به دنبال شکل‌گیری مفهوم دولت الکترونیک، اصطلاح شهر الکترونیک یا شهر هوشمند نیز مطرح شد. به‌گونه ای که امروزه یکی از راه‌های شناسایی شهرهای پیشرفته جهان معیارهایی چون استفاده آنها از سیستم‌های هوشمندانه و خلاق در مدیریت شهری است.
البته در عصر حاضر با گسترش فناوری‌اطلاعات، اغلب شهرهای دنیا برای استفاده حداکثری از پتانسیل‌های زندگی شهری خود، برای دستیابی به اهداف یک شهر هوشمند تلاش می کنند. در یک تعریف کلی، شهر هوشمند شهری است که بیشترین میزان بازدهی را در حوزه زندگی شهری داشته و داری شش معیار اصلی زندگی هوشمند از قبیل اقتصاد هوشمند، حمل نقل هوشمند، محیط هوشمند، شهروندان هوشمند، روش زندگی هوشمند و مدیریت اداری هوشمند باشد.
چرا ایجاد شهر هوشمند ضروری است؟
با رشد چشمگیر جمعیت و مهاجرت افراد از روستاها به شهرها، زندگی شهرنشینی بسیار گسترش پیدا کرده است؛ به‌گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود در سه دهه آینده حدود دو و نیم میلیارد نفر به شهرهای جهان اضافه شوند؛ اگر این آمار صحیح باشد، قطعا شهرها در آینده با بحرانی جدی روبه‌رو خواهند شد. از این‌رو، شهرها برای مقابله با بحران‌های پیشرو نیاز به هوشمندسازی دارند.
شهر هوشمند چگونه شهری است؟
از آنجاکه، در شهر هوشمند وقت و انرژی شهروندان از اهمیت بسزایی برخوردار است، مدیریت یک شهر هوشمند همواره سعی می‌کند با خلق ایده‌های جدید در راستای هوشمندسازی شهرها و کسب‌وکارها اقداماتی صورت دهد. تحقیقات بیانگر آن است که ویژگی اصلی شهر هوشمند باید به گونه‌ای باشد که شهروندان را از دنیای یک بعدی شهرهای سنتی و امروزی، به دنیایی دو بعدی که فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات و فضای دیجیتال در آن حرف اول را می‌زنند، منتقل کند.
شهر هوشمند شهری است که در آن خدمات به‌صورت شبانه‌روزی ارائه شده و شهروندان می‌توانند از طریق اینترنت، هرکجا که باشند، در هر لحظه به اطلاعات و خدمات آموزشی، تفریحی، تجاری، اداری، بهداشتی و هرآنچه که به آن نیاز دارند، دسترسی پیدا کنند، در چنین شرایطی قطعا زندگی شهروندان راحت‌‌تر خواهد شد. از سوی دیگر، به این دلیل که رفت‌وآمدهای شهری در چنین شهری به حداقل می‌رسد، تاثیرات مخرب وسایل نقلیه بر محیطزیست نیز کاهش پیدا می‌کند.
محققان و دست‌اندرکاران پیاده‌سازی شهرهای هوشمند ۱۹ شاخص اصلی را برای شناسایی این شهرها تبیین کرده‌اند که شامل پارکینگ هوشمند، سرویس به اشتراک‌گذاری خودرو و تاکسی آنلاین، هوشمند کردن سیستم ترافیک، حمل و نقل عمومی هوشمند، انرژی پاک، ساختمان هوشمند، جمع‌آوری هوشمند زباله، حفظ محیط زیست، مشارکت شهروندان، دیجیتالی شدن دولت، برنامه‌ریزی شهری، آموزش، اکوسیستم اقتصادی، دسترسی به ۴G LTE، سرعت اینترنت، فراوانی هات‌اسپات وای‌فای، استفاده از گوشی هوشمند، استانداردهای زندگی و چگونگی توسعه فرآیند هوشمندتر شدن شهرها می شود.
