هر پادشاه برای نشان‌دادن قدرت و عظمتش کار خاصی انجام می‌دهد. جنگ‌ها و پیروزی‌های پی‌درپی به‌‌تنهایی برای جاودانه‌کردن اسم سلطان سلیمان کافی بودند؟ شاید آری؛ اما این پادشاه عثمانی برای نشان‌دادن قدرتش و زنده نگه‌داشتن اسمش یک برنامه دیگر هم داشت. مسجد سلیمانیه استانبول به‌دستور پادشاه روی یکی از هفت‌تپه شهر ساخته شد و تراسی که در پشت مسجد قرار دارد، منظره‌ای چشم‌نواز از شاخ طلایی و تنگه بسفر را نشان می‌دهد.
این مسجد ساخته شد تا سلطان سلیمان حتی پس از مرگش هم بتواند به سرزمینش فرمانروایی کند. می‌خواهید بدانید چه موقع این مسجد ساخته‌شده و چه کسی معماری آن را برعهده داشته است؟ در این مقاله همه‌چیز را درباره مسجد سلیمانیه استانبول خواهیم گفت.
تاریخچه مسجد سلیمانیه استانبول
برنامه‌ریزی برای ساخت مسجد سلیمانیه به قرن شانزدهم هجری برمی‌گردد. این مسجد روی تپه سوم استانبول ساخته‌شده است. انتخاب این مکان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد.
شاید سلطان می‌خواسته پس از مرگش هم فرمانروای غیابی استانبول باشد. حتی ممکن است سلطان می‌خواسته با این روش مسجد را به آسمان نزدیک‌تر کند تا دعاها در آن زودتر مستجاب شود. درهرصورت، انتخاب مکان ساخت مسجد برعهده سلطان سلیمان بوده و چه در سرش می‌گذشته که مسجد را روی تپه ساخته، خدا می‌داند.
پایه‌های اولیه مسجد سلیمانیه استانبول در سال ۱۵۵۰ میلادی گذاشته شد و ساختن آن هفت سال طول کشید تا سرانجام در سال ۱۵۵۷ میلادی از این مسجد بزرگ رونمایی شد و آن را افتتاح کردند.
انتخاب لقب دومین مسجد استانبول برای مسجد سلیمانیه کاری شایسته بود. چراکه بعد از مسجد ایاصوفیه، این مسجد از نظر مساحتی از تمام مسجدهای سطح شهر بزرگ‌تر است.
این مسجد بزرگ حوادث تاریخی زیادی را از سر گذرانده است. آتش‌سوزی بزرگِ سال ۱۶۶۰ میلادی، دامنش را تا مسجد سلیمانیه رساند و به آن صدمات جدی وارد کرد. البته در زمان سلطان محمد چهارم بخش‌های آسیب‌دیده ترمیم شد تا مسجد سلیمانیه همچنان نگینی در میان جاذبه های استانبول بدرخشد. بااین‌‌وجود، رگه‌هایی از سبک معماری باروک در اثر بازسازی در مسجد دیده می‌شد که طرح اولیه آن را تغییر داده بود.
دومین صدمه در سال ۱۷۶۶ میلادی به این مسجد تاریخی وارد شد. این بار زلزله عزمش را جزم کرده بود که مسجد سلیمانیه را به یک اثر تاریخی که تنها در تاریخ اسمش آمده تبدیل کند. تعمیرات پس از این زلزله مسجد را احیا کرد؛ اما معماری اولیه آن دستخوش تغییرات جدی‌تر شد و مسجد سلیمانیه دیگر آن مسجد سابق نشد.
صدمات جدی مسجد سلیمانیه استانبول به همین دو بار ختم نشد. در زمان جنگ جهانی دوم حیاط مسجد به مکانی برای انبار اسلحه و مهمات تبدیل شده بود. با آتش‌گرفتن مهمات جنگی، ضربه سوم به این بنای شگفت‌انگیز وارد شد و چیزی نمانده بود که مسجد سلیمانیه به‌طورکامل از بین برود؛ اما دوستداران معماری، بازهم در سال ۱۹۵۶ میلادی مسجد سلیمانیه را احیا کردند تا آثار تاریخی ترکیه را تمام‌وکمال حفظ کنند.
