تهران، در منطقه زعفرانیه واقع شده است.
آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، خیابان زعفرانیه (شهید فلاحی)، نبش چهارراه پرزین بغدادی، پلاک ۶
شماره تماس: ۰۲۱۲۲۱۸۲۹۵۲- سامانه ۲۷۲۰ (شبانه‌روزی)
لوکیشن موزه زمان روی گوگل مپ
مسیر دسترسی به موزه زمان
دسترسی به موزه زمان تهران با استفاده از مترو، بیآرتی و خودروی شخصی امکان‌پذیر است.
– دسترسی به موزه زمان با خودروی شخصی
اگر قصد دارید با خودروی شخصی‌تان به موزه زمان بروید، نرسیده به میدان تجریش در خیابان ولیعصر، وارد خیابان زعفرانیه شوید. هنگامی که به چهارراه پرزین بغدادی رسیدید، می‌توانید خودروی خود را در همان اطراف پارک و وارد موزه شوید.
عکس از: سایت Google Maps
اگر هم قصد دارید از سمت میدان تجریش به موزه زمان بروید، وارد خیابان ولیعصر شوید و از طریق خیابان یکتا، خود را به خیابان زعفرانیه برسانید.
– دسترسی به موزه زمان با مترو
سوار خط یک مترو تهران شوید و در ایستگاه تجریش پیاده شوید. برای رسیدن به موزه زمان از این ایستگاه، باید حدود ۲۰ دقیقه پیاده‌روی کنید. اگر اهل پیاده‌روی هستید، ابتدا باید خود را به میدان تجریش برسانید و بعد از طی کردن مسیری کوتاه در خیابان ولیعصر، وارد خیابان زعفرانیه شوید تا به موزه زمان در تهران برسید.
اگر حوصله یا امکان پیاده‌روی را ندارید، می‌توانید سوار تاکسی‌های تجریش به سمت سه‌راه آصف شوید و در خیابان زعفرانیه پیاده شوید.
عکس از: سایت Google Maps
– دسترسی به موزه زمان با بیآرتی
از خط راه‌آهن به تجریش (خط ۷ بیآرتی) استفاده کنید و بعد از پل پارک وی، در ایستگاه باغ فردوس خیابان ولیعصر پیاده شوید. بعد به سمت خیابان زعفرانیه بروید و با حدود ۶ دقیقه پیاده‌روی خود را به موزه زمان برسانید.
بهترین زمان بازدید از موزه زمان
هر زمان که از این موزه بازدید کنید، به نحوی زیبایی خاص خود را دارد. حتی تماشای برف روی عمارت و باغ اطرافش نیز هر انسانی را سر ذوق می‌آورد. هرچند که این موزه فضای بسته نیز دارد و سرمای زمستان مشکلی پیش نمی‌آورد. در فصل بهار ترکیب شکوفه‌ها و ساختمان عمارت ترکیب چشم‌نوازی را به وجود می‌آورد.
عکس از: سایت Watchesbysjx
در فصل پاییز نیز که هر طرف را نگاه کنید، رنگ‌‌‌های پاییزی خودنمایی می‌کنند و منظره فوق‌العاده‌ای با پس‌زمینه فیروزه‌ای نمای ساختمان تماشاگه زمان پدید می‌آید. گرمای تابستان ممکن است در برخی ساعات طاقت‌فرسا شود، اما با وجود سیستم‌های سرمایشی موجود در ساختمان، مشکلی از این بابت نخواهید داشت.
ساعت کاری موزه زمان
بازدید از موزه زمان هر روزه از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب امکان‌پذیر است. توجه داشته باشید که این موزه در ایام سوگواری تعطیل است.
