شیراز شهری زیباست که سالانه افراد زیادی به آن سفر می‌کنند. این شهر جاذبه‌های گردشگری متنوعی مانند امامزاده شاه‌چراغ، حافظیه، سعدیه، تخت‌جمشید، مقبره کوروش، آرامگاه شاه شجاع، آرامگاه خواجوی کرمانی، باغ هفت‌تنان، موزه کاشی و سنگ، بازار و مسجد وکیل و… دارد. علاوه‌بر مکان‌های تاریخی، در این شهر بازارهای زیادی ساخته‌شده است که در آنها میتوانید سوغات و صنایع دستی شیراز را تهیه کنید.
پیشنهاد ما به شما این است که پس از بازدید از همه جاذبه‌های گردشری شیراز سری به بازارهای این شهر بزنید و سوغات برای خود یا دوستانتان بخرید.
بهترین فروشگاه صنایع دستی شیراز کدام است؟
اصیلترین صنایع دستی شیراز کدامند؟
به‌طور حتم هر شخصی با دیدن آثار هنری هنرمندان شیرازی بسیار خوش‌حال میشود. اگر به سوغات و آثار هنری علاقه دارید، با ما در مجله علی بابا همراه باشید. ما در این مطلب مجموعه‌ای از صنایع دستی شیراز را معرفی خواهیم کرد.
قالی در صنایع دستی شیراز
قالی نوعی کف‌پوش است که از الیاف پنبه‌ای، پشم و در برخی مواقع از ابریشم بافته میشود که درشهر شیراز بافت قالی هنر روستائیان و عشایر هنرمند این شهر است؛ از این‌رو فرش و قالی‌های شیراز از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار بوده و شهرت جهانی دارد. این قالی‌ها از نظر مشخصات فنی مانند نوع گره، دار، چله‌کشی، ابعاد، پودکشی و… منحصربهفرد است .
قالی شیراز از نظر ویژگیهای ظاهری به دو دسته تقسیم میشود:
در دسته اول فرش‌هایی قرار دارد که توسط عشایر بافته میشود و طرح آنها یک نقشه ذهنی و خلاقانه بوده یا از اشکال هندسی الهام گرفته میشود و کم‌تر دستخوش تغییر شده است.
نوع دوم قالی های شیراز از سبک‌های منظم، منسجم و متقارن کم‌تر پیروی می‌کند و بیشتر در این فرش‌ها از طرح‌های شاخ‌وبرگ و گل‌وگیاه استفاده میشود. ماهی درهم، بته‌ای، گیاهی و افشان طرح و نقش‌هایی است که به‌وفور در این دسته از قالی‌های شیزار دیده میشود.
(علاوه بر طرح‌های ذکرشده طرح‌های عکسی، وزیر مخصوص و تخت‌جمشید نیز در شهر شیراز یافت میشود. رنگ‌های استفاده‌شده در قالی‌های شیراز غالبا صورتی، لاکی، سرخابی، ارغوانی، قهوه‌ای، سفید، دوغی، طلایی، آبی، سرمه‌ای، سبز و زرد است.
برای فرش و قالی‌های این شهر که یکی از مهم‌ترین صنایع دستی شیراز محسوب میشود، میتوانید سری به موزه‌های شهر شیراز بزنید و از نزدیک این آثار گران‌بها را ببینید و لذت ببرید.
گبه‌بافی در صنایع دستی شیراز
یکی دیگر از صنایع دستی شیراز که بسیار در سراسر ایران طرفدار دارد، گبه است. گبه یک نوعی از دست‌بافته‌هایی است که عشایر فارس برای مصرف خود می‌بافند که جنس آن از پشم چارپایان و پرزهایی به طول حداقل یک سانتی‌متر و سه تا هشت پود در هر ردیف است که مهم‌ترین تفاوت قالی و گبه اندازه همین پرزهاست.
