از زمان‌های دور، فرش به‌عنوان یک نماد از زندگی روزمره، ذوق هنری و هویت فرهنگی ایرانیان شناخته شده و در دست بافندگان ماهر، به هنر تبدیل شده است.
موزه فرش ایران، یکی از گنجینه‌های فرهنگی و هنری کشورمان به شمار می‌رود که آثار بی‌نظیری از هنر فرش‌بافی را در خود جای داده است. این موزه که در جزئی از دیدنی های تهران است، تاریخ و فرهنگ غنی ایران در زمینه قالی و فرش را به نمایش می‌گذارد.
در این مطلب از مجله علی‌بابا به سراغ موزه فرش تهران می‌رویم که هم مقصد گردشگری منحصربهفرد برای آشنایی با آثار بی‌نظیر است و هم تاریخچه و تکنیک‌های بافت این هنر را به نمایش می‌گذارد.
موزه فرش کجاست؟
مهمترین ویژگی موزه فرش چیست؟
راحتترین مسیر برای رسیدن به موزه فرش کدام است؟
برای بازدید از موزه فرش باید ورودی پرداخت کرد؟
بهترین زمان برای بازدید از موزه فرش چه زمانی است؟
مشخصات موزه فرش ایران
موزه فرش ایران در سال ۱۳۵۶ شمسی تاسیس شد و به‌عنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و هنری کشور در زمینه فرش و قالی شناخته می‌شود. این موزه در تهران، در خیابان کارگر شمالی و در نزدیکی پارک لاله واقع شده است. ساختمان موزه، خود به‌عنوان یک اثر معماری منحصربهفرد، طراحی و ساخته شده است و با فضای داخلی جذاب و دلنشین، محیطی مناسب برای نمایش این هنر ارزشمند ایجاد کرده است.
عکس از: سایت Google maps
موزه فرش ایران دارای مساحتی حدود ۳۴۰۰ مترمربع و شامل دو سالن است. سالن همکف که نمایشگاه فرش دائمی و سالن طبقه اول که برای برگزاری نمایشگاه‌های موقت طراحی شده است. این موزه ظرفیت مناسبی برای پذیرایی از بازدیدکنندگان دارد و محلی آرام برای تماشا و درک هنر فرش‌بافی به شمار می‌رود.
عکس از: سایت Google maps
نمای بیرونی موزه شبیه دار قالی طراحی شده است که زیبایی چشم‌گیری دارد. طراح این موزه عبدالعزیز فرمانفرمائیان است.
در موزه فرش ایران مجموعه‌ای غنی و قابل‌توجه از قالی‌ها و فرشهای ایرانی از دوره‌های مختلف تاریخی، از قرن نهم تا دوره معاصر به نمایش درآمده است.
عکس از: سایت Google maps
همچنین فرشهای جدیدتر از مناطق مختلف ایران نیز در این موزه وجود دارد. این آثار شامل قالی‌های دستباف، انواع گلیم، جاجیم و منسوجات دیگر است که هر کدام داستان‌ها و فرهنگ‌های خاص خود را روایت می‌کنند. در این موزه ۱۵۰ قطعه فرش نفیس نگهداری می‌شود.
عکس از: سایت Google maps
در این موزه آثار خاص و تک نسخه‌ای هم وجود دارد که چند مورد از مهمترین آن‌ها را برایتان لیست کرده‌ایم:
- قالیچه میرزا کوچک‌خان جنگلی
- طرح افشان به‌عنوان ریزبافت‌ترین فرش موزه
- طرح محرابی تصویری از حضرت عیسی (ع) با حواریون
- قالیچه‌های تصویری شاهنامه بایسنقری
- فرش ترنجدار توسباغه
- فرش طرح هراتی یا ماهی درهم
عکس از: سایت Google maps
موزه فرش ایران علاوه بر برگزاری نمایشگاه‌ها، به‌عنوان مبدایی برای تحقیقات علمی و آموزشی در زمینه فرش‌بافی و تاریخ آن نیز شناخته می‌شود. اساسا هدف از ساخت این موزه، تحقیق و پژوهش در مورد سوابق و سیر تکاملی صنعت فرش در ایران بوده است. به همین جهت در سال‌های راه‌اندازی این موزه، انواع خاص فرش‌ها از جاهای مختلف خریداری و به موزه اهدا شده است.
