جزیره آشوراده مازندران: تنها جزیره ایرانی دریای خزر را بشناسید

آشوراده، تنها جزیره ایرانی در دریای بزرگ خزر است که سالانه بسیاری از مردم برای تفریح در آن راهی شمال ایران می‌شوند. ویژگی‌های زیست‌محیطی خاص آشوراده سبب شده تا نام این جزیره در میان مهم‌ترین پناهگاه حیات وحش دنیا جای گیرد. این جزیره همچنین از نظر تاریخی و اقتصادی نیز اهمیت بسیاری دارد. اگر مشتاقید با جزیره آشوراده بیشتر آشنا شوید، تا انتهای این مقاله همراه عل ‌بابا باشید.

جزیره آشوراده کجاست ؟

بر خلاف خلیج فارس و آب‌های آزاد جنوب کشور، در شمال خبری از جزایر کوچک و بزرگ مشهور و توریستی نیست و اگر بخواهید در شمال کشور با قایق موتوری به جزیره‌ای زیبا و جذاب سفر کنید، مقصدی جز آشوراده نخواهید داشت. جزیره آشوراده در بندر ترکمن در استان گلستان واقع شده و فقط ۱۰ کیلومتر با این شهرستان فاصله دارد. این جزیره در بخش شرقی شبه جزیره میان‌کاله واقع شده و به واسطه شرایط طبیعی و محیطی خاصش، به‌جرات می‌توان آن را به عنوان یکی از زیباترین جزایر شمال کشور معرفی کرد.

هرساله بسیاری از مردم برای تماشای آشوراده و دوری از محیط‌های پرهیاهوی شهری به استان گلستان سفر می‌کنند. به علاوه، این منطقه به عنوان یکی از پناهگاه‌های مهم حیات وحش ایران و تالاب‌های مهم دنیا نیز شناخته شده و همواره پرندگان زیادی از کشورهای همسایه به آن سفر می‌کنند. در واقع، در سال ۱۳۵۹ بود که نام آشوراده در لیست ۵۹ منطقه‌ بین‌المللی ذخایر طبیعی به ثبت رسید.

پیش‌تر، آشوراده از به هم پیوستن سه جزیره تشکیل شده بود که با تغییر شرایط جوی و بالا آمدن سطح آب، دو جزیره دیگر زیر آب رفتند و آشوراده تنها باقی ماند. این اتفاق علاوه بر تنها افتادن آشوراده، باعث شد این جزیره از سکنه نیز خالی شود. در حال حاضر، این جزیره چیزی در حدود ۴۰۰ هکتار وسعت دارد، در حالی که وسعت اولیه آن ۱۲۰۰ هکتار تخمین زده شده است. با سیل سال ۷۲ و افزایش سطح آب، تعداد ساکنان جزیره آشوراده بسیار کم شد و حالا فقط برخی از صیادان و کارکنان سازمان شیلات در آن سکونت دارند. سایر مردم این جزیره هم در شهرهای اطراف مشغول زندگی هستند.

جالب است بدانید این جزیره که از آن با عنوان «مجمع‌الجزایر آشوراده» نیز یاد می‌شده، در دوره صفوی به عنوان شکارگاه مورد استفاده قرار می‌گرفته و به همین سبب، در آن چند دژ بزرگ نیز بنا شده است. طی دوره‌های بعدی نیز اتفاقات زیادی در اینجا رخ داد که از جمله آنها می‌توان به کنترل جزیره توسط روس‌ها و ساخت چندین قلعه اشاره کرد.

نام آشوراده از کجا آمده است؟

«آشوراده» یک لفظ در زبان ترکمنی به معنی «جزیره آشور» است که از دو بخش «آشیر» و «آدا» تشکیل شده و نام‌های دیگری از جملع «مال آشیر» نیز دارد. در گذشته به این دلیل از چنین نامی استفاده می‌شده که برخی مردم، دام‌های خود را برای چرا به این جزیره می‌آوردند.

چرا آشوراده مهم است؟

دلایل بسیاری آشوراده را به یک مکان مهم تبدیل می‌کنند که از جمله مهم‌ترین‌های آن می‌توان به تولید چیزی در حدود ۴۰ درصد از خاویار کشور در این منطقه اشاره کرد. خاویار آشوراده شهرت زیادی در جهان داشته و مرغوب‌ترین خاویارهای دنیا را دارد. در کنار خاویار، انواع دیگری از ماهی‌ها از جمله سفید، کپور، کلمه، ماش، فیل‌ماهی، تاس‌ماهی و ازون برون نیز در این منطقه قابل صید است.

همان‌طور که بالاتر نیز اشاره کردیم، این جزیره یک پناهگاه مهم حیات وحش هم هست که علاوه بر مهاجرت سالانه بسیاری از پرندگان به آن، حیوانات مختلفی همچون روباه، گراز، شغال، قرقاول و نوعی اسب وحشی در آن زندگی می‌کنند. اوایل قرن آشوراده محل زندگی ببر مازندران هم بوده و زمانی حیوانات مختلفی برای تغذیه ببر سیبری در این جزیره نگهداری می‌شدند که متاسفانه این ببرها از بین رفتند.