گبه از نظر ابعاد به سه دسته تقسیم میشود
- گبه در اندازه قالی
- گبه در اندازه قالیچه
- گبه در اندازه پتو
گبه‌های شیراز معمولا از تنوع بسیار بالایی برخوردار بوده و برخلاف گبه‌های سایر نقاط کشور نقش و رنگ بسیار زیادی دارد. شیر طرح محبوب عشایر قشقایی است که از لحاظ باستانی بسیار بااهمیت است و نماد جوانمردی در بین این مردم زحمتکش است.
از دیگر طرح‌های استفاده‌شده می‌توان به ترنج، ستاره، لچک، نقش، خشتی، نقش حیوانات و… اشاره کرد. اگر علاقه به خرید گبه دارید، میتوانید آنها را با اندازه‌های ۱۰۰ در ۲۰۰ و ۱۱۵ در ۲۰۰ در بازار شیراز به‌عنوان سوغات این شهر برای عزیزان خود ببرید.
گلیم‌بافی
گلیم نوعی کف‌پوش گرم و نرمی است که با دار بافته و از ترکیب پشم گوسفند و بز یا نخ ابریشمی تشکیل میشود. گلیم یکی از قدیمی‌ترین بافته‌های دست بشر محسوب میشود که قدیمی‌ترین گلیم بافته‌شده در ایران به دوران اشکانیان باز می‌گردد.
یکی از فعالیت‌های زنان و دختران روستایی و عشایر قشقایی بافت گلیم است که از صنایع دستی شیراز به حساب می‌آید و به‌شدت نیز طرفدار دارد. برای بافت گلیم از نقش‌های خاصی استفاده نمی‌شود و عمده این نقش‌ها در ذهن بافندگان شکل گرفته و یک چارچوب تعریف شده از گذشته تا به حال دارد که با تغییرات جزئی قابل مشاهده است.
یکی از ویژگیهای یک گلیم خوب ثبات رنگ آن است که اگر خامه‌های مصرفی در آن به‌خوبی رنگرزی نشده باشد، پس از شست‌وشو رنگ خود را از دست می‌دهد. از‌این‌رو بافندگان این گلیم‌ها در شهر شیراز به این موضوع اهمیت بسیار زیادی می‌دهند تا بتوانند یک جنس مرغوب و باکیفیت به کسانی که گلیم علاقه دارند، ارائه دهند.
گلیم‌های قشقایی به‌آسانی در تمامی بازارهای شیراز یافت میشود و یکی از محبوب‌ترین صنایع دستی شیراز است که باب میل ایرانیان و مردم سراسر جهان است . از این گلیم‌ها به‌عنوان کف‌پوش، کیسه، پادری، روانداز، خورجین و … استفاده میشود.
ساخت کاشی هفت‌رنگ در صنایع دستی شیراز
صنایع دستی شیراز و هنر مردم این منطقه در بافتنی‌ها خلاصه نمی‌شود و یکی دیگر از هنرهای مردم این منطقه ساخت کاشی‌های هفت‌رنگ است که در بناهای تاریخی و مساجد شیراز به‌وفور دیده میشود. نقشی که با کاشی‌های شکسته و رنگارنگ توسط استادان و معرق کاران حرفه‌ای بر در دیوارهای ساختمان‌هایی همچون مسجد نصیرالملک شیراز دیده میشود از هنر دست استادانی است که روح و خود را درون این کاشی‌ها دمیده‌اند تا در نگاه اول زیبایی‌های خود را به رخ هر بیننده‌ای بکشد.
کاشی هفت‌رنگ را شما میتوانید در بازارهای این شهر تهیه کنید و در گوشه از نمای خانه از آن استفاده کنید و گوشه‌ای از هنر و تاریخ ایران را در خانه خود داشته باشید. طرح این آثار معمولا به‌شکل گل و بلبل، آیه‌های قران، اشعار شاعران بزرگ، نقش و نگار هخامنشی و … است که هر کدام زیبایی‌های خود را دارد.
