اهل سفر باشید یا نباشید، حتما نام تخت جمشید به گوش‌تان خورده است؛ شهری باستانی و باشکوه که پایتخت تشریفاتی ایران در دوران هخامنشیان بوده و سالانه هزاران نفر از داخل و خارج از کشور برای بازدید از آن راهی شیراز می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید تخت جمشید کجاست و یا بیشتر از قبل با تاریخچه و همه چیز درباره تخت جمشید آشنا شوید، تا انتهای این مقاله در کنار علی بابا باشید.
تخت جمشید چند سال قدمت دارد؟
تخت جمشید کجاست؟
تخت جمشید چه بخشهایی دارد؟
مساحت تخت جمشید چقدر است؟
تخت جمشید کجاست؟
تخت جمشید یا «پارسه» نام پایتخت تشریفاتی پادشاهان دوره هخامنشی بوده است و معماری متفاوت و گسترده آن، تاریخچه غنی ایران و البته توانایی بسیار بالای مهندسان ایرانی را به تصویر می‌کشد.
تخت جمشید کجاست و چند کیلومتری شیراز است؟
برای بازدید از تخت جمشید باید راهی استان فارس و شهرستان مرودشت شوید. این شهرستان حدودا ۵۷ کیلومتر با شیراز فاصله دارد و در ۱۰ کیلومتری شمال مرودشت می‌توان تخت جمشید را در دامنه کوهی به نام «رحمت» که پیش‌تر با نام‌های دیگری مثل «میترا» و «مهر» نیز شناخته می‌شدند، پیدا کرد.
تخت جمشید بر روی سکویی که ۸ تا ۱۸ متر بلندتر از جلگه مرودشت است، بنا شده و چندین بخش اصلی دارد که از جمله آنها می‌توان به کاخ‌های تشریفاتی، کاخ‌های کوچک اختصاصی، خزانه شاهی و همچنین دژ و باروهای حفاظتی اشاره کرد.
آدرس تخت جمشید در گوگل مپ
نام تخت جمشید از کجا آمده است؟
نام اصلی این شهر باستانی، «پارسه» است زیرا در زمان پادشاهی هخامنشیان، قوم پارس در این منطقه حضور داشتند. پس از آن، یونایان از نام‌های دیگری همچون «پرسپولیس» یا «پرسه‌پولیس» برای این شهر استفاده کردند که به معنی «پارسه‌شهر» بود. در زمان ساسانیان، از نام «سد ستون» یا «صد ستون» برای تخت جمشید استفاده می‌شد.
در دوران مختلف حتی این بنا با نام‌های بسیار متفاوت دیگری مثل «چهل منار» یا «تخت حضرت سلیمان» نیز شناخته می‌شد.
صدها سال بعد و زمانی که دوره پادشاهی هخامنشیان به دست فراموشی سپرده شد، مردم قادر به خواندن خطوط میخی روی کتبیه‌ها نبودند و تصور کردند این بنا، همان «اورنگ جمشید» است که در شاهنامه به آن اشاره شده و از همین رو، آن را «تخت جمشید» خواندند.
پژوهشگران معتقدند در دوران ساسانیان، نام جمشید به این بنا نسبت داده شده است. سال‌ها بعد محققان اروپایی متوجه شدند «پرسپولیس» که یکی از مورخان مشهور یونانی به نام «هروات» به نام آن اشاره داشته، همان تخت جمشید است.
گفتنی‌ست جمشید یکی از پادشاهان اسطوره‌ای ایران بوده و جایگاه ویژه‌ای در میان مردم زمان خود داشته است. نام تخت جمشید از سال ۱۹۷۹ در فهرست آثار جهانی یونسکو به چشم می‌خورد.
تاریخچه تخت جمشید
پیش از اینکه سراغ معرفی کاخ‌ها و تالارهای باشکوه تخت جمشید برویم، بهتر است کمی درباره تاریخچه آن و افرادی که بر آن حکومت داشتند، صحبت کنیم.
مطابق با اسناد موجود، ساخت این بنای عظیم و تاریخی حدودا ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح به دستور داریوش بزرگ آغاز شده بوده است و ۱۵۰ سال (به روایتی دیگر ۱۲۰ سال) طول کشیده تا کار ساخت تمام بخشهای آن به پایان رسد.
