اگر در بازدید خود از خراسان جنوبی، خواستید سری به شهر تاریخی تون بزنید، فراموش نکنید که از مسجد جامع تون یا مسجد جامع فردوس هم بازدید کنید که در فاصله کمی از آن قرار گرفته و یکی از جاهای دیدنی فردوس است. این مسجد زیبا با نامهای متفاوتی از جمله «مسجد جامع فردوس» و «مسجد جامع قدیم» هم شناخته میشود و حدود ۱۰۰۰ سال قدمت دارد و سال ساخت آن به دوره سلجوقیان برمیگردد.
در این مقاله از مجله گردشگری علی‌بابا می‌خواهم مسجد جامع تون را کامل و دقیق برایتان معرفی کنم تا اگر سفری به خراسان جنوبی داشتید، بازدید از این مسجد را هم در برنامه‌تان بگذارید.
مسجد جامع تون کجاست؟
مسجد جامع تون در استان خراسان جنوبی و جنوب غربی شهر فردوس و همچنین جنوب غربی بافت تاریخی این شهر و در خیابان فرهنگ قرار گرفته است.
فاصله این جاذبه به طور حدودی تا شهر مشهد ۳۶۷ کیلومتر، تا کاشمر ۱۷۷ کیلومتر و تا بیرجند ۲۰۲ کیلومتر است. جادههایی که به فردوس و دیدنیهای آن ختم میشوند، جادههای مناسب و خوبی هستند و به دلیل نبود قطار و یا فرودگاه مجبور خواهید شد از مسیر جادهای برای رسیدن به این منطقه استفاده کنید.
البته میتوانید بخشی از مسیر را تا نزدیک‌ترین ایستگاه قطار و یا فرودگاه با وسایل دیگر بروید و در ادامه از خودرو و یا دیگر وسایل نقلیه موجود در این مسیر استفاده کنید.
لوکیشن مسجد جامع تون روی گوگل مپ
مسجد جامع فردوس چه روزهایی دیده؟
زلزلهای که در دوره صفوی آمد تا حد زیادی منجر به تخریب این اثر تاریخی به خصوص ایوان شرقی و پایاب آن شد، اما صفویان که علاقه زیادی به معماری داشتند و این هنر را به اوج خود رسانده بودند، این مسجد و دیگر بخشهایی از شهر تاریخی تون را دوباره احیا کردند تا به تحفهای باشد برای آیندگان.
در واقع باید گفت که مسجد جامع تون بخشی از شهر باستانی و زیبای تون بوده است که اکنون در شهر فردوس قابل بازدید است. قدمت این شهر بسیار بالاست تا حدی که در نوشتههای هردوت و کتیبههای داریوش هم از آن یاد شده است. در طول زمان، آثار و بناهای مختلفی به این شهر زیبا و بزرگ که یکی از مهمترین و پررونقترین شهرهای دوره خود بوده است، اضافه شده و مسجد جامع تون یکی از آنهاست.
شهر تاریخی تون دارای ۵ محله مختلف به نامهای سادات، میدان، عنبری، سردشت و تالار است و این جاذبه دیدنی در محله میدان قرار گرفته که در کنار راسته بازار بوده است. قدمت این مسجد دو ایوانی که به سبک خراسانی ساخته شده همان‌طور که ذکر شد به دوره سلجوقیان یعنی قرن پنجم و ششم برمیگردد.
مقدسی در کتاب احسنالتقاسیم خود که در مورد سرزمینهای گوناگون در آن نوشته و دارای اطلاعات جغرافیایی است، از چنین مسجدی یاد میکند و مظهر کاریز تون را در آن میداند که در گذشته در مرکز شهر تاریخی تون قرار داشته است و به این ترتیب، مردم آب آشامیدنی مورد نیاز خود را از داخل این مسجد تامین میکردهاند. آنطور که از توصیفات برمیآید، اشاره مقدسی احتمالا به همین مسجد بوده است. گفته میشود که ساخت و سازهای زیادی در دوره خوارزمشاهیان در این مسجد صورت گرفت و چیزی که امروزه میبینیم، یادگاری است از ساخت و ساز آن دوره. آخوندی به نام ملااکبر هم در دوره قاجار دست به تغییراتی در این بنا زد و شبستان عظیمی در بخش شرقی آن احداث کرد که به «صد ستون» معروف است.