خاتم‌کاری
یکی از قدیمی‌ترین هنر مردم ایران خاتم‌کاری بوده و می‌توان گفت که این هنر در ایران ریشه‌ای کهن دارد، اما این هنر در شهر شیراز به‌طور ویژه‌ای زبانزد خاص و عام است که می‌توان به جرئت یکی از صنایع دستی شیراز را خاتم‌کاری دانست. قدمت این هنر به دوران صفوی باز می‌گردد و علت خاص‌بودن این هنر در شیراز مراحل انجام این کار در این منطقه است که با سایر نقاط کشور متفاوت است. بهترین نمونه برای مشاهده آن مسجد عقیق شیراز است که با مراجعه به آن میتوانید این هنر را به‌خوبی درک کنید.
خاتم‌سازی نوعی هنر ظریف و بسیار دقیق است که سطح اشیای چوبی را به‌شکل مثلث‌های کوچک می آراید. مواد اولیه خاتم‌سازی چوب عاج، استخوان، برنج و طلا بوده که هرچه نقش و نگار روی آنها ظریف‌تر و منظم‌تر باشد، ارزش این هنر بیشتر میشود.( به این نکته نیز توجه داشته باشید که مواد اولیه استفاده‌شده در این هنر تاثیر بسزایی در کیفیت آن دارد) از مرغوب‌ترین خاتم‌ها می‌توان به پره وارو و سیم اشاره کرد.
این هنر نیز مانند سایر هنرهای این شهر از طرفداران بسیار زیادی برخوردار بوده و با استقبال بسیار خوبی از سمت مسافران داخلی و خارجی روبه‌رو است. این هنر زیبا معمولا روی جعبه جواهرات، جعبه آرایشی، قاب عکس و … به کار می‌رود که زیبایی بسیار زیادی به آنها می‌بخشد.
معرق‌کاری در صنایع دستی شیراز
معرق در لغت به‌معنای وصله، تکه و رگه است. هر کاری که رگه در آن استفاده شود نوعی معرق‌کاری به شمار می‌رود. در این هنر، تکه‌های ریزی از سنگ، فلز، چوب، پارچه، کاشی و… با روش‌ها و شکل‌ها مختلف کنار یکدیگر قرار می‌گیرد.
در تعریفی دیگر، این هنر را می‌توان ایجاد طرح با استفاده از تکه‌های ریز اشیا روی صنایع دستی دانست. معرق‌کاری در دوران حکومت سلجوقیان اهمیت زیادی پیدا کرد، با مشاهده آثار به‌جامانده از این دوران ( قرن ششم) می‌توان به‌خوبی ظرافت روی اشیا را مشاهده کرد. قرن ششم را می‌توان اوج خلاقیت ایرانی‌ها در معرق‌کاری دانست.
اهالی ایران در آن زمان توانستند با استفاده از ریاضیات، اشکال هندسی خارق‌العاده‌ای بسازند. در دوران سلجوقیان، ایرانی‌ها معرق‌کاری را روی اشیا ریزتر و ظریف‌تری انجام دادند که باعث رشد هنر مشرق زمین شد. معرق‌کاری یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی شیراز شناخته میشود که با مراجعه‌به بازارهای آن میتوانید این اشیا را بخرید.
نقره‌کاری
نقره نیز مانند طلا و مس به‌صورت خالص در طبیعت به‌چشم می‌خورد، اما این فلز با ارزش، بیشتر به‌صورت سنگ یافت میشود که باید با واکنش‌های شیمیایی آن را استخراج کنند. نقره بسیار نرم است و با استفاده چکش بهراحتی تغییر شکل خواهد داد. همین ویژگی این فلز باعث شده، هنرمندان صنایع دستی زیبایی با آن بسازند.
یکی دیگر از ویژگیهای منحصربهفرد نقره خاصیت میکروب‌کشی آن است. اگر آبی درون ظرف نقره بریزید، به‌هیچ‌وجه کثیف نخواهد شد و همیشه می‌توان آن را نوشید. آثار نقره‌کاری‌شده زیادی در تپه سیلک یافت شده. این اشیا نشان‌دهنده آن است که نیاکان ما توانایی پالایش و استخراج نقره را داشته‌اند و می‌توانستد با این فلز اشیای فوق‌العاده زیبایی بسازند.