در حقیقت، فرزند و نوه داریوش یعنی خشایارشا و اردشیر یکم با اضافه کردن چندین ساختمان و بنای بزرگ به مجموعه اول، این شهر باستانی را گسترش دادند. برخی پژوهشگران حتی معتقدند تخت جمشید تا پایان حکومت هخامنشیان در حال توسعه و گسترش بوده است.
یکی از بارز‌ترین ویژگی‌های تخت جمشید، وسعت تقریبا ۱۲۵ هزار متر مربعی آن و کتبیه‌ها، نگاره‌ها و آثار باستانی است که در کمتر جایی می‌توان پیدا کرد. سنگ‌نبشته‌هایی که در تخت جمشید یافت شده، اطلاعات ارزشمندی را درباره تاریخچه غنی و پربار ایران در اختیارمان قرار می‌دهد. افزون بر این، معماری فوق‌العاده این مجموعه نشان از توانایی بسیار بالا و هنر معماران ایرانی داشته است.
جالب است بدانید در طراحی این مجموعه به‌آسانی می‌توان رد پای فرهنگ و هنر اقوام دیگری مثل مادها، بابلیان، یونانی‌ها و مصری‌ها را نیز مشاهده کرد زیرا در گذشته همه آنها تحت سلطه هخامنشیان بودند.
داریوش کبیر از ساخت این مجموعه تنها یک هدف داشت: ساخت پایتختی متفاوت در امپراطوری خود که نظیر نداشته باشد و خوشبختانه در انجام این کار نیز کاملا موفق بود. البته شواهد نشان می‌دهد که داریوش همانند پادشاهان مصری که اهرام ثلاثه را ساختند، از مردم و مهندسان صرفا به‌عنوان برده‌هایی برای ساخت این مجموعه استفاده نکرده است.
عکس از: سایت Tasnimnews
در حقیقت، خشت‌های گلی که در سال ۱۳۱۲ پس از خاک‌برداری در بخش شمالی تخت جمشید کشف شدند، اثبات می‌کنند که تمام معماران، استادان، نجارها، سنگ‌تراش‌ها و کارگرهای ساختمانی که در ساخت این مجموعه حضور داشتند، حقوق و بیمه کارگری داشتند.
چه کسانی تخت جمشید را آتش زدند؟
بین کتاب‌های تاریخ و بازگویی که درباره سرگذشت تخت جمشید می‌شود، یک نام همیشه ثابت است، اسکندر مقدونی. به نظر من هرکس که نامش خیلی سرزبان‌ها میفتد همیشه مقصر اتفاق‌ها نیست خیلی از مواقع باید دنبال سرنخ‌هایی گشت که به‌همراه آن فرد باعث بروز اتفاقی شده است.
داستان اسکندر و تخت جمشید هم همین است. درباره آتش زدن پایتخت ایران در زمان هخامنشی بعد از تصرف نمی‌توان رفتار خشایارشاه بعد از تصرف شهرهای یونان را مقصر ندانست. یا نمی‌توان به نقش همراهان اسنکدر اشاره نکرد، زیرا آنطور که در تاریخ یاد می‌شود اسکند خود عاشق فرهنگ و شرایط ایران بوده است.
با اینحال چند اسم و موقعیت تاریخی است که می‌توان به‌عنوان کسانی که تخت جمشید را آتش زدند از آنها یاد کرد. البته ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که خیلی از مورخان معتقدند آتشسوزی بر اثر یک تصادف بوده به‌هرحال این‌ها نظریه‌های تاریخی است و اغلب سندی بر برتری یکی بر دیگریشان نیست.
نفر اول خود اسکندر است، زیرا هرچه باشد دستور این تخریب را خودش داده است. فرد دیگر تاسیس معشوقه یا زن همراه اسکندر بوده که در تاریخ از او با عنوان کسی که اصرار بر آتشسوزی داشته یاد می‌شود. یکی از وقایع که احتمال می‌دهند زمینه‌ساز دستور آتش بوده آزادی یونانی‌هایی است که به دست ایرانی‌ها مثله شده اند تا فرار نکنند.