ترک‌ها در سال ۲۰۱۳ میلادی پل مترو هالیچ را افتتاح کردند تا قدرت و توانایی مهندسان این کشور را در زمینه معماری به رخ جهانیان بکشند. اگرچه این پل زیبا به یک بخش جدایی‌ناپذیر از لیست جاذبه های ترکیه تبدیل شده و حتی پایش تا فیلم‌های مشهور ترکیه رسیده است، اما صدمات جبران‌ناپذیری به نمای شمالی مسجد وارد کرده است. شاید روزی به‌اندازه‌ای سازه‌های مدرن در این مکان بنا شود که حتی توریست‌ها هم مسجد سلیمانیه را به‌دست فراموشی بسپارند، گذر زمان صحت درستی یا نادرستی این فکر را روشن می‌کند.
معمار مسجد سلیمانیه استانبول کیست؟
پس از آشنایی با تاریخچه مسجد سلیمانیه، نوبت به معماری خاص این بنا می‌رسد. حتما علاقه‌مند شده‌اید که بدانید چه کسی این اثر تاریخی شگفت‌انگیز را خلق کرده است. طراحی و ساخت این بنای تاریخی را معمار سینان (Mimar Sinan)، یکی از مشهورترین معمارهای حکومت ۶۲۰ساله امپراتوری عثمانی برعهده داشته است.
معمار سینان بهعنوان مهندس ارتش خدمت می‌کرد تا اینکه قرعه به نامش خورد و بهعنوان «معمار ارشد سلطنتی» منصوب شد. سینان این سمت را برای ۵۰ سال حفظ کرد و در دوران حکومت سلطان سلیم دوم و سلطان مراد سوم هم معمار ارشد قصر بود.
سخت‌کوشی و تعهد سینان در زمینه پیشرفت در معماری زبانزد بود و بسیاری از برجسته‌ترین آثار تاریخی عثمانی به دست وی یا شاگردانش ساخته‌شده است.
همه آنچه که باید برای سفر به استانبول بدانید در این راهنما وجود دارد.
سبک‌وسیاق معماری مسجد سلیمانیه
سینان برای ساخت مسجد سلیمانیه استانبول معماری اسلامی و بیزانس را ترکیب کرده است. بسیاری از قسمت‌های این مسجد مانند گنبد و منارها، یادآور کلیساهای بیزانس است.
ارتفاع بزرگ‌ترین گنبد مسجد ۵۳متر و قطر آن ۲۶.۵ است. گنبد این مسجد تنها نیست و در اطراف آن گنبدهای کوچک که بیشتر حالت تزیینی دارد دیده می‌شود.
مسجد سلیمانیه چهار مناره ۷۶متری هم دارد. برایتان سوال پیش آمده که چرا چهار مناره؟ چرا سه یا پنج یا شش مناره برای این مسجد در نظر گرفته نشده؟ انتخاب چهار مناره بلند سلیمانیه با ده بالکن تصادفی و صرفا برای زیبایی نبوده است. بلکه این مناره‌ها رمز و راز خاصی دارد.
این طراحی ویژه نشان می‌دهد که سلطان سلیمان بهعنوان دهمین پادشاه عثمانی، چهارمین امپراتوری است که پس از فتح قسطنطنیه به‌تخت نشسته است.
سه راه برای واردشدن به مسجد سلیمانیه استانبول وجود دارد. یک راه این است که از طریق حیاط درونی مسجد وارد آن شوید. دو راه دیگر در حیاط بیرونی مسجد قرار دارد. باتوجه‌به موقعیتی که دارید، نزدیکترین راه را برای واردشدن به مسجد انتخاب کنید.
مسجد سلیمانیه با وجود ۱۳۸ پنجره، در طول روز تقریبا روشن و عرفانی است. البته که این پنجره‌ها بیشتر برای تزیین درنظرگرفته‌شده است تا روشنایی فضای درونی مسجد.