تاریخچه موزه زمان
قدمت این باغ به دوران قاجار برمی‌گردد؛ زمانی که ناصرالدین شاه در حال توسعه باغ‌های اطراف بود و باغ تماشاگه زمان را نیز در جشن ازدواج دخترش به او و همسرش هدیه داد. این باغ بعد از به ارث رسیدن به پسرشان، توسط او فروخته شد و بعد از آن، افراد متعددی صاحب این باغ شدند. هنگامی که باغ به دست میرزا مهدی خان منصور رسید، بنایی با اسکلت چوبی از خشت و گل در باغ ساخت.
عکس از: سایت Watchesbysjx
در نهایت در سال ۱۳۴۶، آقای حسین خداداد، بازرگان، صنعتگر و کارآفرین ایرانی، این باغ را خرید. او بعد از مستحکم کردن عمارت قدیمی موجود در باغ، مهندس ابتکار را به عنوان مهندس مشاور تعیین کرد و طبقه دوم و ایوان را به بنا اضافه کرد. در نتیجه تلاش‌های ۱۲ ساله او، مجموعه‌ای از هنرهای گچ‌بُری، آجرکاری، کاشی‌کاری، سنگ‌کاری، مقرنس‌‌کاری و گرهچینی با تلفیقی از سبک‌های ایرانی و فرنگی به دست هنرمندان چیره‌دست ایرانی اجرا شد.
حسین خداداد به همراه خانواده‌اش تنها مدت کوتاهی (حدودا یک سال) در این خانه زندگی کرد و قبل از وقوع انقلاب اسلامی، از ایران خارج شد. عمارت تماشاگه زمان پس از انقلاب مصادره و به بنیاد مستضعفان واگذار شد. این بنا چند مرحله مرمت و بازسازی شد تا در نهایت در سال ۱۳۷۸ به‌عنوان موزه زمان، در معرض نمایش عموم قرار گرفت.
چند سال بعد در سال ۱۳۸۲، این عمارت به شماره ۱۰۸۶۸ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
عکس از: سایت Tripadvisor
معماری موزه زمان
خانه حسین خداداد، نمایشی خیره‌کننده از هنر و معماری ایرانی است. این عمارت با ۷۰۰ مترمربع زیربنا، در محوطه‌ای با مساحت ۵۰۰۰ مترمربع قرار گرفته است.
می‌توان تلفیقی از سبک ایرانی و فرنگی را در گچبُریهای این بنا مشاهده کرد. نمای بیرونی آن، از جمله سردرها و کنار درها، ترکیبی از سبک قاجاریه و سبک جدید است. نقوش اسلیمی و گل‌و‌گیاه‌های مختلف رز، مینا و چدن‌ها به زیبایی، این گچ‌بُری‌ها را آراسته است. در بخش‌هایی از سقف طبقه پایین و ستون‌ها، گچ‌بُری‌هایی بر روی آینه‌های آن، به گونه‌ای چشم‌نواز دیده میشود.
عکس از: سایت Irna
گچبُریهای اتاق اصفهانیها نیز که هنر دست برادران روحانی است، به‌صورت مشبک و به شیوه تشعیر اجرا شده است. تنها انجام گچبُریهای همین اتاق سه سال طول کشیده است. سرتاسر دیوارهای این اتاق با نقاشی‌‌های تلفیقی، تذهیب و مینیاتور آراسته شده است. رنگ‌آمیزی گچ‌بُری‌ها نیز کاملاً ماهرانه و به دست نقاشان حاذق ایرانی انجام شده است.
عکس از: سایت Irna
در یکی از اتاق‌های طبقه بالا در موزه ساعت، در داخل محراب، یک نقاشی مینیاتوری با تصویر شکارگاه توسط حاج رضا نقاش و حاج جواد نقاش کشیده شده است. علاوه بر گچ‌بُری‌ها، هنر گرهچینی چوبی نیز به زیبایی بر روی درها و پنجره‌های عمارت خودنمایی می‌کند. همچنین بر روی دیوارهای اطراف بنا، آجرکاری‌ها و مقرنسکاریهای خیره‌کننده‌ای نیز به چشم میخورد.