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که هر اتفاقی باعث تخریب تخت جمشید شده واقعا اهمیتی ندارد. مهم آثار و دست نوشته‌هایی بوده که بعد از آتش سوزی همه نیست شده اند تا ما از حقایق یکی از مهمترین دوران تاریخ ایران ارزشمند دور شویم.
تخت جمشید قبل از ویرانی
تخت جمشید قبل از ویرانی میزبان کاخ‌ها و عمارت‌های کوچک و بزرگی بود که هرکدام برای انجام کاری خاص طراحی شده بودند. در منابع تاریخی حتی آمده که طی آن دوران، برای هر فصلی اقاتگاهی مخصوص وجود داشته و تخت جمشید، اقامتگاه بهاری پادشاهان هخامنشی بوده است.
در دوران حکومت هخامنشیان، پادشاهان بسیاری بر تخت فرمانروایی تخت جمشید تکیه زدند. دوره فرمانروایی داریوش کبیر، ۳۶ سال طول کشید. پس از آن نیز افراد دیگری از جمله خشایارشا، اردشیر یکم، داریوش دوم، اردشیر دوم، اردشیر سوم و داریوش سوم فرمانروای پارسه بودند.
طی سال‌های ۴۹۹ تا ۴۴۹ پیش از میلاد مسیح، جنگ سختی میان ایرانی‌ها و یونانی‌ها شکل گرفت. سرانجام، در سال ۳۳۰ پیش از میلاد، اسکندر مقدونی با لشکرکشی به مرودشت و به آتش کشیدن تخت جمشید، به حکومت پرآوازه هخامنشیان پایان داد.
روایت‌های متعددی درباره علت حمله اسکندر به مرودشت وجود دارد. برخی می‌گویند او این کار را به‌خاطر شکستن غرور ایرانی‌ها انجام داد زیرا فرمان حمله به کشور یونان از پرسپولیس یا همان پارسه صادر شده بود. بعدها روایت دیگری نقل شد که در آن، به آتش کشیده شدن تخت جمشید به معشوقه او نسبت داده می‌شد.
عکس از: سایت Peakpx
طبیعتا هیچ عکس یا تصویر واضحی از هزار سال گذشته این عمارت در دست نیست، اما یکی از قدیمی‌ترین و دقیق‌ترین منابعی که می‌توان به آن استناد کرد، نقاشی یکی از طراحان هلندی به نام «کورنلیس دو بروین» است که گفته می‌شود از نوامبر ۱۷۰۴ تا ژانویه ۱۷۰۵ میلادی از تخت جمشید کشیده است:
بخش های مختلف تخت جمشید
حالا که با تاریخچه تخت جمشید آشنا شدید، می‌خواهیم شما را با بخشهای مختلف این مجموعه تاریخی و شگفتی‌های آن آشنا کنیم.
مساحت کلی تخت جمشید چقدر است؟
به‌جرئت می‌توان از تخت جمشید به‌عنوان یکی از بزرگترین عمارت‌های تاریخی دنیا یاد کرد. محیطی عظیم که زمین‌هایش مسطح شده سنگ‌ها روی زمین قرار گرفته و ساختمان‌های مختلفی روی آن ساختند. آنچه قابل مشاهده است مساحت تمام ساختمان‌ها و محیط تخت جمشید را چیزی حدود ۴ هکتار نشان می‌دهد، یعنی حدود ۱۲۵۰۰۰ متر مربع.
عکس از: سایت Triptoiran
مساحت بخشهای مختلف تخت جمشید را در ادامه برای هر بخش توضیح خواهیم داد.
پلکان ورودی و دروازه ملل
در بخش شمال غربی تخت جمشید، دو ردیف ۱۱۱ پله‌ای با پهنای زیاد و ارتفاع کم (۱۰ سانتی‌متر) در مقابل یکدیگر قرار گرفته است که بی‌شک در همان لحظه اول، شما را مبهوت خود خواهند کرد. درباره ارتفاع کم پله‌ها، حدس‌وگمان‌های مختلفی وجود دارد که البته نمی‌توان هیچ‌کدام را به‌صورت صد درصد تایید کرد.