عکس از: سایت Google maps
موزه دارای کتابخانه‌ای غنی از منابع پژوهشی در زمینه فرش و هنرهای سنتی ایرانی است. این کتابخانه به پژوهشگران و دانشجویان امکان می‌دهد از اطلاعات و مستندات ضروری برای تحقیقات خود بهره‌برداری کنند. در این کتابخانه منابع معتبری به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و عربی موجود است.
عکس از: سایت Google maps
به طور کلی، موزه فرش ایران به‌عنوان یک گنجینه فرهنگی و هنری، نمادی از هنر و ذوق ایرانی است که نه تنها جذابیت‌های گردشگری را برای بازدیدکنندگان خود فراهم می‌کند، بلکه به حفظ و ترویج این هنر ارزشمند کمک شایانی می‌کند.
عکس از: سایت Google maps
موزه فرش ایران در طول سال میزبان نمایشگاه‌های متنوعی است که به معرفی هنرمندان معاصر، تکنیک‌های نوین فرش‌بافی و فرهنگ‌های دیگر می‌پردازد. این نمایشگاه‌ها فرصتی است برای تبادل فرهنگی و به نمایش گذاشتن هنر فرش در سطوح مختلف. در این موزه نمایشگاه‌های متعددی برگزار شده است که چند مورد مشهور را در ادامه معرفی می‌کنیم:
- نمایشگاه طرح بته در دی ماه ۱۳۵۶
- نمایشگاه سجاده‌ها و قالی‌های طرح محراب
- نمایشگاه قالی‌های گل‌برجسته از قرن هشتم تا معاصر
- دستبافت‌های ارامنه ایران
موزه فرش کجاست؟
موزه فرش تهران در شهر تهران و در خیابان کارگر شمالی، تقاطع خیابان فاطمی قرار دارد.
لوکیشن موزه فرش روی گوگل مپ
عکس از: سایت Google maps
مسیر دسترسی به موزه فرش
موزه فرش ایران در ضلع شمالی پارک لاله و در مقابل فروشگاه سپه واقع شده است. برای دسترسی به این موزه، می‌توانید در ایستگاه مترو میدان انقلاب اسلامی که در خط چهار مترو تهران قرار دارد، پیاده شوید و سپس با تاکسی به سمت تقاطع خیابان دکتر فاطمی و ورودی موزه بروید.
عکس از: سایت Google maps
علاوه بر این، اتوبوس‌هایی که از میدان آزادی به میدان هفت تیر و از میدان آزادی به سمت میدان ولیعصر (عج) حرکت می‌کنند، در ضلع جنوبی پارک لاله توقف دارند. با حدود ۵ دقیقه پیاده‌روی از ایستگاه‌های اتوبوس، می‌توانید به موزه فرش برسید.
عکس از: سایت Google maps
اگر قصد استفاده از تاکسی را دارید، می‌توانید سوار تاکسی‌های بلوار کشاورز، خیابان فاطمی و یا خیابان کارگر شمالی شوید. همچنین، تاکسی‌هایی از میدان ولیعصر (عج)، میدان فاطمی، میدان هفت تیر و میدان انقلاب اسلامی به ورودی‌های مختلف پارک لاله رفت‌و‌آمد می‌کنند و می‌توانید پس از پیاده شدن از تاکسی، به سمت موزه فرش ایران حرکت کنید.
ساعت کاری موزه فرش ایران
برای بازدید از موزه فرش ایران، می‌توانید به جز روزهای دوشنبه و ایام سوگواری، همه‌روزه به این موزه مراجعه کنید. ساعات بازدید در نیمه اول سال از ساعت ۹ تا ۱۸ و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ تا ۱۷ است. همچنین، عکاسی بدون استفاده از فلش در موزه مجاز است.
عکس از: سایت Google maps
بهترین زمان بازدید از موزه فرش
موزه فرش در تمام فصول برای بازدید باز است و قیمت بلیط آن برای سال ۱۴۰۳ به ازای هر نفر ۳۰ هزار تومان است. در فصولی مانند بهار و تعطیلات عید و تعطیلات تابستان، تعداد بازدیدکنندگان این موزه بیشتر می‌شود.