این مسجد از بلایای طبیعی سالهای بعدی نیز در امان نماند و در زلزله سال ۱۳۴۷ آسیبهای فراوانی دید تا حدی که شبستان شرقی و بخشهایی از ایوان آن تخریب شد. در حال حاضر، معماری مسجد قدیم تون شامل ایوان قبله با ارتفاعی حدود ۱۸ متر و پوشش طاق و تویزه، گنبدخانههایی که در دو سمت آن هستند، شبستان شمالی و جنوبی، رواق شرقی و پایاب وسط حیاط است.
در نمای ایوان از آجرکاری استفاده شده است که در حقیقت تکرار یک شکل هندسی با ابعاد ۶۰ در ۶۰ سانتیمتر است. بین این تزیینات، کاشیکاری هم وجود داشته که متاسفانه به جز چند نمونه انگشتشمار اثر دیگری از آن به جا نیست. همچنین آثاری هم از نقاشی در قسمت داخلی ایوان دیده شده است.
قطر ستونهای شبستانهای شمالی و جنوبی نیز به ۲ متر در ۲ متر میرسد. باید بدانید که ایوان قبله، بیشترین سابقه تاریخی را در این بنا دارد. به علاوه، کارشناسان، نقشه این مسجد قدیمی را مشابه نقشه مسجد ملک زورن میدانند. مسجد جامع تون که یادگاری از گذشته ایران و خراسان است با شماره ۱۲۲۲ به ثبت آثار ملی کشور درآمده و در حال حاضر نیز (سال ۹۸) میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی در حال مرمت این بناست.
از این مسجد هنوز هم استفاده میشود و مراسم مذهبی در آن صورت میگیرد. برای این که بتوانید بازدید کاملی از این جاذبه داشته باشید باید حتما وارد فضای حیاط شوید، چون دیوارها مانع از دیدن زیبایی آن میشوند. اگر در طول روز بازدید خود را انجام دهید، بهتر میتوانید جزئیات معماری این مسجد را بررسی کنید و از آن لذت ببرید. همچنین در کنار بازدید از مسجد جامع تون، میتوانید از سایر دیدنیهای تاریخی فردوس مانند شهر تاریخی تون هم بازدید کنید.
امکانات در نزدیکی مسجد جامع تون
از آن جایی که مسجد جامع تون در داخل شهر بنا شده است، به راحتی میتوانید به امکانات مختلفی که مد نظر دارید دسترسی پیدا کنید. روبهروی این مسجد هم یک پارک کوچک قرار دارد که میتوانید در محیط سرسبز آن کمی به استراحت بپردازید و از سرویس بهداشتی و یا آبخوری آن استفاده کنید. فضای کنار خیابان و یا کنار پارک هم برای پارک کردن خودرو جای مناسبی است.
اقامت در نزدیکی مسجد جامع تون
اقامتگاههای بومگردی زیادی در نزدیکی این جاذبه تاریخی وجود دارند، برای مثال اگر به سمت باغستان بروید، تعداد زیادی اقامتگاه خواهید دید که آماده پذیرایی از مسافران و گردشگران هستند و معماری خشتی و قدیمی ایشان، شما را بیشتر با حال و هوای خراسان عجین میکند. در واقع خود این اقامتگاهها میتوانند برای شما یک جاذبه دیدنی باشند. برای رزرو این گونه اقامتگاههای بومگردی میتوانید به صورت آنلاین و یا تلفنی هماهنگیهای لازم را انجام دهید.
تجربه شما از مسجد جامع فردوس
اگر خودتان به این جاذبه تاریخی در استان خراسان جنوبی سفر کردید، حتما از تجربه و خاطره‌هایتان برای ما و بقیه خواننده‌ها هم بنویسید تا قبل از سفر، بتوانند برنامه‌ریزی خوبی برای خودشان داشته باشند.