برخی معتقدند پله‌ها برای راحتی حرکت اسب‌ها این‌گونه ساخته شده است، در حالی که برخی مورخان معتقدند ارتفاع کم پله‌ها به‌خاطر حفظ ابهت مهمان‌هایی بوده است که تصاویرشان را با لباس‌های فاخر و ارزشمند می‌توان بر روی دیواره‌های تخت جمشید مشاهده کرد.
پس از طی کردن ۱۱۱ پله و تماشای نقوش مختلف به «دروازه ملل» که با نام‌های دیگری مثل «دروازه بزرگ» و «دروازه خشایارشا» نیز شناخته می‌شود، می‌رسیم. دروازه ملل ۱۰ متر ارتفاع دارد و اگرچه حالا بخش اعظم آن تخریب شده، ولی به نظر می‌رسد یک ورودی و دو خروجی داشته است.
عکس از: سایت Visitouriran
چیزی که در اینجا بیش از هر چیزی خودنمایی می‌کند، طرح مردان بالدار و گاوهایی با سر انسان بر روی دروازه‌ها است. توصیفات بسیاری درباره این طرح‌ها وجود دارد که بعضا بسیار عجیب است. پس از عبور از دروازه ملل نیز باید وارد کاخ بزرگ آپادانا شویم.
کاخ آپادانا (تالار بزرگ بارعام)
آپادانا از قدیمی‌ترین کاخ های تخت جمشید و بزرگترین سازه این بنای تاریخی است که ساخت آن به دستور داریوش بزرگ برای برگزاری جشن‌های نوروزی و پذیرش نمایندگان کشورهای دیگر کلید خورد و در دوران پادشاهی خشایارشا به پایان رسید.
مساحت کاخ آپادانا به ۱۲ هزار متر مربع می‌رسد و مطابق با شواهد موجود، ۷۲ ستون سنگی در گوشه‌وکنار این کاخ وجود داشته است. امروزه فقط ۱۴ ستون از مجموع ۷۲ ستون پابرجاست و ظاهرا بسیاری از بخش‌ها در اثر یک آتشسوزی مهیب نابوده شده است.
اگرچه مردم، این کاخ را بیشتر با نام «آپادانا» می‌شناسند، اما در هیچ‌کدام از کتبیه‌های کشف‌شده در تالار چنین نامی ذکر نشده است؛ به همین جهت، شاید بهتر باشد این مجموعه عظیم را با نام «تالار بزرگ بارعام» معرفی کنیم.
کاخ صد ستون
اما یکی دیگر از باشکوه‌ترین و عظیم‌ترین سازه‌های تخت جمشید که بی‌شک تماشای آن شما را حیرت‌زده خواهد کرد، کاخ صد ستون با تقریبا ۴ هزار و ۳۰۰ متر مربع مساحت است. در تالار مرکزی این کاخ، از ۱۰۰ ستون ۱۴ متری برای نگه داشتن سقف استفاده شده بوده و به همین جهت از آن به‌عنوان «بزرگترین تالار سرپوشیده جهان» یاد می‌شود.
از نظر وسعت، کاخ صد ستون دومین کاخ در تخت جمشید محسوب می‌شود و طبق تحقیقات پرفسور هرتسفلد، ساخت آن در زمان خشایارشا آغاز و در زمان اردشیر یکم به پایان رسیده است.
کاخ تچر
«تچر» یا «تچرا» نام کاخ اختصاصی داریوش بزرگ است که در جنوب غربی آپادانا قرار گرفته و طول آن به ۴۰ متر و عرض آن به ۳۰ متر می‌رسد. محققان بر روی یکی از کتبیه‌ها نوشته‌ای با این مضمون را پیدا کرده‌اند: «من، داریوش، این تچر را ساختم.»
از کاخ تچر با عنوان موزه خط هم یاد می‌شود زیرا در این کاخ، کتبیه‌های بسیاری از زمان هخامنشیان تا قاجار را می‌توان پیدا کرد که هرکدام گویای داستانی مجزا و هیجان‌انگیز است. کاخ روی صفه‌ای با ارتفاع ۲.۴ متر ساخته شده و در مرکز آن، اتاقی با اضلاع ۱۵ متری برای پادشاه بنا شده است.