عناصر ضروری برای اطمینان از موفقیت شهرهای هوشمند
علاوه بر اینکه وجود شهروندان هوشمند در موفقیت شهرهای هوشمند یکی از مهمترین عواملی است که همواره از سوی متخصصان امر مطرح می‌شود، اتصال بی‌سیم فراگیر، داده‌های منبع باز، امنیت و طرح‌های کسب درآمد انعطاف‌پذیر از مهمترین عوامل موفقیت در ایجاد یک شهر هوشمند هستند که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
معرفی برترین شهرهای هوشمند جهان
از این‌روست که امروزه، تمرکز دنیا بر هوشمندسازی شهرها با تکیه بر دوباره بازسازی‌ها، تنظیم مبلمان شهری و فضاسازی جدید است تا ضمن الکترونیکی شدن خدمات شهری، بتواند حس تعلق شهری را نیز در شهروندان ایجاد کند.
با توجه به اهمیت موضوع شهر هوشمند، در اینجا قصد داریم به معرفی برترین شهرهای هوشمند جهان بپردازیم.
آمستردام
بزرگترین شهر هلند که و مرکز مالی این کشور نیز است، آمستردام نام دارد. این شهر به‌واسطه تکنولوژی‌های مالی، کارآیی انرژی و وضعیت فرهنگی، یکی از قدرت‌های مهم اروپا شناخته می‌شود. شهروندان آمستردام از سیستم پیشرفته خدمات خودکار برای خدمات عمومی و دوچرخه‌های همگانی بهره می‌برند.
طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته از سوی مدیران شهری، تا سال ۲۰۲۵ تردد خودروهای دیزلی و بنزینی در این شهر ممنوع خواهد شد. آمستردام در رتبه‌بندی هوشمندترین شهرهای جهان، در سطوح جهانی و منطقه‌ای به ترتیب در رتبه‌های ۳ و ۲ جای دارد. این شهر در حوزه‌های اقتصاد، تکنولوژی، نفوذ بین‌المللی و جابه‌جایی و حمل‌ونقل در زمره شهرهای پیشرو است.
بارسلونا
بارسلونا تقریبا در رابطه با اغلب شاخص‌های شهر هوشمند، عملکرد مطلوبی دارد. مواردی از قبیل حکمرانی، برنامه‌ریزی شهری، نفوذ بین‌المللی، تکنولوژی و جابه‌جایی و حمل‌ونقلی در این شهر با کیفیت بسیار بالا پیاده‌سازی شده است.
این شهر به‌دلیل استفاده گسترده از تلفن‌های هوشمند و استفاده از کلان‌داده‌ها برای مدیریت ترافیک در میان ۲۵ شهر برتر تکنولوژیکی جهان قرار دارد. مدیریت شهری بارسلونا با اجرای پروژه «سی‌موبایل»، در چارچوب سیستم حمل‌ونقل هوشمند مشارکتی، سعی در بهبود آگاهی استفاده از شبکه جاده‌ای دارند.
لندن
پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر انگلیس، به‌عنوان بهترین شهر جهان در جایگاه اول رتبه‌بندی سال گذشته شهرهای هوشمند قرار گرفته است. این شهر به عنوان میزبان استارت‌آپ‌ها و برنامه‌نویسان در جهان شناخته شده‌است.
مخزن اطلاعاتی لندن پلتفرمی است که توسط مدیران شهری طراحی شده و هر ماه بیش از ۵۰ هزار شخص حقیقی، شرکت، محقق و توسعه‌دهنده از آن استفاده می‌کنند. حمل‌ونقل عمومی این شهر یکی از بزرگترین پروژههای ساخت‌وساز اروپا است.
البته این شهر تقریبا در تمام حوزه‌ها موقعیتی برتر دارد. جابه‌جایی و حمل‌ونقل، حکمرانی، تکنولوژی و برنامه‌ریزی شهری از مواردی است که لندن در آن پیشگام است.
