تاریخ و روایت‌های تاریخی همیشه جذاب هستند. حال اگر این ترکیب را از زبان مکان‌های مشهور و قدمت‌دار شهر بشنوید که نورعلی‌نور می‌شود. حتما در هر شهر و دیاری یک مکان منحصربه‌فرد هست که برای ما از گذشته‌ای متفاوت و عجیب سخن بگوید؛ این نقش را در تهران به ساختمان‌های متعددی می‌شود نسبت داد که یکی از آن‌ها باغ موزه قصر نام دارد.
اگر اهل تهرانگردی هستید یا می‌خواهید در سفرتان به پایتخت یک گوشه متفاوت از این شهر را ببینید، حتما این مقاله از مجله گردشگری علی‌بابا را دنبال کنید، چون برای شما داستانی متفاوت از یک مکان تاریخی و فرازوفرودهای بی‌شمارش دارد.
باغ موزه قصر کجاست؟
در باغ موزه قصر چه چیزهایی نگهداری می‌شود؟
ساعت کاری باغ موزه قصر چه زمانی است؟
نزدیکترین ایستگاه مترو به باغ موزه قصر کجاست؟
باغ موزه قصر؛ اولین زندان تهران که موزه شد!
در قلب شلوغ و پرهیاهوی تهران، باغی قدیمی و پر رازورمز وجود دارد که حکایتی بلند از تاریخ ایران را در خود جای داده است؛ باغ موزه قصر. این مکان در زمان‌های دور، قصری باشکوه بود که فتحعلی شاه قاجار آن را بنا کرد؛ اما داستان مکان فقط به قصر پادشاهی بسنده نکرد و ماجراهای عجیب دیگری را پشت سر گذاشت.
عکس از سایت: Financialtribune
فتحعلی شاه قاجار دستور ساخت قصری زیبا بالای یک تپه را داد که چهار برج مراقبت در اطراف، نهر آبی روان، عمارت و حوض و فواره داشت و تفرجگاه شاهی بود.
به مرور زمان در دوره ناصرالدین‌شاه این مکان کم‌کم به قلعه‌ای نظامی تبدیل شد، سپس در دوره محمدعلی شاه و جریان مشروطه، این کاربری تقویت شد. در ادامه نخستین زندانیان بعد از کودتای اسفند ۱۲۹۹ خورشیدی به این مکان منتقل شدند.
با روی‌کارآمدن حکومت پهلوی، رضاشاه دستور تخریب و بازسازی کامل زندان قصر را صادر کرد و ماموریت ساخت اولین زندان مدرن ایرانی در سال ۱۳۰۷ به مارکوف روسی رسید. ساخت این زندان با گنجایش ۸۰۰ نفر زندانی در ۱۹۰ اتاق که برخی انفرادی و چندتایی از آن‌ها گروهی بودند، به پایان رسید.
عکس از سایت: I0wp
امروزه با قدم زدن در این باغ بزرگ و زیبا، گویی به سفری در دل تاریخ می‌روید؛ از روزگار قاجار تا پهلوی، از قصری سلطنتی تا زندانی مخوف. باغ موزه قصر، نه‌تنها مکانی برای آشنایی با تاریخ پرحادثه ایران محسوب می‌شود، بلکه فضایی آرام و دلنشین برای یک روز تهرانگردی را فراهم کرده است.
موزه قصر به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی تهران در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۷۵ با شماره ۱۷۶۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید تا برای همیشه برگی از دفتر خاطرات ایران را برای آیندگان به نمایش بگذارد.
عکس از سایت: I0wp
باغ موزه قصر کجاست؟
برای تماشای باغ موزه قصر باید به منطقه ۷ تهران بیایید. سپس به انتهای خیابان شهید مطهری، خیابان شهدای ناجا و میدان پلیس بروید. فضای سبز این باغ از دور خودنمایی می‌کند و به‌راحتی متوجه آن خواهید شد.
