کاخ عالی قاپو یکی از جاهای دیدنی اصفهان است که هر گردشگری را انگشت‌به‌دهن و حیرت‌زده می‌کند. کاخ عالی قاپو قدمتی به‌اندازه دوره صفوی‌ها دارد و در گذشته شاهان در ایوان کاخ عالی قاپو می‌نشستند و مسابقات ایرانی اصیل و جذاب چوگان را وسط میدان نقش جهان تماشا می‌کردند. از همان وقت کاخ عالی قاپو با سردر ورودی، ایوان‌ها؛ گنبد توحید، حوض مسی، تالار موسیقی، پلکان و… از جاذبه های گردشگری اصفهان به حساب می‌آمد و هر مسافری که راهش به اصفهان می‌خورد، برای تماشای آن می‌رفت.
اگر مسجد محل عبادی مردم و بازار محل کسب‌وکار و امرارمعاش‌شان بود، کاخ عالی قاپو روبه‌روی مسجد شیخ لطف‌الله محل رسیدگی به امورات کشور و درباره شاهان ایرانی به حساب می‌آمد. شاید به همین دلیل است که به این کاخ دولت‌خانه مبارکه نقش جهان هم می‌گفتند. با اینکه کاخ‌های بزرگ باجلال و جبروتی در دنیا وجود دارد، اما هیچ‌کدام به‌اندازه کاخ عالی قاپو شرمنده عظمت میدانش نیست. با مجله گردشگری علی‌بابا همراه باشید.
کاخ عالی قاپو چند طبقه دارد؟
کاخ عالی قاپو در کدام شهر قرار دارد؟
نقاشی‌های دیواری کاخ عالی قاپو چه طرح‌هایی دارد؟
کشته‌بری، تنگه‌بری، مقرنس
کاخ عالی قاپو برای باب عالی عثمانی رجز می‌خواند!
قدمتش برمی‌گردد به اَرج‌وقُرب دوران صفوی که باشکوه‌ترین پادشاهی بعد از اسلام بود؛ اما چون کتیبه کاخ عالی قاپو از بین رفته، مشخص نیست دقیقا چه زمانی ساخته شده است! در دوره‌ای که همه‌کس و همه‌چیز باید به شاهان احترام می‌گذاشتند و سر خم می‌کردند، این‌بار نوبت پادشاهان دوره صفوی رسیده بود که به احترام مسجد فیروزه‌ای‌رنگ شیخ لطف‌الله روبه‌روی میدان نقش جهان و مسجد شاه سر به پایین بیندازد و با ۶ طبقه برابر عظمت مسجد، فکر جسارت و بزرگی به سرش نزند.
اصلا تا چند سال قبل خانه‌ای در جاهای دیدنی اصفهان پیدا نمی‌کردید که حرمت و بزرگی مسجد را بشکند، چه برسد به کاخ عالی قاپو که می‌توانست ادعای بزرگی کند؛ یعنی کاخی که باید به مردم می‌فهماند دنیا دست چه کسی است، در برابر دو مسجد، نگاه ساده، نجیبانه و مخلصانه‌ای داشت و بی‌ریایی خودش را حداقل تا قبل از دوره عباسی نشان داد تا اینکه شاه عباس آمد و یکی پس از دیگری به طبقاتش اضافه و پرزرق‌وبرقش کرد. اصلا ایوان ستون‌دار بالایی‌اش با آینه‌های زیبا را همین شاه عباس دوم منقش کرده بود که دیگر خبری از آن‌ها نیست، آینه‌هایی که با نور مستقیم خورشید می‌درخشید.
عکس از: سایت IranianDepth
حالا خدا نکند لات‌ولوتی یا مقصر و گناهکاری مبادا از اینکه محاکمه شود به کاخ عالی قاپو پناه ببرد. نمی‌دانم به درب امام علی(ع) در ورودی اعتماد می‌کردند یا به رحم و شفقت شاه عباس اول، بزرگ‌ترین و باجبروت‌ترین شاه ایران. اما به‌محض اینکه به ورودی عالی قاپو پناه می‌بردند، دیگر کسی جز شاه اجازه بیرون‌کردن آن‌ها را نداشت. فقط ببینید که عظمت شاه عباس تا چه حد بود که مجرمی اگر می‌خواست به کسی پناه ببرد، دو مسجد اطراف در نقش جهان را نمی‌دید و به عالی قاپو اصفهان پناه می‌برد.