در اینجا باز هم نگاره‌ها و نقاشی‌های روی دیوار با ما حرف می‌زنند؛ از نقش‌های برجسته روی دیوار که پادشاه و دو ملازمش را به تصویر می‌کشند تا نقش‌های برجسته روی راه‌پله از خدمتکاران و سنگ‌هایی که مانند آینه صاف است، همگی شما را در بدو ورود به کاخ تچر مبهوت خواهند کرد. به‌خاطر صیقلی و صاف بودن سنگ‌های این کاخ، برخی از آن با نام «کاخ آینه» نیز یاد می‌کنند.
اگرچه تچر به معنی «خانه زمستانی» است، اما مدارکی مبنی بر اینکه داریوش، زمستان را در این کاخ می‌گذرانده در دست نیست. گفتنی‌ست بعد ساخت کاخ اصلی توسط داریوش، ایوان و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایارشا و پلکان سنگی غربی توس اردشیرشاه دوم ساخته شده است.
کاخ ه (کاخ اچ)
در غرب کاخ هدیش و جنوب غربی تخت‌گاه، کاخی به نام «ه» یا «اچ» را می‌توان پیدا کرد که البته حالا بسیای از بخشهای آن ویران شده است. تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد که خشایارشا دستور ساخت این کاخ را صادر کرده و پس از آن، اردشیر یکم آن را به اتمام رسانده است. روی پلکان این کاخ، دو گروه ۱۶ نفره نیزه‌دار پارسی و همچنین کتبیه‌ای باستانی را می‌توان مشاهده کرد که متاسفانه تا حد زیادی ویران شده است.
کاخ هدیش
در جنوبی‌ترین و البته مرتفع‌ترین قسمت از صفه تخت جمشید، کاخی به نام «هدیش» را می‌توان پیدا کرد که مخصوص خشایارشا بوده است. هدیش کاخی مستطیلی‌شکل با مساحت تقریبا ۲۲۰۰ متری است که در تالار اصلی آن ۳۶ ستون وجود داشته است. به علاوه، در این کاخ دو مجموعه پلکان وجود دارد که به کاخ ملکه وصل می‌شوند.
هدیش به معنای جای بلند است و از آنجایی که همسر دوم خشایارشا نیز به همین نام بوده، این کاخ هدیش نام گرفته است. هرچند، برخی کارشناسان معتقدند که این کاخ در زمان داریوش ساخته شده است، اما کتبیه‌ها و سنگ‌نبشته‌های یافت‌شده در این کاخ از ساخت آن توسط خشایارشا خبر می‌دهد.
کاخ هدیش از نقاطی است که بیشترین صدمه را در آتشسوزی دیده و رنگ زرد سنگ‌ها، به‌نوعی نشان‌دهنده تمام شدن آب داخل آنها در اثر حرارت بسیار بالاست. برخی معتقدند نقطه شروع آتشسوزی، همین کاخ بوده است.
کاخ ملکه
در نزدیکی کاخ هدیش، کاخی به نام «ملکه» وجود دارد که به دست خشایارشا ساخته شده و نسبت به سایر بناهای تخت جمشید، در ارتفاع پایین‌تری قرار دارد. پرفسور هرتسفلد که در سال ۱۹۳۱ بخشی از این کاخ را خاک‌برداری و تجدید بنا کرد، حدس می‌زند که کاخ ملکه در واقع حرمسرای خشایار شاه بوده باشد چرا که دیوارهای ضخیم و تنها یک در برای ورود و خروج داشته است.
عکس از: سایت Wikipedia
گفتنی است امروزه قسمتی از این کاخ به‌عنوان موزه و اداره مرکزی تاسیسات تخت جمشید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاخ سه دری (تالار شورا)
کاخ مرکزی، کاخی با سه دروازه و چند راهرو با ظاهری چهارگوش است که بخشهای مختلف تخت جمشید را به یکدیگر وصل می‌کند. اگر به نقاشی‌های روی دیواره‌ها و پلکان این کاخ دقت کنید، افرادی را می‌بینید که به‌شکلی غیر رسمی به دیدار فرمانروا می‌روند؛ همین موضوع نیز باعث شده است تا این کاخ با نام تالار شورا یا کاخ شورا نیز شناخته شود.