تاریخچه موزه فرش
موزه فرش ایران در خیابان کارگر شمالی و در تقاطع خیابان فاطمی، در ضلع شمال غربی پارک لاله و در زمینی به مساحت ۱۲ هزار مترمربع قرار دارد. این موزه در سال ۱۳۴۰ شمسی با هدف ایجاد گالری فرش و به صورت ناتمام ساخته شد و به مدت ۱۵ سال بلااستفاده ماند. سپس در اوایل سال ۱۳۵۵، تعمیرات و تغییرات کلی آن آغاز شد و نهایتا در روز ۲۲ بهمن‌ماه سال ۱۳۵۶ بهطور رسمی افتتاح گردید.
عکس از: سایت Google maps
ساختمان موزه دارای مساحتی معادل ۳,۴۰۰ مترمربع است و نمای بیرونی آن به شکل دار قالی آراسته شده است. طراح این بنا، عبدالعزیز فرمانفرمائیان بوده است. ساختمان شامل دو تالار است که برای نمایش انواع قالی‌های دستباف و گلیم استفاده می‌شود.
معماری موزه فرش تهران
در محوطه فضای سبز موزه، بنایی خاص به شکل دو دیوار بدون سقف ساخته شده است. کامران دیبا در این مورد می‌گوید: یکی از عناصر جالب طراحی موزه، طرح یک نمازخانه است که به گفته یکی از معماران عرب، ساده‌ترین و خالص‌ترین فرم مسجد به شمار می‌آید.
عکس از: سایت Google maps
در ساختمان موزه فرش تهران، یک لابی مرکزی به‌عنوان فضای استراحت در نظر گرفته شده است. ورود به گالری‌ها از این فضا انجام می‌شود و درب‌های ورود و خروج در یک نقطه قرار دارد. اطراف این فضای مرکزی، فضاهای خدماتی قرار دارند که این مرکز را از راهروهای دیگر جدا کرده و کمی پایین‌تر است. در یکی از گوشه‌های این فضا، میزی برای فروش نشریات در نظر گرفته شده است که به طرح اضافه شده است.
عکس از: سایت Caoi
نمایشگاه دائمی موزه در طبقه همکف واقع شده و مساحت آن حدود ۱۵۰۰ مترمربع است. در ابتدای نمایشگاه، نقشه‌ای از ایران وجود دارد که بر روی آن مراکز بافت قالی مشخص شده‌اند. در کنار این نقشه، دو ویترین وجود دارد؛ یکی از آن‌ها مربوط به ابزار قالی‌بافی و دیگری مربوط به مواد تشکیل‌دهنده قالی است. مسیر بازدید از نمایشگاه از سمت راست آغاز می‌شود و کفپوش نمایشگاه از جنس موکت است.
عکس از: سایت Iranmonument
در سالن نمایشگاه دائمی موزه فرش تهران از سقف کاذبی استفاده شده که از جنس فلز ساخته شده و به شکل مربع‌های پر و خالی طراحی شده است. این مربع‌ها که با اختلاف سطح در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند، نه تنها به زیبایی فضای سالن می‌افزایند، بلکه به‌عنوان پوششی مناسب برای تاسیسات داخل نمایشگاه نیز عمل می‌کنند.
عکس از: سایت Iranmonument
این نمایشگاه با مساحت تقریبی ۸۰۰ مترمربع در طبقه دوم موزه فرش واقع شده و فضایی مشابه نمایشگاه‌های دائمی دارد. علاوه بر سالن نمایش آثار، از فضای تالار ورودی موزه به شکلی سنتی (با سقف بلند و حوضی با فواره در وسط و چند سکو با پشتی‌های گلیم‌باف) برای نمایش هفت تخته قالی زیبا استفاده شده است.
عکس از: کامران سامانی
در کنار دیگر فعالیت‌ها و خدمات موزه، سالن اجتماعات و نمایش با ارائه مجموعه‌ای از فیلم‌های آموزشی در حوزه صنایع دستی، به‌عنوان یکی از بخش‌های فعال موزه شناخته می‌شود. این سالن علاوه بر پخش فیلم‌ها، به‌عنوان مکانی برای برگزاری سخنرانی‌های تخصصی و سمینارهای مرتبط با فرش نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. ظرفیت این سالن به گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند میزبان حداکثر ۱۰۰ نفر باشد.
عکس از: سایت Google maps
نور، چه به صورت طبیعی و چه مصنوعی، می‌تواند آسیب‌های جدی برای برخی از آثار موزه به همراه داشته باشد. طراحی معماری موزه فرش تهران به گونه‌ای است که حداقل نور خورشید به داخل نمایشگاه نفوذ می‌کند؛ به جز در قسمت حوضخانه (لابی)، در سایر بخش‌های موزه نور خورشید راهی به داخل ندارد.