تاریخ عالی قاپو از چه روایت می‌کند؟
بعد از کش‌وقوس‌های عجیب، باید پایتخت از قزوین به جای دیگری منتقل می‌شد. یکی از بهترین و خوش‌آب‌وهواترین جاهای دیدنی ایران را باید اصفهان دانست. همین بود که شاه عباس اول بین سال‌های ۹۷۳ تا ۹۷۷ دست به کار می‌شود و پایتخت آن زمان را از قزوین به اصفهان منتقل می‌کند. حالا این پادشاه اگر بخواهد پایتختش را متمایز کند باید آن را با معماری صفوی به تصویر بکشد.
اینجاست که شاه عباس اول دستور می‌دهد کاخ عالی قاپو در میدان بزرگ و خوش‌آب‌ولعاب نقش جهان اصفهان ساخته شود تا نمونه کم‌نظیری شود علیه عثمانی‌ها. کاخ عالی قاپو در آن زمان بسیار ساده بود، منتها بعد از مرگ شاه عباس اول، مثل اینکه به شاه عباس دوم و شاه سلطان حسین هم خوش می‌آمد که ورودی میدان نقش جهان را از حالت سادگی در بیاورند و طبقاتی به آن اضافه کنند.
عکس از: سایت Istock
الان به میدان نقش جهان اصفهان و معماری کاخ عالی قاپو نگاه نکنید که بسیاری از کاخ‌های امروزی به گرد پایش هم نمی‌رسد. حدود ۷۰ تا ۱۰۰ سال طول کشید تا از سادگی دربیاید و به اینجا برسد. آن زمان میدان نقش جهان که زمین دست‌نخورده‌ای به طول ۳۸۶ و عرض ۱۴۰متری‌اش بود که حساب کردم اگر به‌اندازه میدان سرخ مسکو نباشد، کمتر از آن نیست، در اختیار شاه قرار گرفت. معماری عالی قاپو در ۱۵دی ۱۳۱۰ ثبت ملی شده است.
وقتی کاخ عالی قاپو به‌دست بی‌رحمان افتاد
با اینکه معماری‌های زمان قاجار کمی از دوره صفویه نداشت، اما همین که قدرت حکمرانی را از کف صفویان درآوردند با نامردی و بی‌فرهنگی تمام به عالی قاپو آسیب زدند. کاخ عالی قاپو بدون شاهان صفوی دیگر جبروتش را از دست داد. حتی تا این‌قدر به فرش افتاد که خانه حاکم وقت اصفهان، ظل‌السلطان شد.
عکس از: سایت Istock 2
بی‌سلیقگی این حاکم جای خودش را دارد که در زمان ناصرالدین شاه زد کاخ‌های اصفهان را خراب کرد و هوس خراب‌کردن همین عالی قاپوی اصفهان را هم داشت که با کشیدن گچ روی نقاشی‌هایش زهر خودش را ریخت. این از حاکم وقت اصفهان و آن هم از حمله افغانی‌ها، نبردها و کشمکش‌های عجیب و غریب و ندانم‌کاری‌ها و خاک‌برسری بعضی از حاکمان پس از صفویه که کاخ عالی قاپو را تا مرز نابودی کشاندند.
معماری بنای کاخ عالی قاپو
طبقه اول و دوم کاخ عالی قاپو مخصوص خدمه و نگهبانان کاخ بود و این را می‌شود از سادگی و بی‌رنگ‌ولعاب‌بودن این دیوان‌خانه، رصدخانه یا کشیک‌خانه در طبقه اول مشاهده کرد. طبقه سوم معماری عالی قاپو اتاق‌های بزرگی مشاهده کرد که شاه از طریق آن به طبقات بالاتر راه داشت.
تزیینات دیوارهای این طبقه از نقش‌ونگارهای تزیینی شاه عباس دوم و پوشش بعدی‌اش از شاه سلطان حسین است. دو نیم‌طبقه هم روی تالار موسیقی قرار گرفته است. طبقه آخر و ششم کاخ عالی قاپو هم که به تالار موسیقی یا اتاق صوت شهره است. اتاقی که محل جمع‌شدن پادشاه و نوازندگان شاهنشاهی بود و با نواختن موسیقی لذت بی‌نهایتی می‌بردند.