- آدرس: تهران، انتهای خیابان شهید مطهری، خیابان شهدای ناجا و میدان پلیس
لوکیشن باغ موزه قصر روی گوگل مپ
مسیر دسترسی به باغ موزه قصر
رفتن به باغ موزه قصر هم با خودروی شخصی و هم با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی امکان‌پذیر است. اگر با ماشین برای تماشای این مکان شگفت‌انگیز حرکت کنید، می‌توانید از مسیرهای اتوبان شهید صیاد شیرازی یا اتوبان خیابان شهید مطهری خودتان را به آنجا برسانید.
عکس از سایت: I0wp
رفتن به باغ موزه قصر با مترو
برای سفر با مترو و رسیدن به باغ موزه قصر باید سوار خط یک (تجریش – کهریزک) شوید و خودتان را به ایستگاه شهید مفتح برسانید، سپس از تقاطع شریعتی عبور کنید و مسیرتان را تا آخر خیابان مطهری ادامه دهید تا به باغ موزه قصر برسید.
عکس از سایت: Iranroute
نزدیکترین ایستگاه مترو به باغ موزه قصر
ایستگاه متروی شهید مفتح نزدیکترین ایستگاه برای رفتن به این مکان دیدنی است.
رفتن به باغ موزه قصر با اتوبوس
مسیر اتوبوسرانی این باغ موزه هم چند خط متعدد دارد که همگی حوالی این مکان ایستگاه دارند. کافی است یکی از خطوط پایانه‌های امام خمینی(ره) و شهید بهشتی یا اتوبوس‌های پیچ شهید چمران را سوار شوید. همچنین می‌توانید با اتوبوس‌های میدان رسالت نیز به باغ موزه قصر بروید.
عکس از سایت: I0wp
مسیرهای اتوبوسی باغ موزه قصر تهران:
- پایانه امام خمینی(ره)، اتوبوس میدان معلم، پیاده‌شدن در ایستگاه روبهروی باغ موزه قصر
- پایانه میدان رسالت، اتوبوس پیچ شمیران، پیاده‌شدن در ایستگاه میدان پلیس، کمی پیاده‌روی تا باغ موزه قصر
- پایانه میدان امام حسین(ع)، اتوبوس شهید بهشتی، پیاده‌شدن در ایستگاه تقاطع پلیس-شریعتی، پیاده‌روی در خیابان پلیس تا رسیدن به باغ موزه قصر
- پایانه اتوبوس پیچ شمیران، اتوبوس رسالت، پیاده‌شدن در ایستگاه تقاطع پلیس-شریعتی، پیاده‌روی در خیابان پلیس تا باغ موزه قصر
- پایانه شهید بهشتی، اتوبوس میدان امام حسین(ع)، پیاده‌شدن در ایستگاه انتهای خیابان مطهری، تقاطع شریعتی، کمی پیاده‌روی تا باغ موزه قصر
بهترین زمان بازدید از باغ موزه قصر
از آنجایی که باغ موزه قصر در شهر تهران قرار دارد، هر فصلی از سال می‌توانید برای بازدید آن بروید. البته توصیه ما فصل بهار است تا بتوانید از فضای سبز باغ هم نهایت لذت را ببرید.
حواستان باشد این باغ همیشه باز است؛ اما فضای موزه‌ای آن در ساعت‌های محدودی پذیرای گردشگران است.
عکس از سایت: Iranroute
ساعات بازدید باغ موزه قصر
برای بازدید از باغ موزه قصر در تهران می‌توانید روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۴ عصر مراجعه کنید. توجه داشته باشید باغ موزه قصر در روزهای پنجشنبه، جمعه و تعطیلات رسمی بسته است.
عکس از سایت: I0wp
به یاد داشته باشید که برای بازدید کامل از فضای موزه‌ها و باغ این مجموعه، گذاشتن ۳ ساعت زمان کافی است.
خرید بلیط باغ موزه قصر
برای تهیه بلیط موزه قصر تهران باید به این مکان مراجعه و برای خرید حضوری بلیط اقدام کنید. بهتر است قبل از مراجعه برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تغییر قیمت بلیط باغ موزه قصر و ساعت کاری این مجموعه با شماره ۸۸۴۳۷۳۹۳-۰۲۱ تماس بگیرید.
