قلعه هَنجَن نطنز؛ یادگاری از دوران سلجوقی

مسیر رسیدن به روستای تاریخی ابیانه، پر از شگفتی است. در این مسیر به هر نقطه که نگاه می‌کنید، یا تعدادی روستای گردشگری می‌بینید یا قلعه‌های بر روی تپه‌های اطراف جلوه‌گری می‌کنند. قلعه هنجن یکی از این زیبایی‌های تاریخی است که در ابتدای مسیر این روستای تاریخی خواهید دید.

اگر می‌خواهید با روستای تاریخی هنجن بیشتر آشنا شوید، با مجله علی بابا همراه باشید.

قلعه هنجن کجاست؟

قلعه ارزشمند هنجن در استان اصفهان و در فاصله ۲۴ کیلومتری شمال غرب نطنز قرار گرفته است. فاصله آن تا روستای گردشگری ابیانه حدود ۱۸ کیلومتر و با شهر اصفهان حدود ۱۵۶ کیلومتر است.

برای بازدید از این قلعه بهتر است با تورهای گردشگری سفر کنید یا خودروی شخصی داشته باشید تا هزینه زیادی بابت کرایه تاکسی نپردازید. به طور کلی برای رفتن به نطنز با وسایل نقلیه عمومی، می‌توانید از قطار و اتوبوس هم استفاده کنید.

عکس از: سایت Wikipedia

لوکیشن قلعه هنجن روی گوگل مپ

بهترین زمان بازدید از قلعه هنجن

قلعه تاریخی هنجن در منطقه‌ای با آب‌وهوای معتدل قرار گرفته است. بنابراین شما می‌توانید در هر فصلی از سال برای بازدید از آن اقدام کنید، اما در صورتی که دوست دارید طبیعت ناب یا جشنواره گلاب‌گیری کاشان را هم در همین سفر ببینید، بهترین زمان بهار است.

در فصل‌های دیگر سال هوای خنک این منطقه همچنان شرایط مناسبی برای بازدید از قلعه هنجن فراهم می‌کند، اما ممکن است درختان سبز یا جشنواره‌های فصلی را از دست بدهید.

پیشنهاد خواندنی: منارجنبان اصفهان، بنایی تاریخی با راز پنهان

گشتی در زیبایی‌های قلعه هنجن

شاید خیلی از شما مسافران فقط برای بازدید از روستای گردشگری ابیانه که این روزها گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب می‌کند، راهی این منطقه شوید، اما هنگامی که وارد جاده فرعی آن شوید، تازه می‌بینید که با یک منطقه گردشگری روبه‌رو هستید نه فقط یک روستا!

از همان ابتدای راه تابلوهای زیادی می‌بینید که شما را تشویق می‌کنند از روستاهای مختلف گردشگری بازدید کنید؛ روستاهای کوچک و بزرگ مختلفی که آماده پذیرایی از مهمانان و گردشگران هستند. در همین مسیر هم هست که سمت چپ خود، قلعه بزرگی به نام قلعه هنجن را خواهید دید.

عکس از: سایت Wikipedia

این قلعه که در قرن هشتم هجری ساخته شده است، به دوره سلجوقیان برمی‌گردد و بازدید از آن می‌تواند تجربه متفاوتی باشد. قلعه تاریخی هنجن با شماره ۳۴۷۹ و در ۲۵ اسفند سال ۱۳۷۹ به ثبت فهرست آثار ملی ایران رسیده است و این خود نشان از اهمیت بالای آن دارد.

شاید کمتر کسی را بتوان یافت که در بازدید خود از روستای ابیانه، سری هم به این اثر هنری زده باشد و متاسفانه قلعه هنجن تا حدودی مورد بی‌توجهی واقع شده است.

پیشنهاد خواندنی: کویر ورزنه؛ سرزمین توده‌های شنی اصفهان

هنوز هم بعضی از ساکنان روستای هنجن از فضاهای تخریب‌نشده این قلعه، برای انبار محصولات مختلف کشاورزی استفاده می‌کنند.

در سال ۱۳۹۶ هم کوشش‌هایی برای مرمت این اثر باستانی صورت گرفت تا از بودجه اختصاص یافته برای آواربرداری، مستحکم کردن دیوارهای سنگی، مرمت سقف‌های چوبی و مرمت دیوارهای خشتی استفاده شود.

عکس از: سایت Flickr

گشتی در معماری قلعه هَنجَن

بنای قلعه هنجن حدود ۱۰۰ اتاق دارد و در گذشته به عنوان پناهگاهی در مقابل حملات اقوام مختلفی مثل قوم مغول و همین‌طور افغان‌ها بوده است.

یکی از دلایل زیبایی آن هم موقعیت متفاوت این قلعه است که بر بالای یک تپه واقع شده و چشم‌انداز بی‌نظیری به روستا و باغ‌های اطراف دارد. منظره و باغ‌های شگفت‌انگیزی که در فصول مختلف به انواع رنگ‌ها درمی‌آیند و هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کنند.