عکس از: سایت Irna
بخش‌های مختلف موزه زمان
اگر می‌خواهید در این موزه بگردید، بد نیست با یخش‌های مختلف موزه آشنا شوید.
– طبقه اول عمارت
هنگامی که وارد عمارت می‌شوید، به یک راهرو و هال ورودی برمی‌خورید که به یک سالن بزرگ، اتاق کوچک و اتاقی دیگر در ضلع غربی عمارت به نام اتاق اصفهانیها متصل میشود. دلیل نام گرفتن این اتاق به نام اتاق اصفهانیها، تزیینات پرکار آن است که شبیه به اتاق موزیک عمارت عالی‌قاپو در اصفهان و سایر بناهای دوره صفویان است.
عکس از: سایت Irna
تابلوی زیبایی به نام آفرینش در همین اتاق قرار گرفته است. این اتاق محل کار حسین خداداد بوده است. سالن اصلی ساختمان نیز همان سالن بزرگی است که در طبقه اول واقع شده است. سقف و ستون‌های این اتاق گچ‌بُری شده و در داخل تزیینات سقف آن از طلا و مس استفاده شده است. تزیینات گرهچینی بر روی در و پنجره‌های آن اجرا شده است.
در ضلع شمالی هال ورودی، پلکانی قرار گرفته که امکان رفتن به طبقه دوم را فراهم می‌کند.
– طبقه دوم عمارت
طبقه دوم عمارت موزه زمان شامل یک اتاق بزرگ و تعدادی اتاق تودرتو است. این اتاق بزرگ در زمانی که حسین خداداد در اینجا سکونت داشته، اتاق خواب وی بوده است. پلان کلی ساختمان مستطیل شکل است و یک کشیدگی شرقی-غربی دارد. در مقابل اضلاع شرقی و غربی آن، ایوانی در طبقه دوم قرار گرفته است. همچنین اکثر اوقات یک نمایشگاه هنری در طبقه دوم عمارت در حال برگزاری است.
عکس از: سایت Google Maps
– محوطه موزه زمان
باغ موزه زمان زعفرانیه، در قدیم بخشی از زمین باغ‌های فردوس بوده است. مدت‌ها پیش، آب مجموعه توسط یک رشته قنات تامین می‌شده که به‌دلیل احداث ساختمان کور شده است. در حال حاضر آب نهر از چاه تامین میشود. نهر داخل محوطه روی شیب طبیعی زمین و از شمال به جنوب مجموعه جریان دارد.
عکس از: سایت Google Maps
در مقابل نمای جنوبی عمارت تماشاگه زمان، استخری سنگی وجود دارد که دارای آب‌نما و ۲ سر شیر سنگی در دو طرف آن است. لبه این استخر حدود ۳۰-۴۰ سانتی‌متر از زمین فاصله دارد. در مقابل حوض نیز پلکانی سنگی قرار دارد که تا پایین باغ امتداد پیدا می‌کند. در قسمت غربی نیز استخری وجود داشته که به گلخانه تبدیل شده است. در محوطه باغ، مجموعه آثار زمان‌سنجی قدیمی در معرض نمایش قرار گرفته است.
– کافه موزه زمان
در بخشی از فضای داخل محوطه و باغ موزه، معمولا کافه‌ای برپا است که می‌توانید پس از بازدید از موزه، مدتی را در آنجا سپری کنید، از منظره باغ موزه تماشاگه زمان لذت ببرید و یک نوشیدنی گوارا بنوشید. کافه‌ای که در این مکان قرار دارد، تا‌به‌حال چند بار تغییر کرده و ممکن است در زمان‌هایی بسته باشد.
اگر می‌خواهید استراحت در کافه را نیز در برنامه بازدید خود بگنجانید، حتما با موزه تماس بگیرید و از باز بودن آن اطمینان حاصل کنید.