منبتکاری
منبتکاری نیز یکی دیگر از هنرهای سنتی و اصیل ایران محسوب میشود که طرفداران زیادی دارد. این هنر نوعی کنده‌کاری روی چوب است. هنرمند با استفاده از قلم و چکش مخصوص، اشکال مختلف را روی چوب کنده‌کاری می‌کند. نقوش‌کشیده‌شده توسط منبت‌کار برجسته بوده، همین موضوع اصلی‌ترین شناسه منبتکاری محسوب میشود.
از چوب‌های مختلفی برای منبتکاری استفاده میشود، اما هنرمندان بیشتر ترجیح می‌دهند روی چوب‌های گردو، شمشاد و گلابی کنده‌کاری کنند. منبت‌کار باید توجه ویژه‌ای به نوع چوب انتخابی داشته باشد، زیرا این عنصر اصلی‌ترین چیز در منبتکاری به شمار می‌رود. چوب باید استحکام زیادی داشته باشد. علاوه‌بر استحکام، چوب استفاده شده باید یکپارچه باشید تا نقوش اجراشده، زیباتر به‌چشم بیایند.
قلم‌زنی در صنایع دستی شیراز
این هنر نیز مانند منبتکاری با استفاده از قلم و چکش انجام میشود، البته ناگفته نماند که ابزار قلم‌زنی با منبتکاری متفاوت است. این هنر در لیست هنرهای فلزکاری جای می‌گیرد. هنرمند باید نقش‌ونگارهای مختلف را روی فلزهایی مانند مس، نقره، طلا و برنج هک کنند.
مورخان تولد این هنر را مربوط به دوران سکاها می‌دانند. یکی از زیباترین اشیا یافته‌شده، جام طلا حسنلوست. قدمت این جام به سال ۱۳۳۶ باز می‌گردد و روی آن نقوش زیبایی حکاکی شده است.مجموعه جام‌های طلا مارلیک هم از شگفتی‌های قلم‌زنی به شمار می‌رود.
سفالگری
هنرمند در این هنر با استفاده از گل و دستگاهی مخصوص، اشیایی مانند گلدان را می‌سازد. برای ساختن وسایل مختلف، افراد باید از خاک رس و گل کنند. پس از اتمام ساخت اشیا، آنها را داخل کوره قرار می‌دهند تا پخته شود.
هنرمندان با استفاده از دست یا چرخ سفال می‌توانند گل را ورز دهند. یک سفال‌گر حرفه‌ای به وسایلی مانند حوله، پوست گوسفند یا بز، سوزن سفالگری، سم قطع‌کننده، چاقوی سفالگری و مشته نیاز دارد. چرم بز یکی از بهترین اشیا برای فشرده‌‌کردن لبه گل است. چرخ سفال با سرعت زیادی در حال چرخیدن است و سفال‌گر باید با تبحر زیاد از تکه‌ای گل یک ظرف زیبا بسازد.
ظروف و اشیای سرامیکی
رس اصلی‌ترین ماده برای ساخت این ظروف به شمار می‌رود. یک ظرف سرامیکی متشکل از بدنه و لعاب است. نوع گل استفاده‌شده در ساخت این ظروف، اهمیت زیادی دارد و باید توجه زیادی به این ماده داشت.
اگر گل باکیفیت نباشد، پس از مدتی ظرف ترک می خورد و حالت اصلی خود را از دست می‌دهد. سازندگان گل رس را به اشکال مختلف در خواهند آورد و آن را خشک می‌کند. زمانی که هیچ رطوبت در گل نبود، آن را در کوره قرار می‌دهند تا خشک شود. لعاب ظروف سفالی از مواد خاصی تهیه میشود. معمولا لعاب از خاک و سنگ‌های کائلون و کوارتز ساخته خواهد شد. تهیه لعاب نیاز به علم و تجربه زیادی دارد، یعنی به‌سادگی نمی‌توان لعاب خوب و مرغوب ساخت.