وسعت و ابهت آن از داخل جاده هم کاملا مشخص است، چرا که این بنا حدود ۲۶۰۰ مترمربع مساحت دارد و اگر زیرزمین را هم جزو طبقات حساب کنیم، در چهار طبقه ساخته شده است.

البته طبقات بالا در طول زمان دچار نابودی و خسارت بالایی شده‌اند. سقف بعضی از اتاق‌ها به صورت خشت ضربی و بعضی هم چوبی است.

عکس از: سایت Wikipedia

به علاوه، نوع معماری و کاربرد هر اتاق قلعه هنجن هم متفاوت است. در اتاق‌های واقع در همکف و زیرزمین، درها به صورت یک لنگه و با قفل‌های چوبی هستند که به نام «کلون» شناخته می‌شوند و  درهای موجود در اتاق‌های دو طبقه آخر دو لنگه بوده و قفل‌های آهنی و چوبی دارند.

اگر چراغ قوه یا هدلایت همراه داشته باشید، می‌توانید از قسمت‌های داخلی این قلعه هم که رمز و راز بیشتری دارد، بازدید کنید. برای ورود به بعضی از قسمت‌ها حتی مجبور می‌شوید خم شوید؛ چرا که ورودی‌ها کوچک و کوتاه هستند.

پیشنهاد خواندنی: سی و سه پل اصفهان؛ پلی به تاریخ روزهای طلایی صفویان

در بخش پایینی این بنا، یک تونل زیرزمینی واقع شده که حدود ۲۵۰ متر طول دارد و در قسمت میانی راه، مسیر به دو قسمت مختلف تقسیم می‌شود. در گذشته یک راه به سمت «کشوره» می‌رفت که مکانی در خود هنجن، و راه دیگر به «برهل» می‌رسید که مکانی کنار قلعه هنجن است.

کاربرد این تونل قدیمی بسیار جالب است و گفته می‌شود که از راه اول برای رساندن اخبار مهم در مورد منطقه یا دشمنانی که قصد حمله کردن داشته‌اند استفاده می‌شده است.

عکس از: سایت Flickr

یکی دیگر از نکات قابل‌توجه درباره معماری و ساخت قلعه هنجن این است که تدبیراتی برای زمان محاصره توسط دشمن هم برای آن اندیشیده شده بود تا مردم داخل قلعه دچار مشکل کم‌آبی نشوند، به نحوی که برای تامین آب، به یک چشمه آب دسترسی داشته که سرچشمه آن آب، قنات «درب گنبد» بوده است.

در حقیقت، از مسیر دوم، برای آوردن آب از «کومه برهل» به داخل قلعه استفاده می‌شد. دیوارهای قلعه هم با حدود ۱۰ متر ارتفاع ساخته شده‎‌‌اند تا ورود دشمنان را تا حد ممکن دشوار کنند.

پیشنهاد خواندنی: ۸۴ تا از بهترین جاهای دیدنی مشهد

البته بعدها که امنیت منطقه در طول زمان بالاتر رفت، این قلعه بیشتر به انبار بزرگ محصولات تبدیل شد که تنها در مواقع خطر به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار می‌گرفت.

برای جلوگیری از ورود دشمنان در قسمت ورودی هم از روش ویژه‌‌ای استفاده می‌شد. در این قسمت، چوبی با یک روکش آهنی وجود دارد که با میخ‌های بزرگی به در نصب شده است.

از آنجا که طول میخ‌ها از ضخامت در بیشتر است، پس از نصب این روکش آهنی، قسمت اضافی میخ‌ها را پشت در جمع کرده و خم می‌کردند تا دشمنان موفق به درآوردن این روکش نشوند و به داخل قلعه هنجن نیایند.

عکس از: سایت Flickr

وسایل مورد نیاز در بازدید از قلعه هنجن

برای بازدید از قلعه هنجن و روستاهای اطراف آن بهتر است لباس مناسب فصل، چراغ قوه یا هدلایت، کلاه آفتابی، کرم ضدآفتاب، عینک آفتابی و دیگر وسایل مورد نیاز مثل انواع داروهای مصرفی یا خوراکی‌های لازم را همراه داشته باشید. اگر به عکاسی از این قلعه زیبای تاریخی علاقه‌مند هستید، دوربین عکاسی را فراموش نکنید.

اقامت در نزدیکی قلعه هنجن

منطقه نطنز به دلیل توریستی بودن، امکانات زیادی برای اقامت گردشگران در اختیارتان می‌گذارد. شما می‌توانید پس از بازدید از قلعه تاریخی هنجن و روستاهای تاریخی اطراف، از اقامتگاه‎‌های موجود در این روستاها استفاده کنید یا در قسمت مناسبی از طبیعت منطقه کمپ بزنید.

اقامتگاه سنتی خانه توسلیان نطنز، اکوکمپ متین‌آباد، اقامتگاه بوم‌گردی هارپاک ابیانه، اقامتگاه سنتی یوسمون ابیانه و…، از جمله گزینه‌های پیش روی شما هستند.