تالار مرکزی، عمارتی کاملا مربعی‌شکل با دیوارهایی به طول ۱۵.۵ متر و چهار ستون سنگی است. اگرچه امروزه بسیاری از بخشهای این کاخ تخریب شده، اما شواهد نشان می‌دهد که پادشاه از دروازه تعبیه‌شده در ضلع شرقی وارد تالار می‌شده است.
دروازه شمالی کاخ، ما را به حیاط آپادانا می‌رساند، در حالی که از دروازه جنوبی می‌توان وارد یک حیاط خلوت کوچک و سپس کاخ هدیش شد. توصیه می‌کنیم هنگام قدم زدن بر روی این پله‌ها از سنگ‌تراشی‌های روی آنها و نگاره‌هایی که حرفهای زیادی از اتفاقات داخل این کاخ داشته است، غافل نشوید زیرا اسرار بسیاری در آنها نهفته است.
جالب است بدانید در این کاخ، دو ستون با سر انسان (سر انسان سمبل تفکراست) وجود دارد؛ چیزی که در بقیه جاهای تخت جمشید دیده نمی‌شود.
کاخ G
یکی دیگر از عمارت‌های مهمی که در مجاورت کاخ هدیش قرار گرفته، کاخ G است. اگرچه امروزه بسیاری از بخشهای این کاخ زیبا ویران شده، اما بقایایی از یک بنای بلند که ظاهرا روی سنگ خارای کوه ساخته شده بوده است، احتمالا بیش از هر چیز توجه شما را به خود جلب خواهد کرد.
عکس از: سایت ۱۲۱clicks
روی دیوار جنوبی این بنای تاریخی، تصاویری از سربازان و خدمه به چشم می‌خورد که به‌نظر به کاخ داریوش برده شده‌اند.
دروازه نیمه تمام
یکی از مهمترین بناهای تخت جمشید، دروازه نیمه تمام است. این دروازه بزرگ از نظر ظاهری شباهت زیادی با دروازه ملل دارد و در بخشهای شرقی و غربی آن می‌توان دو اتاق را پیدا کرد که ظاهرا برای استقرار نگهبانان در نظر گرفته شده بودند.
همچنین مطالعات نشان می‌دهد که معماران قصد داشتند این دروازه را همانند یک گاو بالدار و به‌عنوان بزرگترین بنای مجموعه بسازند که متاسفانه با حمله اسکندر به مرودشت و ویران کردن تخت جمشید، ساخت آن نیز هیچ‌گاه تمام نشد.
ساختمان خزانه شاهی
دیگر بخش مهم و ارزشمند در این مجموعه ۱۲۵ هزار متری، ساختمان خزانه است که گفته می‌شود به دستور داریوش کبیر ساخته شده بوده است. خزانه حدود ۱۰۴۰۰ متر مساحت دارد و در آن می‌توان دو تالار باشکوه و بزرگ را با ۹۹ و ۱۰۰ ستون در کنار تعدادی اتاق، راهرو و حیاط روباز پیدا کرد.
خشت‌های گلی که توسط پروفسور اشمیت در ساختمان خزانه پیدا شده، حاوی اطلاعاتی فوق‌العاده ارزشمند درباره حقوق کارگران و چگونگی پرداخت دستمزد آنها به زبان عیلامی بوده است.
آرامگاه اردشیر دوم و سوم
در کنار ساختمان‌های مهم و کاخ‌های کوچک و بزرگ، آرامگاه‌های اردشیر دوم و اردشیر سوم نیز بر روی کوه رحمت و رو به تخت جمشید قرار گرفته است. برای نما از علامت یک صلیب با چهار شاخه هم‌اندازه استفاده شده است که هرکدام مفهومی جداگانه داشته و با علامت‌های مخصوصی معرفی شده است.
ستون های تخت جمشید چگونه ساخته شدند؟
فرضیه‌های عجیب‌وغریب زیادی درباره ستون‌های بنای تخت جمشید ذکر شده که البته نمی‌توان اغلب آنها را حتی به نظریه هم تبدیل کرد، زیرا هیچ شاهد منطقی و عقلانی برای آن نیست. این درحالیست که نظریه استفاده از جرثقیل‌های چوبی بین تاریخدان‌ها بسیار پذیرفته است. بسیاری از مورخان معتقدند با توجه به اثراتی که روی سنگ و ستون‌های تخت جمشید هست آنها را در مناطقی جز تخت جمشید شکل داده و سپس به محوطه آورده اند.