عکس از: سایت Google Maps
– امکانات رفاهی موزه زمان
در موزه زمان زعفرانیه علاوه بر مکان‌های اشاره شده، گالری، آمفی‌تئاتر و نگارخانه نیز وجود دارد. امکان استفاده از نمازخانه، آب آشامیدنی و سرویس بهداشتی نیز در مجموعه فراهم است.
آثار نگهداری‌شده در موزه زمان
در این موزه آثار مختلفی نگهداری میشود. بعضی از آن‌ها در حیاط و محوطه بیرونی هستند و بعضی دیگر داخل ساختمان قرار دارند.
دیدنی‌های محوطه موزه زمان
– ساعت آبی
ساعت آبی یک ظرف درجه‌بندی شده است که داخل آن از آب پر می‌شده است. با جریان یافتن آب به‌صورت قطره‌ای از سوراخ انتهای ظرف، به‌مرور آب داخل ظرف خالی می‌شده و از مقدار آب باقی‌مانده در ظرف می‌توانستند متوجه زمان سپری‌شده شوند.
عکس از: سایت Google Maps
– ساعت طنابی
ساعت طنابی از تعدادی طناب که گره‌هایی با فاصله مساوی داشته، تشکیل می‌شده است. این ساعت با سوخت کار می‌کرده است و با سوختن طناب‌ها و کاهش گره‌ها، می‌توانستند زمان را بسنجند.
– ساعت آفتابی
ساعت آفتابی دارای شاخصی چوبی است که سایه آن در اثر تابش نور خورشید، روی سطح افقی می‌افتد و زمان را مشخص می‌کند. این ساعت اولین بار ۵۵۰۰ سال پیش اختراع شد و تا قرن ۱۸ میلادی نیز در اروپا استفاده می‌شد. در برخی کلیساها و خانه‌‌های قدیمی همچنان می‌توان آن را مشاهده کرد.
عکس از: سایت Irna
– ساعت روغنی
ساعت روغنی دارای یک مخزن مدرج بود که با ریختن یک روغن خاص در آن مخزن و روشن کردن فیتیله، زمان را مشخص می‌کرد. این ساعت یک ابزار دو کاربرده بود و با وجود نوری که داشت، شب‌ها نیز محیط اطرافش را روشن می‌کرد. این ساعت از جالب‌ترین ساعت‌های محوطه موزه زمان است.
– ساعت آبی مکانیکی
پس از ساعت‌های آبی، ساعت آبی مکانیکی روی کار آمد. این ساعت دارای دو مخزن بود که آب از مخزن بالایی به داخل مخزن پایینی می‌ریخت. در داخل مخزن پایینی، یک چوب دندانه‌دار با چوب پنبه‌ای در انتهایش قرار داشت. هنگامی که سطح آب در مخزن پایینی بالا می‌آمد، این چوب نیز بالا می‌آمد و با متصل شدن به چرخ دنده، موجب حرکت عقربه‌های آن و نمایش زمان می‌شد.
عکس از: سایت Google Maps
– ساعت شنی
ساعت شنی نیز دارای دو مخزن است که شن از مخزن بالایی به داخل مخزن پایینی ریخته می‌شد و از روی مقدار شنی که در مخزن پایینی ریخته شده، زمان را تشخیص می‌دادند.
– قایق اژدها
احتمالا از نام این ساعت حدس زده باشید که این وسیله یک ساعت مخصوص چینی‌ها است. دلیل نام‌گذاری آن شباهت شکل آن به قایق است. در بخش میانی قایق یک شمع تعبیه شده و در فواصل معینی نیز وزنه‌هایی در راستای قایق آویخته شده‌اند.
عکس از: سایت Google Maps
سوختن به‌تدریج شمع باعث سوختن ریسمان وزنه و افتادن وزنه به داخل ظرف فلزی زیر قایق می‌شد و صدای دنگ می‌داد. آن‌ها با استفاده از تعداد وزنه‌ها و صداهایی که ایجاد می‌شد، می‌توانستند زمان را تشخیص دهند.