موقع شب میزان نور مسجد به‌میزان زیادی کاهش پیدا می‌کند. علت کم‌شدن نور می‌تواند به‌دلیل روشن‌بودن لوسترهای کم‌نور مسجد باشد. برای روشن‌ترشدن فضای مسجد می‌توانید از ترفندهای قدیمی استفاده کنید. باید ۲۷۵ شمع را مانند گذشته در مکان‌های درنظرگرفته‌شده قرار داده و روشن کنید. این کار مسجد را مانند روز روشن می‌کند.
شاید به این فکر کنید که دود شمع‌ها ممکن است طراحی‌های زیبای مسجد را تیره‌وتار کند. نگران نباشید، معمار سینان برای این موضوع تدبیر خاصی در نظر گرفته است. بالای درب ورودی مکانی درنظرگرفته‌شده که تمام دودهای حاصل از سوختن شمع‌ها را به‌سمت بیرون می‌فرستد.
معماری داخلی مسجد ساده‌تر از آن چیزی است که تصورش را بکنید. روی ستون‌ها هیچ نقش‌ونگار خاصی دیده نمی‌شود. زمین مسجد و ستون‌ها از سنگ مرمر سفید ساخته‌شده است. این سادگی عظمت مسجد را چندین برابر می‌کند و در نگاه اول، حتی ممکن است آن را از مسجد ایاصوفیه هم بزرگ‌تر تصور کنید.
راستی این جاهای دیدنی استانبول را از دست ندهید.
جلوتر که می‌روید، کاشی‌های ایزنیک را می‌توانید در اطراف محراب مسجد بینید. این کاشی‌ها تنها این بخش را زینت داده است تا محراب را با سایر قسمت‌ها متمایز کنند. کاشی‌های ایزنیک زمینه‌ای سفید دارد و الگویی مانند گل استنسیل مدام در آن‌ها تکرار شده است. رنگ‌های به‌کاررفته در این کاشی‌ها، اغلب آبی فیروزه‌ای، قرمز و مشکی است.
آیا قرار است سفر زمینی به استانبول داشته باشید؟ پس قبل از رفتن حتما مطالعه کنید.
در دو طرف محراب، کاشی‌های بزرگ گردی قرار دارد که سوره فاتحه قرآن روی آن‌ها نوشته شده است. با همه این‌ها، سینان سعی کرده که محراب را هم تا حد امکان ساده طراحی کند تا چشم‌نواز باشد.
نکته جالب‌توجه درباره این مسجد، توجه به طراحی آکوستیک است. با وجود این طراحی، صدای اذان و پیش‌نماز به‌‌خوبی در مسجد طنین‌انداز می‌شود و نیاز به هیچ بلندگویی برای پخش صدا نیست. این طراحی خاص در آن دوران، صدا را به تمام قسمت‌های مسجد بزرگ سلیمانیه استانبول می‌رساند.
مقبره‌‌های مسجد سلیمانیه
روزی که سلطان سلیمان دستور ساخت مسجد سلیمانیه استانبول را داد، خوب می‌دانست که آرامگاه ابدی‌اش در این مکان خواهد بود. شاید به همین دلیل سینان در طراحی و ساخت مسجد سنگ تمام گذاشته است. او می‌خواسته حتی روح سلطان سلیمان هم در محلی که شایسته اوست، فرمانروایی کند.
در ناحیه جنوبی مسجد، مقبره سلطان سلیمان و همسرش خرم سلطان و معمار سینان به چشم می‌خورد. البته که آرامگاه سینان از پادشاه و همسرش جداست و در ضلع شمال غربی مسجد واقع شده است. مقبره هشت‌ضلعی سلطان و همسرش هم به صورت جداگانه ساخته‌شده است.
این مقبره‌ها با استفاده از کاشی‌های ایزنیک که عده‌ای آن‌ها را باارزش‌ترین سوغات استانبول می‌دانند، تزیین‌شده است. اینجا اولین جایی است که از کاشی‌های ایزنیک به‌رنگ سبز زمردی استفاده شده است. این رنگ بعدها به یکی از رنگ‌های محبوب در این کاشی‌ها تبدیل شد و بهعنوان یک ویژگی مشترک آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.