پس از اینکه مثلا ۱۰ قطعه دروازه یا ستون آماده می‌شود با مهندسی انرژی به کمک جرثقیل‌های چوبی و غرغره‌های مفرقی قطعات را جابه‌جا می‌کردند. هرچه که مشخص است نه غول‌ها در ساخت این بنا دست داشته‌اند و نه فرشته‌ها. تخت جمشید و ستون‌هایش با فکر‌وفناوری مهندسان آن زمان ساخته و پرداخته شده است. یکی از مهمترین بناهای موجود البته نیمه‌کاره که به قوت گرفتن نظریه جرثقیل‌ها کمک کرد دروازه نیمه تمام در محوطه تخت جمشید است.
آبروهای زیرزمینی
یکی دیگر از شگفتی‌های تخت جمشید به وجود آبروهای زیرزمینی مربوط می‌شود؛ مجاری مخصوصی که در قالب یک شبکه فاضلاب در زیر بناهای مختلف طراحی شده بوده است تا با هدایت سریع و آسان آب باران از خیابان‌‌ها و حیاط‌های مجموعه، آسیبی به ساختمان‌های اصلی نرسد.
عکس از: سایت Tasnimnews
ظاهرا محل تجمیع این آب‌ها در دامنه کوه رحمت و خندق‌هایی بوده که به‌منظور ذخیره آب و استفاده از آن در هنگام نیاز و همچنین مقاصد دفاعی استفاده می‌شده است. ساخت این شبکه فاضلاب، اوج توانمندی و ظرافت هنر معماران ایرانی در هزاران سال قبل را به تصویر می‌کشد.
موزه تخت جمشید
کاخ ملکه که در واقع همان حرمسرای خشایارشا بوده است، امروزه به موزه‌ای بسیار زیبا تبدیل شده که در آن می‌توان بسیاری از کتبیه‌ها، گل‌نبشته‌ها و سایر آثار تاریخی به دست آمده از تحقیق در این منطقه را مشاهده کرد.
عکس از: سایت Tasnimnews
اینجا در حقیقت از قدیمی‌ترین بناهایی در ایران است که به یک موزه تبدیل شده و آثار به نمایش گذاشته در آن می‌تواند حسابی شما را سرگرم کند. مهره‌های دوران هخامنشی، لوح‌هایی با خط میخی، پرده‌های سوخته تخت جمشید و سنگ‌نبشته‌های خشایارشا که به کتبیه خشایارشا معروف است، برخی از ارزشمندترین آثاری است که در موزه تخت جمشید می‌توان آنها را پیدا کرد.
بازسازی تخت جمشید
طی سال‌های گذشته، افراد بسیاری نسبت به بازسازی تخت جمشید اقدام کردند تا این میراث ملی و جهانی حفظ شود. نخستین تلاش در همان سال‌های اولیه صورت گرفت و برخی پادشاهان با تعمیر بنای بعضی کاخ‌ها تلاش کردند از تخریب آنها جلوگیری کنند.
عکس از: سایت Pxfuel
در سده اخیر، یک گروه شرق‌شناس آمریکایی از شیکاگو در سال ۱۳۰۹ اقدام به مرمت این بنای تاریخی کردند و حین خاک‌برداری موفق شدند کتبیه خشایارشا را پیدا کنند؛ کتبیه‌ای که نشان می‌داد آن عمارت در واقع کاخ ملکه بوده است.
پس از آن، باستان‌شناسی آلمانی به نام اریک اشمیت در سال ۱۳۱۴ به خاک‌برداری از ساختمان خزانه و کاخ صدستون پرداخت. وی در جریان فعالیت‌های خود، استحکام پایه ستون‌های کاخ آپادانا، کتبیه بارعام و بخشی از دیواره‌های خشتی کاخ‌ها را مرمت کرد.
فعالیت اریک اشمیت در شیراز تا سال ۱۳۱۹ ادامه پیدا کرد و او موفق شد آثار تاریخی ارزشمندی را در بقایای تخت جمشید کشف کند.