- شماره تلفن گویا: ۸۸۴۲۳۴۰۰
نگاهی به تاریخچه باغ موزه قصر
فتحعلی شاه قاجار زمانی که دستور ساخت این قصر را داد، برای آن استخر، کلاه فرنگی، عمارت و اندرونی و… در نظر گرفته بود؛ اما این قلعه شاهانه چندان به مذاق ناصرالدین شاه خوش نیامد و باعث شد برای مدت زیادی متروکه بماند. البته گاهی از آن برای استراحت نیروهای قزاق استفاده می‌کرد. در زمان مظفرالدین شاه هم از این قصر قجری به‌عنوان شهربانی استفاده می‌کردند.
عکس از سایت: I0wp
باغ موزه قصر تهران که روزگاری محل اقامت و تفریح شاهان بود، در گذر زمان دستخوش تحولات بسیار و به زندانی مخوف تبدیل شد. این مکان به‌گونه‌ای ساخته شده بود که از بیرون هیچ پنجره‌ای نداشت، برای همین بیش از آنکه شبیه به قصر باشد، به قلعه‌ای نظامی شباهت داشت.
از همین رو در سال ۱۳۰۸ رضا شاه پهلوی دستور بازسازی این قصر با هدف تغییر کاربری را صادر و آن را به زندانی برای نگهداری مجرمان به‌ویژه زندانیان سیاسی آن روزگار تبدیل کرد.
پس از کودتای ۱۳۳۲ زندان قصر بیش از پیش به محلی برای نگهداری زندانیان سیاسی تبدیل شد تا جایی که بند ویژه زندانیان سیاسی را در این مکان ساختند و نامش در ذهن بسیاری از ایرانیان به‌عنوان یکی از مخوف‌ترین زندان‌های دوره پهلوی حک شده است.
عکس از سایت: I0wp
جالب است بدانید نخستین زندانی این محبوسگاه، سازنده آن به نام سرتیپ درگاهی بوده است. اگر اهل ادبیات یا تاریخ باشید، حتما در زندگی‌نامه افرادی همچون فرخی یزدی، احمد شاملو، اخوان ثالث، محمود دولت‌آبادی، نجف دریابندری، آیت‌الله طالقانی، مرتضی مطهری، شهید باهنر، مرضیه دباغ و چند تن دیگر روایاتی از خاطرات حبسشان در زندان قصر در تهران را خوانده‌اید.
بعد از دوران انقلاب اسلامی هم تا مدتی این مکان با همان کاربری زندان به کار خود ادامه داد، اما در این دوران زندانیان غیرسیاسی در آنجا نگه داشته می‌شدند. تا بالاخره در سال ۱۳۸۲ به دلیل قرارگیری زندان وسط شهر و بافت فرسوده و قدیمی ساختمان زندان، به‌طور کلی تعطیل شد. سرانجام در ۱۴ آبان ماه سال ۱۳۹۱ زندان قدیمی قصر توسط شهرداری تهران تخلیه و به باغ موزه‌ای باشکوه تبدیل شد تا عموم مردم بتوانند از آن بازدید کنند.
عکس از سایت: Itto
رییس زندان قصر که بود؟
وقتی پای صبحت از زندان‌بان و رئیس زندان به میان باشد، بیشتر مردم تصویر یک مرد خشن، درشت‌اندام با صدایی کلفت را در ذهنشان تصور می‌کنند؛ اما این موضوع درباره رییس زندان قصر در دهه ۴۰ چندان صادق نیست.
عکس از سایت: Memarmagazine
سرتیپ اصغر کورنگی، اواسط دهه ۴۰ ریاست زندان قصر را بر عهده داشت. او یکی از معدود افرادی بود که به خاطر رفتار نیکو و ارتباطش با زندانیان سیاسی وقت، لقب «مسیح قصر» را به او دادند.
سرتیپ کورنگی برای بهترکردن شرایط زندانیان تمام تلاش خود را می‌کرد. برای مثال امتیازهای ویژه‌ای برای ملاقات برخی از زندانیان سیاسی در نظر می‌گرفت یا به آن‌ها جیره غذای خشک می‌داد تا به جای خوردن غذای زندان خودشان آشپزی کنند.
همچنین او برای گرفتن حکم عفو زندانیان هم تلاش زیادی می‌کرد. کورنگی بارها در خاطراتش به این نکته اشاره کرده است که همیشه سعی کرده از فشار روحی و شکنجه‌های زندانیان سیاسی کم کند؛ تلاش‌هایی که منجر به بروز تیک عصبی در خود او شده بود.