به موارد بالا باید تاریخ پرفرازونشیب این جزیره را هم اضافه کرد. برخی کارشناسان می‌گویند آشوراده، احتمالا همان جایی است که سلطان محمد خوارزمشاه در آن از دنیا رفته است. از طرفی، این جزیره زمانی توسط نیروهای روس اشغال شده بود؛ موضوعی که البته تا بعد از جنگ جهانی دوم نیز ادامه داشت.

دیدنی های جزیره آشوراده

همان‌طور که گفتیم، آشوراده بیشتر از نظر تاریخی و زیست‌محیطی اهمیت دارد و این یعنی در آن نباید به دنبال آبشارهای بلند یا بناهای تاریخی باشید؛ در عوض، گردشگران می‌توانند از محیط بکر، آرامش تکرارنشدنی و البته تفریح در کنار دریا لذت ببرند. اسکله بندر ترکمن با بازارهای محلی و امکانات تفریحی مختلفی مثل قایق‌های پدالی و موتورسواری، حسابی می‌تواند شما را سرگرم کند.

مورد دیگر، وجود چشم‌اندازهای بی‌نظیر از پرواز دسته‌‌جمعی پرندگان مختلف از جمله فلامینگوها، کاکایی، قرقاول خزری، اگرت، باکالان و … است که در کمتر جایی می‌توان آنها را مشاهده کرد. در حقیقت، شاید مهاجرت و پرواز دسته‌جمعی همین پرندگان نادر را که در پاییز بیشتر از همیشه هستند، بتوان به عنوان خاص‌ترین تفریح آشوراده معرفی کرد.

تماشای صحنه صید ماهیان خاویار،گوش کردن به صدای آرامش‌بخش موج‌های آب و شنا در سواحل مخصوص نیز از جذاب‌ترین تفریحاتی است که می‌توانید در این منطقه تجربه کنید.

نکته قابل توجه در مسیر رسیدن به این جزیره، عبور از شهر بندر ترکمن است؛ در نتیجه، مکان‌های تفریحی متعدد این شهر و بازارچه‌های آن حسابی می‌توانند شما را سرگرم کنند. دوشنبه‌بازار بندر ترکمن، یکی از همین بازارچه‌هاست که از ماهی و برنج و خاویار تا صنایع دستی، گلیم، فرش و لباس‌های محلی را می‌توان در آن پیدا کرد. اگر وقت کافی داشته باشید هم می‌توانید از برخی از شهرهای اطراف از جمله بندر گز دیدن کنید.

پوشش گیاهی منطقه هم در نوع خود جالب است؛ با کمی گشت‌وگذار در آشوراده می‌توان درختان انار ترش و بوته‌های تمشک، گیاهان وحشی و انواع بوته‌های خشک را پیدا کرد. آثار به جا مانده از قلعه روس‌ها، دژهای صفوی و خانه وزیر مختار روس‌ها هم برخی از بناهای تاریخی این جزیره هستند که به‌نوعی تاریخچه کهن آن را یادآوری می‌کنند.

گفتنی‌ست در حال حاضر فقط ۱۰ درصد از این جزیره در اختیار صنعت گردشگری قرار دارد.

چه زمانی به جزیره آشوراده سفر کنیم؟

اگر قصد سفر به این جزیره زیبا را دارید، بهتر است بدانید آشوراده در منطقه‌ای با بارش‌های سنگین باران واقع شده و این یعنی در نیمه دوم سال، اکثر روزها شاهد هوایی بارانی و البته سرد خواهید بود. با این تفاسیر، بهترین زمان برای بازدید از جزیره آشوراده، اوایل بهار تا تا اواخر تابستان است.

بعد از ورود به بندر ترکمن، کافی‌ست خود را به اسکله برسانید تا از آنجا با قایق موتوری به آشوراده بروید.

کجا اقامت داشته باشیم؟

با توجه به موقعیت جغرافیایی و محیطی، در این جزیره خبری از مهمان‌سراها یا هتل‌های لوکس نیست. ولی نیازی نیست نگران باشید چون آشوراده فقط یک ساعت با گرگان فاصله دارد و در آنجا می‌توان در هتل‌های لوکس چندستاره، اقامتی راحت داشت.

اگر بخواهید در خود جزیره بمانید نیز اردوگاه دانش‌آموزی جزیره با امکانات رفاهی و خدماتی مناسب پذیرای مسافران است. خانه‌های محلی و ویلایی هم گزینه‌های دیگری هستند که برای ماندن در این جزیره می‌توانید به آنها فکر کنید.

پیشنهاد خواندنی: زیباترین جزایر ایران؛ معرفی کامل ۵ نگین خلیج همیشگی فارس