عکس از: کامران سامانی
در حوضخانه نیز از سقف کاذبی با جنس خاص پلاستیک استفاده شده است که مانع از شدت تابش مستقیم نور می‌شود و به‌عنوان فیلتر عمل کرده و اشعه‌های مضر را حذف می‌کند. به منظور روشنایی فضای نمایشگاه، از لامپ‌های خورشیدی متحرک و با زاویه تابش قابل تنظیم استفاده شده است.
بخش‌های مختلف موزه فرش
در مجموع، بازدید از موزه فرش تهران یک تجربه فراموش‌نشدنی است که شما را با عمق تاریخ، هنر و فرهنگ ایران آشنا می‌کند. این موزه با فضایی دلپذیر و آموزنده، به شما فرصتی منحصربهفرد برای کشف زیبایی‌های قالی و صنایع دستی ارائه می‌دهد. از این رو، فراموش نکنید که در سفر خود به تهران، حتما از این موزه دیدن کنید و خود را در دل هنر و فرهنگ غنی ایران غرق کنید.
عکس از: سایت Google maps
موزه دائمی
موزه دائمی فرش تهران فضایی منحصربهفرد است که تاریخ و فرهنگ قالی‌بافی ایران را با شکوهی بی‌نظیر به نمایش می‌گذارد. این بخش شامل مجموعه‌ای از آثار نفیس قالی در بافت‌های مختلف، از جمله دستباف و ماشینی، با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع است.
عکس از: سایت Exircarpets
بیش از چند صد تخته قالی با طرح‌های سنتی و مدرن در این بخش نمایش داده شده است، که هر یک داستانی از هنر و ذوق ایرانیان را روایت می‌کند. با مشاهده این آثار، شما به دنیای رنگ‌ها و نقش‌ها سفر کرده و با تاریخ و هویت فرهنگی ایران آشنا خواهید شد.
عکس از: سایت Google maps
بازدید از این بخش به شما فرصتی می‌دهد تا به عمق هنرهای دستی ایران پی ببرید و از زیبایی‌های بیکران آن لذت ببرید.
نمایشگاه
بخش نمایشگاه موزه فرش تهران همواره میزبان نمایشگاه‌های متنوع و جذاب است. از جمله نمایشگاه‌هایی که تا به حال در این بخش برگزار شده، می‌توان به نمایشگاه «ارزش‌های فرهنگی قالی ایران» در تاریخ‌های معین و «نگاهی به هنر فرشهای معاصر» اشاره کرد.
عکس از: سایت Donyayfarsh
فضای این نمایشگاه به گونه‌ای طراحی شده است که به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا از نزدیک با آثار هنری و فرهنگی در ارتباط باشند. با طراحی مدرن و نورپردازی مناسب، این بخش یک تجربه بصری جذاب و آموزنده برای جامعه هنرمندان، دانشجویان و علاقه‌مندان به فرهنگ ایرانی فراهم می‌کند.
کتابخانه
کتابخانه موزه فرش تهران منبعی بی‌نظیر برای اهل علم و فرهنگ است. این کتابخانه شامل مجموعه‌ای گسترده از کتاب‌ها، نشریات و فایل‌های دیجیتال درباره قالی و هنرهای دستی ایران و جهان است.
عکس از: سایت Iranmonument
از منابع مهم این کتابخانه می‌توان به کتاب‌های تاریخی، مقالات علمی و اثرهای مرجع در زمینه طراحی و بافت قالی اشاره کرد. بازدید از کتابخانه نه تنها به شما اطلاعات ارزشمندی درباره قالی و هنرهای دستی می‌دهد، بلکه فضایی مناسب برای مطالعه و تحقیق فراهم می‌کند.
امکانات رفاهی موزه فرش
از آنجایی که خیابان فاطمی و کارگر از خیابان‌های مهم و پرتردد تهران هستند، در نتیجه شما مشکلی برای پیدا کردن انواع فروشگاه نخواهید داشت؛ اما برای جای پارک باید زمان زیادی را صرف کنید. مجموعه موزه دارای سرویس بهداشتی است و در نزدیکی موزه، مسجد نیز وجود دارد.
عکس از: سایت Iranmonument
جاهای دیدنی نزدیک به موزه فرش
اگر به قصد بازدید از موزه فرش تهران به سمت خیابان فاطمی رفتید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که به جاهی دیدنی دیگری که در ادامه معرفی می‌کنیم نیز سر بزنید.