جاهای دیدنی نزدیک به تخت جمشید
اگر در بازدید از تخت جمشید، برنامه‌ریز مناسبی داشته باشید، احتمالا می‌توانید سری به دیدنی‌های نزدیک تخت جمشید بزنید و حسابی لذت ببرید. دیدنی‌های تاریخی باشکوهی اطراف تخت جمشید وجود دارد که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم.
مجموعه پاسارگاد
این مجموعه تاریخی که در فاصله ۷۳ کیلومتری تخت جمشید قرار دارد، از معروف‌ترین آثار تاریخی ایران و حتی جهان محسوب می‌شود. در بازدید از مجموعه میراث جهانی پاسارگار می‌توانید از بخشهای مختلفی بازدید کنید:
- آرامگاه کوروش بزرگ
- کاروانسرای مظفری
- کاخ اختصاصی
- کاخ بارعام
- مجموعه باغ ایرانی
- کاخ دروازه
- سنگ دروازه
- برج سنگی
- تل تخت
- محوطه مقدس
نقش رجب
در سفر به تخت جمشید، تماشای نقش رجب را از دست ندهید! این نقش برجسته که در سمت راست جاده شاهی قرار گرفته، قدمتی به دوره ساسانیان دارد و داستانی جالب در پس نامگذاری آن نهفته است.
جاده شاهی، اولین جاده بین‌المللی جهان، شهرهای باستانی ایران مانند تخت جمشید، پاسارگاد و شوش را به هم متصل می‌کرد.
این نقش برجسته توسط جهانگردی دانمارکی در سال ۱۱۷۶ قمری، “نقش رجب” نامگذاری شد. به گفته مورخین، نامگذاری این نقش به قهوه خانه‌ای نزدیک به آن که صاحبش رجب نام داشت، ربط داشت. در آن زمان، مردم محلی اطلاعاتی در مورد این نقوش نداشتند و به همین دلیل آنها را “نقش رجب” می‌خواندند.
فرصت الدوله شیرازی، نویسنده قاجاری، این نقش برجسته را در کتاب خود با نام “نقش قهرمانان” نیز نامیده است.
نقش رستم
نقش رستم، مجموعه ای تاریخی و باستانی در روستای زنگی آباد، شمال شهرستان مرودشت استان فارس است. این مجموعه که در ۶ کیلومتری تخت جمشید قرار دارد، یادگاری از تمدن‌های مختلفی مانند ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان است.
از حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد تا ۶۲۵ میلادی، نقش رستم همواره مکانی مهم و پر اهمیت بوده است. در اینجا آرامگاه چهار تن از شاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های متعدد از اتفاقات مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و همچنین نقش برجسته‌ای ویران شده از دوره ایلامیان به چشم می‌خورد.
در دوران ساسانیان، نقش رستم نه تنها از نظر تاریخی، بلکه از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار زیادی داشته است.
درنهایت…
اگر به بازدید از تخت جمشید رفتید، لطف به‌خاطر داشته باشید که حفظ این گنجینه‌های ملی، وظیفه همه ماست؛ بنابراین از ریختن زباله و آسیب زدن به آثار تاریخی جلوگیری کنید. یادتان نرود نظرات و خاطرات خود از تماشای تخت جمشید را با ما و دیگر کاربران و خوانندگان به اشتراک بگذارید.
با سلام بنده یکبار رفته ام به انجا دقیق بخاطر نمیاورم
تخت جمشید برپایه مرودشته
خیلی بده با سیمان طرح بزنی و بعد از چندسال بریزه
واقعا عالی بود
ممنون از شما
واقعا عالی بود
واقعا عالی بود
واقعا عالی بود
ممنون از شما
آرزومه که بتونم یه بارم که شده تخت جمشید رو ببینم 🥲
تخت جمشد چه ربطی به شیراز داره؟!!!!!! این توهین به تاریخ و مردم شهر دیگست. تخت جمشید در مرودشت قرارداره که یک شهر و شهرستان جداست.
همین شماها وقتی ازتون میپرسن کجایی هستید سریع میگید شیراز نمیگید گوبازای مرودشت که
من مازندرانی ام نه استان فارس.