دوخت پارچه عشایری
پارچه‌های عشایری انواع مختلفی دارد. دامن بلند، پیراهن یا جومه، دامن زیری، جلیقه، شال بلند، کلوته، زیرپوش و شلوار راحتی ازجمله معروف‌ترین لباس‌های عشایری محسوب میشود. میتوانید به بازارهای صنایع دستی شیراز بروید و در آنها این پوشاک را بخرید.
نمدمالی
همانطور که از اسم این هنر مشخص است، نمد اصلی‌ترین وسیله استفاده‌شده هنرمند محسوب میشود. نمدمال باید نمد را بسیار محکم ورز دهد. نمدمال باید زور بسیار زیادی داشته باشد تا بتواند بهترین نمد را بسازد. در نمدمالی، بافت در کار نیست، فقط با استفاده از رطوبت و حرارت تاروپود نمد در هم گره می‌خورد.
برای تولید نمد از پشم گوسفند و الیاف بلند استفاده میشود. برخی از افراد برای کیفیت بیشتر نمد از صابون و زرده تخم‌مرغ استفاده می‌کنند. یک نمدمال حرفه‌ای می‌تواند سفارش را در مدت بسیار کوتاهی تحویل دهد، به‌همین‌دلیل این شیء قیمت پایینی دارد.
میناکاری در صنایع دستی شیراز
این هنر در دوران صفویه اهمت زیادی پیدا کرد و از آن زمان تاکنون طرفداران بسیاری دارد. مینا یک فلز است که لعاب می‌خورد و روی نقاشی، ظروف قلم‌زنی شده و… می‌نشیدند. میناکاری جلوه‌ای زیبا به هر شی می‌بخشد باعث زیباترشدن آن میشود. اسناد تاریخی نشان‌گر آن است که این هنر در زمان اشکانیان و ساسانیان شکل گرفته است.
برخی معتقدند که میناکاری هنر اصیل ایرانی محسوب میشود، اما چون این هنر در کشورمان توسعه‌یافته، آن را جزوی از آثار هنری ایران می‌دانند. میناکاری بیشتر در اصفهان استفاده میشود و هنرمندان زیادی در این شهر به این کار مشغول‌اند.
جاجیم‌بافی
با واردشدن به بازارهای سنتی و قدیمی شهر شیراز مانند بازار وکیل کیف، کفش و رواندازهایی را مشاهده خواهید کرد که به آنها جاجیم می‌گویند. جاجیم‌بافی یکی از هنرهای اصیل کشور محسوب میشود و از گذشته تاکنون طرفداران زیادی داشته است. ازجمله آثار ساخته‌شده با این هنر می‌توان به زیرانداز، فرش، رخت‌خواب و… اشاره کرد.
هنوز در برخی از شهرهای ایران، جاجیم را به‌عنوان هدیه به تازه‌عروس‌ها می‌دهند. جاجیم از پشم تولید میشود. برخی از جاجیم‌ها یک روند و برخی دیگر دو رو. نقشه هرکدام از جاجیم‌ها با دیگری متفاوت است و همین‌موضوع باعث تفاوت شکل آنها میشود.
پایان‌بندی
شیراز یکی از اصلی‌ترین شهرهای فرهنگی کشور محسوب میشود. مکان‌های تاریخی زیادی در این شهر واقع شده است که افراد زیادی برای بازدید از آنها به آن سفر می‌کنند. هنرمندان زیادی در این شهر وجود دارند که اشیای هنری زیادی می‌سازند. ما در این مطلب اطلاعاتی کامل درباره صنایع دستی شیراز بیان کردیم. اگر تاکنون به این شهر سفر کرده‌اید، نظرات خود را درباره جاذبه‌های گردشگری و سوغات آن با ما به اشتراک بگذارید.
ممنون عالی بود