عکس از سایت: Mypersiancorner
نگاهی به معماری باغ موزه قصر
مارکوف سازنده زندان قصر، نقشه این مکان را براساس الگوهای به‌روز اروپایی در سه طبقه طرح‌ریزی کرد؛ البته این موضوع باعث نشد او از سبک معماری ایرانی فاصله بگیرد.
به هر حال تا قبل از این تغییر کاربری، آنجا قصری پادشاهی بود که با تزیینات و معماری قاجاری ازجمله آینه‌کاری، گچ‌کاری و نقاشی‌های حماسی تزیین شده بود؛ برای همین مارکوف از این عناصر هم در ساخت زندان قصر استفاده کرد. اصطلاحا به این سبک معماری که حالا در باغ موزه قصر تهران می‌بینید «آرت دکو» گفته می‌شود.
عکس از سایت: Mypersiancorner
ساختمان اصلی زندان لوزی‌شکل است که در دوره پهلوی دو بازو به آن اضافه شد. تمام قسمت‌های این زندان با چهار برج نگهبانی رصد می‌شد و به خاطر پیروی از استانداردها و قواعد جهانی، همه اتاق‌ها به جز اتاق انفرادی پنجره‌های بزرگ نورگیر دارند.
زورخانه، درمانگاه، حمام، مسجد و کارگاه‌های صنایع دستی هم از قسمت‌های دیگر زندان هستند که بخشی از آن‌ها به مرور زمان از بین رفته است.
در مجموع فضای باغ موزه قصر به شکل دایره طراحی شده و حدود ۶۹ هزار مترمربع وسعت دارد. این مجموعه از بخش‌های باغ ایرانی، برج‌های دیدبانی، موزه سیاسی، موزه مارکوف، نیایشگاه، زورخانه، سالن فرخی یزدی و عمارت کلاه فرنگی، نگارخانه ملک‌الشعرای بهار و… تشکیل شده است.
عکس از سایت: Mypersiancorner
بخش‌های مختلف باغ موزه قصر
در گوشه‌وکنار باغ، ساختمان‌های قدیمی با دیوارهای بلند و درهای آهنی به چشم می‌خورد که هریک قصه‌ای از زندانیان سیاسی و روزهای سختشان را بازگو می‌کند.
اینجا، میان سبزینگی و آرامش باغ، صدای زمزمه‌های گذشته به گوش می‌رسد و تاریخ به شکلی عینی و شفاهی برای بازدیدکنندگان روایتگری می‌کند.
– موزه مارکوف
در مجموعه باغ موزه قصر در تهران یک موزه دیگر به نام «موزه مارکوف» هم وجود دارد که در سال ۱۳۰۸ به دستور رضا شاه پهلوی ساخته شده است.
نام این موزه را از معمار روسی آن الهام گرفته‌اند و در آن تصاویر و اشیای تاریخی به نمایش گذاشته می‌شود. این موزه بخش‌های مجزایی همچون کافه، گالری موسمی، سالن اجتماعات، نمایشگاه و مرکز نهگداری اسناد و … دارد.
عکس از سایت: Google Maps
– سالن فرخی یزدی
این سالن در ضلع غربی باغ موزه قصر قرار دارد و دراصل سالن آمفی تئاتر مجموعه است. سالن فرخی یزدی کاملا به سیستم‌های صوتی و تصویری مجهز شده و امکان برگزاری مراسم‌های مختلف را دارد.
عکس از سایت: Google Maps
– باغ ایرانی
محوطه اطراف ساختمان موزه، باغ ایرانی را تشکیل می‌دهد. تنوع پوشش گیاهی این باغ بالاست و با قدم‌زدن در آن می‌توانید از درختانی مثل نارون، کاج، انگور، چنار، سروناز، بیدمجنون، توت و تبریزی بازدید کنید.
– زندان سیاسی
اصلی‌ترین بخش باغ موزه قصر را زندان سیاسی تشکیل داده است. این قسمت ۵ هزار مترمربع مساحت دارد و با اسناد و تصاویر متعددی تاریخ انقلاب اسلامی را به روایت گذاشته است.