آرامگاه افراد دیگری هم در این مسجد دیده می‌شود. دختر، مادر و خواهر سلطان سلیمان، سلطان احمد دوم و سلطان سلیمان دوم ازجمله کسانی‌اند که در مسجد سلطان سلیمان به خاک سپرده شده‌اند.
مسجد سلیمانیه؛ عضوی از یک مجموعه بزرگ
مسجد سلیمانیه استانبول، مانند دیگر مسجدهای امپریالیستی ترکیه بخشی از یک مجموعه بزرگ است. مدرسه‌ای برای آموزش تعالیم دینی، آشپزخانه‌ای برای همه مردم، حمام عمومی، کاروان‌سرایی برای استراحت مهمان‌ها و بیمارستان، ازجمله بخش‌های مهم این مجموعه است. کسانی که سفر به استانبول را در پیش دارند، می‌توانند سری به مسجد سلطان سلیمان بزنند و از نزدیک این مجموعه عظیم و شگفت‌انگیز را تماشا کنند.
چه جاذبه‌هایی به مسجد سلیمانیه نزدیک است؟
عمر سفر کوتاه است. به همین خاطر گردشگران ترجیح می‌دهند به‌سراغ بناهای تاریخی بروند که نزدیک به هم است. این مژده را به شما می‌دهیم که وقتی که برای دیدن مسجد سلیمانیه استانبول در نظر دارید هدر نخواهد رفت.
این مسجد تاریخی فاصله کمی تا جاهای تاریخی استانبول و بازارهای معروف استانبول دارد. مسجد رستم پاشا، مسجد جدید استانبول، قصر توپکاپی، بازار بزرگ استانبول و بازار ادویه استانبول به این مسجد نزدیک است.
پس از سرزدن به این مسجد، می‌توانید بازارگردی یا خرید را انتخاب کنید یا اینکه به‌سراغ دیگر جاذبه‌های استانبول بروید و آن‌ها را تماشا کنید.
برای رسیدن به بازار یا دیگر آثار تاریخی نیاز به وسیله نقلیه ندارید، با ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قدم‌زدن می‌توانید خودتان را به مقصد برسانید.
در اطراف مسجد کافه و رستوران‌های دنجی هم دیده می‌شود. می‌توانید برای رفع خستگی یک لیوان چای ترکی بخورید یا خودتان را به یک غذای ترکی در یک منطقه قدیمی و اصیل مهمان کنید.
آدرس مسجد سلیمانیه استانبول با مترو
نزدیکترین مترو به مسجد سلیمانیه ایستگاه Vezneciler است. این ایستگاه مترو در ضلع جنوبی مسجد واقع شده است. البته وسایل نقلیه دیگر مانند تاکسی و تراموا هم برای رسیدن به این مسجد وجود دارد؛ اما به‌علت شلوغی فضای اطراف مسجد سلیمانیه، پیشنهاد می‌کنیم مترو را انتخاب کنید.
نقشه مترو استانبول را به‌صورت کامل می‌توانید از این راهنما ببینید.
ساعت بازدید و هزینه ورودی مسجد سلیمانیه
مسجد سلیمانیه استانبول از ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر باز است و می‌توانید از این بنای تاریخی بازدید کنید. البته مسجد در ساعت‌های برگزاری نماز بسته است. باید زمان را به‌نحوی تنظیم کنید که غیر ساعت‌های برگزاری نماز در این مکان حضور داشته باشید.
بازدید از مسجد سلیمانیه رایگان است و نیازی نیست که هزینه‌ای پرداخت کنید. البته برای محافظت از این بنای تاریخی، از کمک‌های مالی گردشگران و بازدیدکنندگان استقبال می‌شود.
و در انتها..
اگر به تاریخ امپراتوری عثمانی و شیوه معماری آن‌ها علاقه‌مندید، حتما برنامه بازدید از مسجد سلیمانیه را در برنامه‌هایتان در سفر به استانبول داشته باشید. البته که دیدن این مسجد برای همه گردشگران خالی از لطف نخواهد بود. فراموش نکنید که برای رفتن به مساجد ترکیه باید حجاب داشته باشید. اگر خانمید، یک شال بلند همراه داشته باشید و لباس آستین‌بلند بپوشید.