مادرید
این شهر اسپانیا در رتبه‌بندی هوشمندترین شهرهای جهان جایگاه ویژه‌ای دارد. مادرید در حوزه‌های جابه‌جایی و حمل‌ونقل و نفوذ بین‌المللی عملکرد مطلوبی داشته و مدیران این شهر تعهد خود را به توسعه شهری باثبات نشان داده‌اند.
راه‌اندازی پلتفرم «مادرید هوشمند» این امکان را فراهم ساخته است تا شهروندان با استفاده از تلفن‌های همراه خود هر مشکل مدیریتی و اشکال در خدمات عمومی را به شورای شهر گزارش دهند. مدیران این شهر همچنین پلتفرمی تحت‌عنوان «تصمیمات مادرید» راه‌اندازی کرده‌اند که بر مبنای مشارکت شهروندان به دموکراسی مستقیم مدیریت شهری کمک می‌کند.
نیویورک
یکی از بزرگترین و پرجمعیت‌ترین نواحی شهری در جهان که پس از مکزیکوسیتی بالاترین تراکم جمعیتی را در آمریکای‌شمالی دارد، نیویورک است. این شهر همواره در حوزه اقتصاد پیشتاز است. نیویورک مهمترین مرکز اقتصادی جهان، بالاترین تولیدناخالص‌داخلی شهری را در جهان داراست.
این شهر مکان بیش از ۷ هزار شرکت تکنولوژیکی است که علاوه بر رتبه نخست «اقتصاد»، در حوزه‌های سرمایه‌انسانی، برنامه‌ریزی شهری، نفوذ بین‌المللی، تکنولوژی و جابه‌جایی و حمل‌ونقل نیز عملکردی مطلوب دارد.
اسلو
این شهر که در منطقه اسکاندیناوی واقع شده، طی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ بیشترین پیشرفت را در شاخص هوشمندترین شهرهای جهان داشته است. تست اتوبوس‌های الکتریکی، ساخت سایت‌هایی با انتشار آلاینده صفر، بازسازی ساختمان‌های موجود با هدف ارتقای سیستم مدیریت زباله و انرژی سبز از طریق فرآیند بازیافت معدودی از پروژههای اجرایی در این شهر هستند. نکته قابل توجه این است که تمام خدمات مربوط به شهروندان این شهر دیجیتالی شده است.
پاریس
پایتخت فرانسه مهمترین مرکز مالی اروپاست که شعبه اصلی نیمی از غول‌های اقتصادی فرانسه شناخته شده‌است، به‌گونه‌ای که ۲۰ شرکت از ۱۰۰ شرکت بزرگ دنیا در این شهر قرار دارند. مدیران این شهر تلاش می‌کنند با رونق استفاده از دوچرخه، خودروهای الکتریکی و پلتفرم‌های اطلاعاتی در دسترس همه حمل‌ونقلی پاک برای شهر به ارمغان آورند.
در این شهر با استفاده از کاربردهای اینترنت اشیاء جریان‌های تردد جمعیت و وسایل‌نقلیه بهینه شده است. علاوه‌براین، پروژه «گرند پاریس اکسپرس» نیز یکی از بزرگترین تحولات در سیستم حمل‌ونقلی اروپا محسوب می‌شود. این عوامل سبب شده که پاریس در رتبه‌بندی اصلی هوشمندترین شهرهای جهان در رده چهارم جای گیرد.
سنگاپور
سنگاپور در سطح جهانی، هفتمین شهر هوشمند جهان است. اما در منطقه و حوزه تکنولوژی بهترین شهرهوشمند محسوب می‌شود. دارا بودن شبکه فیبر نوری به گستردگی مساحت شهر، سرانه سه عددی تلفن‌های همراه، بیمارستانی که عمده وظایف آن بر عهده روبات‌هاست، باغ‌ها و مزارع عمودی که قابلیت تنظیم دما و جمع‌آوری آب‌های باران در آنها ایجاد شده، نمونه‌هایی از ویژگی‌های این شهر است. در این شهر تکنولوزی به جای سیاست، حرف اول را می‌زند.