– ساعت شمعی
روی بدنه ساعت شمعی درجه‌بندی‌هایی وجود داشت که هنگامی که شمع روشن و ذوب می‌شد، می‌توانستند از طریق درجه‌های باقی‌مانده، متوجه زمان شوند.
دیدنی‌های داخل عمارت موزه زمان
هنگامی که وارد عمارت موزه تماشاگه زمان تهران می‌شوید، اولین چیزی که مشاهده می‌کنید، زمان‌سنج‌هایی مربوط به دورههای مختلف تاریخی هستند. در لابی طبقه همکف ساعت‌های دیواری فلزی و چوبی (مربوط به قرن‌های ۱۸ الی ۲۰ میلادی)، ساعت‌های ایستاده، ساعت‌های مکانیکی وزنه‌ای و کوکی، ساعت‌های ابتدایی، بارومتر و ساعت‌های قابل‌حمل (جیبی و مچی) را مشاهده خواهید کرد.
عکس از: سایت Tehrantimes
درِ سمت چپ، شما را به تالار بزرگ طبقه همکف هدایت می‌کند. در این تالار می‌توانید ساعت‌های اروپایی زیبایی را مربوط به سده‌های ۱۷ تا ۲۰ میلادی از برندهایی مانند لویی و امپایر تماشا کنید. این ساعتها، ساعت‌های تزیینی زیبایی هستند که بیشتر آن‌ها برگرفته از تندیس‌های اساطیر و داستان‌های یونان باستان و تلفیقی از هنرهای میناکاری، مجسمه‌سازی، معرق و… هستند.
پایه‌ها، کمدها و دراورهایی که برای نگه داشتن ساعتها استفاده شده‌اند نیز، همه آثار نفیسی هستند. ساعت قورخانه ناصری از آثار موردتوجه و برجسته این سالن است.
عکس از: سایت Irna
با بالا رفتن از پله‌ها و رسیدن به طبقه اول، می‌توانید به این اتاق‌ها بروید:
- اتاق ساعت‌های شماطه‌دار (شامل انواع ساعت‌های جیبی و آثاری از هوشنگ فروتن که با استفاده از قطعات ساعت ساخته شده است.)
- اتاق اسناد تاریخی و تقویم (شامل تقویم‌های کهنی چون اسطرلاب صدساله، تقویم تجاری، تقویم رفومی، سکه‌های قدیمی و…)
- اتاق ساعت‌های مچی (انواع ساعت‌های مچی سوئیسی و سنگ‌هایی از دورههای مختلف زمین‌شناسی)
- اتاق ساعت‌های قاجار (ساعت آفتابی و سفری ناصرالدین شاه، ساعت‌های جیبی، سه‌در و…)
- اتاق مشاهیر (شامل زندگینامه و ساعت برخی افراد مشهور مانند هوشنگ مرادی کرمانی، پروفسور حسابی، ژاله آموزگار و…)
عکس از: سایت Irna
جاهای دیدنی نزدیک موزه زمان
جاهای دیدنی حوالی موزه تماشاگه زمان هرکدام زیبایی و دیدنی‌های خاص خودشان را دارند. در ادامه مهم‌ترین جاهای دیدنی اطراف این موزه را به شما معرفی کرده‌ایم.
– باغ فردوس
واقعا حیف است که بعد از بازدید از موزه ساعت، به باغ فردوس نروید و مدتی را به قدم زدن در آن باغ زیبا سپری نکنید. تماشاگه زمان و باغ فردوس زمانی به هم مرتبط و هر دو بخشی از محوطه یک زمین بزرگ در دوران قاجاریه بوده‌اند.