مرکز خرید لاله
مرکز خرید لاله که یکی از قدیمی‌ترین مراکز خرید تهران است، در نزدیکی موزه قرار دارد. مرکز خرید لاله یک پاساژ عالی برای وقت‌گذرانی و خرید با قیمت مناسب است. این مرکز خرید در مجاورت موزه قرار دارد و تنها با دو دقیقه پیاده‌روی ورودی آن را خواهید دید.
عکس از: سایت Google maps
موزه هنرهای معاصر
با پنج دقیقه پیاده‌روی می‌توانید خود را به یکی از گران‌ترین موزه‌های ایران برسانید. موزه هنرهای معاصر تهران، یکی از ارزشمندترین موزه‌های ایران است. در این موزه گنجینه‌های مهم و ارزشمندی از دوران پس از جنگ جهانی دوم نگهداری می‌شود. این موزه نیز به موزه فرش نزدیک است و هرروزه میزبان تعداد بسیاری بازدیدکننده است.
عکس از: سایت Google maps
پارک لاله
پارک لاله در بین ۱۰ پارک بزرگ و محبوب ایران قرار داد. فضای سبز کافی، فضای بازی اختصاصی کودکان، بازارچه و البته اغذیه‌فروشی، این پارک را به پاتوقی برای خانواده‌ها تبدیل کرده است. البته حضور هنرمندان خیابانی هم جو جالبی به پارک داده است. تنها با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی می‌توانید به پارک لاله برسید.
عکس از: سایت Google maps
کاخ مسعودیه
کاخ مسعودیه از عمارت‌های دوران قاجار است که در تهران واقع شده است. با ورود به حیاط این عمارت، قطعا خود را در یکی از شهرهای کاشان یا یزد تصور می‌کنید. زیبایی این بنا و البته رویدادهای تاریخی که در آن رخ داده است، اهمیت و ازش بنا را چندبرابر می‌کند. با ماشین از موزه فرش تا کاخ مسعودیه، ۲۰ الی ۳۰ دقیقه در راه خواهید بود.
عکس از: سایت Google maps
پارک ساعی
اگر قرار باشد پارک‌های قدیمی تهران را لیست کنیم، قطعا پارک ساعی نام اول است. بیش از ۵۰ سال از قدمت این پارک می‌گذرد و مساحتی بالغ بر ۱۲ هکتار دارد. معماری خاص، طراحی متفاوت و موقعیت جغرافیای پارک ساعی، آن را منحصربهفرد کرده است.
عکس از: سایت Google maps
قدم زدن در بین درختانی منظم و سربه‌فلک‌کشیده، برای شما خاطره‌ای مجزا از هر پیاده‌روی را رقم می‌زند. از پارک ساعی تا موزه فرش، ۱۵ دقیقه رانندگی فاصله دارید.
توصیه‌هایی برای بازدید از موزه فرش
قبل از بازدید از موزه فرش تهران، بهتر است که توضیحات مربوط به آثار و نمایشگاه‌های موزه را از راهنماها و بروشورها مطالعه کنید تا تجربه بهتری از بازدید خود داشته باشید. همچنین، مراجعه به وب‌سایت موزه و بررسی اخبار و رویدادهای جاری می‌تواند به شما کمک کند تا از جدیدترین نمایشگاه‌ها و اطلاعات مطلع شوید.
عکس از: سایت Caoi
برای بازدید از موزه فرش تهران، دوربین عکاسی خود را به همراه داشته باشید و بدون فلاش از این گنجینه‌ها عکاسی کنید.
پیشنهاد می‌کنیم در ساعات ابتدایی صبح از موزه بازدید کنید. در این زمان معمولا موزه خلوتتر است و امکان تمرکز بیشتر بر روی آثار به‌نمایش‌درآمده را خواهید داشت. به طور کلی، برای بازدید کامل از موزه فرش تهران حدود ۱.۵ تا ۳ ساعت زمان مناسب است. این زمان بستگی به علاقمندی شما به جزئیات و آثار مختلف دارد.
عکس از: کامران سامانی
برای ورود به موزه فرش تهران، باید بلیط تهیه کنید. برای بازدید از هر بخش نیازی به پرداخت هزینه جداگانه نیست و با یک بار پرداخت، می‌توانید از تمامی بخش‌ها بازدید کنید.