بخش‌های مختلف زندان سیاسی شامل کتابخانه، حسینیه، موزه، اتاق زندان، اقامتگاه و مرکز مطالعات می‌شود.
عکس از سایت: Google Maps
– برج‌های دیده‌بانی
برج‌های دیدبانی زندان از زمان پهلوی باقی مانده‌اند و کنج هر ضلع باغ هستند. می‌توانید برای تماشای شهر و رصد نجومی به برج دیدبانی قسمت جنوب شرقی باغ بروید و از تلسکوپ و دوربین دو چشمی آن همه‌جا را نظاره کنید.
– زورخانه
این زورخانه یکی از بخش‌های هیجان‌انگیز باغ موزه قصر در تهران است که توسط شهرداری پایتخت ایده‌پردازی و اجرا شد. در زورخانه می‌توانید ورزش قدیمی ایرانیان را با همان حس‌وهوای پهلوانی‌اش به تماشا بنشینید.
عکس از سایت: Google Maps
– نگارخانه ملک‌الشعرای بهار
نگارخانه ملک‌الشعرای بهار را می‌توان هنری‌ترین بخش باغ موزه نامید که به تازگی در آن افتتاح شده است. این قسمت میزبانی از گالری‌های مختلف را برعهده دارد و تاریخ برگزاری نمایشگاه‌های آن از قبل اطلاع‌رسانی می‌شود.
– مجسمه زندانیان معروف تاریخ
در بخش‌های مختلف موزه قصر می‌توانید مجسمه‌های آهنی و کاملا طبیعی را ببینید. بعضی از این مجسمه‌ها از چهره زندانیان مشهور ساخته شده‌اند و بعضی دیگر فیگور زندانیان در حالت‌های مختلف هستند.
عکس از سایت: Google Maps
– محوطه
محوطه باغ موزه قصر تهران دارای فضای سبز بی‌نظیری برای گذراندن اوقات فراغت است. در گوشه‌گوشه این مجموعه می‌توانید قدم بزنید یا روی صندلی‌هایش بنشینید و خستگی در کنید.
عکس از سایت: Wikimedia
– کافه لقانطه
کافه لقانطه، اولین کافه در ایران بوده که در سال ۱۲۸۵ ساخته شده است. این کافه پاتوق روشنفکران آن زمان بوده و حال‌وهوایی نوستالژی دارد. البته این کافه در سال‌های اخیر در مجوعه باغ موزه قصر ساخته شده تا خاطرات و فضای همان کافه قدیمی را بازنمایی کند.
عکس از سایت: Google Maps
– نیایشگاه
بعد از انقلاب اسلامی، ساختمان جدیدی در زندان قصر ایجاد شد. این ساختمان درواقع محلی برای برگزاری دادگاه بوده که امروزه به آن نیایشگاه می‌گویند.
آثار نگهداری‌شده در باغ موزه قصر
اگر می‌خواهید تصاویر و اسناد مربوط به تاریخ معاصر ایران را از نزدیک ببینید و بخوانید، یکراست به سراغ موزه قصر بروید. در این مجموعه علاوه‌بر آثار نمایشگاهی، مجموعه‌ای بی‌نظیر از روایات و تجربیات زندانیان محبوس در آنجا نگه داشته می‌شود.
عکس از سایت: Tehranoffers
البسه قاجاری، دستگاه تلگراف و ضبط صدا، اسناد و مدارک زندانیان، وسایل شخصی آن‌ها، مجسمه‌های زندانیان و نمادهایی از مقاومت و یادبود زندانیان هم از آثار نگهداری‌شده در باغ موزه قصر هستند.
جاهای دیدنی نزدیک باغ موزه قصر
هرچند باغ موزه قصر به‌تنهایی می‌تواند یک گردش چندساعته مفرح و آموزشی را برای شما به ارمغان بیاورد؛ اما با رفتن این مجموعه می‌توانید از دیگر جاهای دیدنی اطرافش هم بازدید کنید.