عکس از: سایت Google Maps
در باغ فردوس عمارت زیبایی معروف به گوش‌فیل وجود دارد که از سال ۱۳۷۱ به موزه سینما تبدیل شده است. همچنین سه سینما، یک کتاب‌فروشی، دو کافه و فروشگاه‌های صنایع‌دستی نیز در این باغ قرار دارند. باغ فردوس تنها ۵۰۰ متر با موزه زمان تهران فاصله دارد که با ۸ دقیقه پیاده‌روی می‌توانید به آن برسید.
– بازار تجریش
بازار تجریش از آن جاهایی است که هر زمان در آن قدم بگذارید، غرق در بو، مزه، رنگ و جنب‌وجوش مردم می‌شوید و از گشت زدن در این بازار لذت می‌برید. اگر از مترو برای رسیدن به موزه زمان استفاده کردید، باید از کنار میدان تجریش رد شوید که بازار تجریش دقیقا در کنار آن قرار دارد و فرصت خوبی است که سری به این بازار بزنید؛ مخصوصاً اگر بعد از یک گشت‌وگذار طولانی گشنه‌تان نیز شده باشد.
عکس از: سایت Google Maps
بازار سرپوشیده تجریش یکی از بازارهای قدیمی تهران است که بیش از صد سال قدمت دارد. بازار تجریش حدودا ۱.۲ کیلومتر با موزه زمان تهران فاصله دارد.
– کاخ موزه سعدآباد
کاخ موزه سعدآباد بزرگ‌ترین باغ و مجموعه تاریخی تهران است که قدمت آن به دوران قاجار بازمی‌گردد. این مکان در زمان حکومت پهلوی به عنوان محل زندگی شاه و خانواده وی و برگزاری جلسات سیاسی و اداری استفاده می‌شد. کاخ موزه سعدآباد در مجموع شامل ۱۸ کاخ است که برخی از آن‌ها نیز در حال حاضر به‌عنوان موزه استفاده می‌شوند.
عکس از: سایت Wikimedia
با توجه به اینکه محل مجموعه بسیار وسیع است و مکان‌های بسیاری برای بازدید وجود دارد، توصیه می‌کنیم حتما زمانی که وقت کافی دارید به بازدید از این مجموعه بپردازید. فاصله کاخ موزه سعدآباد از موزه زمان زعفرانیه حدود ۱.۵ کیلومتر است.
– امامزاده صالح
امامزاده صالح یکی از قدیمی‌ترین بناهای مذهبی تهران است که در نزدیکی میدان تجریش واقع شده است. این بنای فیروزه‌ای رنگ دارای ۴ رواق برای زیارت خانم‌ها و آقایان است که به‌زیبایی آیینه‌کاری و منبت‌کاری شده است.
عکس از: سایت Wikimedia
امامزاده صالح، فرزند امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) بود که در سفر خود از عراق برای استراحت در این منطقه توقف کرده بود. او در همین مکان توسط شخصی به شهادت رسید و در همین جا هم به خاک سپرده شد. فاصله امامزاده صالح با موزه زمان نیز ۱.۲ کیلومتر است.
توصیه‌هایی برای بازدید از موزه زمان
- برای بازدید از این موزه وقت کافی بگذارید و حداقل ۱ تا ۲ ساعت برای گشتن در موزه تماشاگه زمان تهران اختصاص دهید.
- باغ و عمارت موزه زمان فضای مناسبی برای عکاسی (به‌خصوص عکس‌های هنری) دارد، پس هنگام رفتن به این موزه دوربین خود را فراموش نکنید.
- به توضیحات راهنمایان موزه گوش کنید و اگر سوالی داشتید از آن‌ها بپرسید.
- نگران وسایل خود نباشید؛ چون کمدهایی در اختیار بازدیدکنندگان این موزه قرار داده میشود تا وسایل خود را داخل آن قرار دهند.
- سر به هوا باشید و از نگاه کردن به زیبایی‌‌های بنا غافل نشوید.