– پارک قصر
محوطه فضای سبز موزه قصر را انبوهی از درختان و گیاهان فرا گرفته که می‌شود ساعت‌ها زیر سایه آن‌ها نشست و قدم زد. پارک قصر، فضای سبزی است که دورتادور این موزه را احاطه کرده تا خاطرات سبزی برای بازدیدکنندگان بسازد.
عکس از سایت: Google Maps
– رستوران سنتی باغ صبا
بعد از یک گشت حسابی در باغ موزه قصر می‌توانید خودتان را به رستوران سنتی باغ صبا برسانید و از غذاهای خوشمزه آنجا سرو کنید. این رستوران در خیابان شریعتی، روبهروی ملک قرار گرفته و حدود یک کیلومتر تا باغ موزه قصر تهران فاصله دارد.
– بوستان هنرمندان
پارک هنرمندان یا پارک ایرانشهر یکی دیگر از مقصدهای جذاب دیدنی تهران است که نزدیک باغ موزه قصر قرار دارد. شما می‌توانید با ۱۰ دقیقه رانندگی خودتان را به این مکان برسانید و از فضای سبز، رستوران و مجموعه هنری آن استفاده کنید و لذت ببرید.
عکس از سایت: Google Maps
– باغ موزه نگارستان
باغ موزه نگارستان دراصل اقامتگاه تابستانی فتحعلی شاه قاجار بوده و امروزه یکی از جاهای دیدنی تهران است. این مکان به سبک کلاه فرنگی ساخته شده و دو عمارت به نام‌های دلگشا و تالار قلمدان دارد.
عکس از سایت: Google Maps
همچنین موزه کمال‌الملک در این باغ قرار گرفته و آرامش و زیبایی را با یکدیگر ترکیب کرده تا تجربه‌ای دلپذیر از یک گردش را برای اهل هنر و تفریح به جا بگذارد. از باغ موزه قصر تا این مکان شگفت‌انگیز ۷ دقیقه رانندگی کافی است.
– پارک بهشت مادران
پارک بهشت مادران، اولین پارک اختصاصی بانوان در تهران است که با امکانات و فضاهای مختلفی ازجمله مسیر دوچرخه سواری، سالن ورزشی و خانه فرهنگ از خانم‌ها پذیرایی می‌کند. مادران و دختران می‌توانند با هر پوششی که دلشان می‌خواهد در این پارک حاضر شوند و از فضای سبز و باز آن لذت ببرند. فاصله این مجموعه تا باغ موزه قصر با ماشین حدود ۱۰ دقیقه است.
– عمارت مسعودیه
عمارت مسعودیه یکی دیگر از آثار به‌جا مانده از دوره قاجار است که یکبار دیدنش، شما را به تماشای ظرافت هنرمندان گذشته معتاد می‌کند.
بنایی با حجاری، کاشیکاری و گچ‌بری‌های منحصربه‌فرد و دل‌فریب در نمای بیرونی ساختمانی رو به یک حوض فیروزه‌ای. با ۱۰ دقیقه رانندگی می‌توانید فورا خودتان از باغ موزه قصر به این عمارت رنگارنگ برسانید.
عکس از سایت: Google Maps
اقامت در نزدیکی باغ موزه قصر
اگر مسافر تهران هستید و می‌خواهید چند روزی در این شهر اقامت داشته باشید، چند پیشنهاد برای شما داریم. این هتل‌ها در نزدیکی باغ موزه قصر قرار دارند و با اقامت در آن‌ها به آسانی می‌توانید خودتان را به این مکان برسانید.
| نام اقامتگاه | فاصله تا باغ موزه قصر |
| خانه معلم منطقه هفت | ۱.۵ کیلومتر |
| هتل ساسان | ۱.۹ کیلومتر |
| هتل ونوس | ۲.۲ کیلومتر |
| هتل مینا | ۴ کیلومتر |
| هتل سیمرغ | ۵ کیلومتر |
توصیه‌هایی برای بازدید از باغ موزه قصر
برای بازدید از باغ موزه قصر بهتر است حتما کفش راحتی بپوشید، چون قرار است چند ساعتی روی پا بایستید و قدم بزنید. همچنین یک بطری آب و میان‌وعده همراهتان باشد تا اگر در حین بازدید از موزه، تشنه یا گرسنه شدید بتوانید خودتان را سیر کنید.