عکس از: مهدی اقلیما
آخرین بازسازی کاخ عالی قاپو
از سال ۱۳۸۴ بازسازی عمارت شروع شد و تا سال ۱۳۸۶ ادامه داشت. با این بازسازی ایوان از قبل محکم‌تر شد. خاک زمانه و غبار جنگ‌هایی که برای سال‌ها رویش نشسته بود را تمیز و رنگ‌ها و لایه‌های مختلف دیوارنگاره‌های کاخ را مرمت کردند.
تزیینات بنای عالی قاپو
با اینکه نقاشی‌های کاخ عالی قاپو هیچ تاریخ مشخص ندارد و دقیقا معلوم نیست که دست هنر چه هنرمندی است. اما نقاشی‌های بیرون کاخ عالی قاپو با رنگ‌های آبی و زردش فقط مبحوتتان می‌کند و گوشه‌به‌گوشه‌اش فقط زیبایی است که نقاشی‌ها و تزیینات هر طبقه اصلا خسته‌تان نمی‌کند. حتی سرتان مدام به سقف عالی قاپو است تا از نقاشی‌های سقف و اشکال هندسی کوچک و بزرگش ذوق‌مرگ شوید.
حتی پلکان‌های شاهی کاخ عالی قاپو هم با کاشی‌کاری‌هایی به‌رنگ‌های زرد و آبی تزیین شده است. از نقش‌ونگارهای شاخ‌وبرگ دیوارها چه بگویم که در کنار گل‌وبوته، نقاشی شکارگاه حیوانات و پرندگان، نقش پرندگان، خطوط اسلیمی، ختایی و چیزهای دیگر که به‌صورت لایه‌چینی و کشته‌بری ایجاد شده است باعث می‌شود حساب روز و شب از دستتان در برود.
عکس از: The Other Iranian
کُشته‌بری کاخ تاریخی اصفهان
هنر گچ‌کاری با آن سادگی‌اش در عصر صفوی دوران طلایی می‌گذراند. از گچ، گچ اصفهان، گچ سفید و گچ کشته برای کشته‌بردی استفاده می‌کردند تا سطح بسیار باریکی روی دیوارها ایجاد کنند. سطحی که با برآمدگی خیلی کمش حس نقاشی روی دیوارها را تداعی می‌کرد. طرح‌های کشته‌بردی و نگاره‌های تذهیبی تا دلتان بخواهد در دیوارهای کاخ عالی قاپو جلوه می‌کند.
تنگ‌بری و زیبایی کاخ عالی قاپو
اگر به طبقه سوم و تالار موسیقی بروید، نوع خاصی از گچبری به نام تنگ‌بری مشاهده می‌کنید که در آن اشکالی به‌شکل بطری، گلدان روی دیوار حفره می‌شده است.
عکس از: Davidmus
مقرنس‌کاری‌های چشم‌نواز
در این نوع از تزیینات دوره صفوی، اشکال مختلف هندسی به‌صورت چندضلعی و شکل‌های مدور طبق‌طبق روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. البته این نوع از معماری را می‌شود در برخی از مساجد و آرامگاه‌ها مشاهده کرد. این نوع از تزیینات زیر سقف تالار موسیقی کاخ عالی قاپو کنار تنگ‌بری دیوارها تماشایی است.
ماجرای مینیاتور داخلی کاخ عالی قاپو چیست؟
یکی از جذابیت‌های معماری عالی قاپو نقش‌ونگارها و مینیاتورهای قرمزرنگ داخلش است که در دیوارهای تالار پایین کاخ هنر آن زمان را به تصویر می‌کشید. رضا عباسی از هنرمندان مشهور، برجسته‌ترین و بی‌بدیل زمان صفویان بسیاری از نقاشی‌های مینیاتور کاخ عالی قاپو را برعهده داشته که همین‌ها باعث می‌شود نامش تا به امروز زنده بماند.
عالی قاپو چند طبقه دارد؟
کاخ عالی قاپو از معدود کاخ‌هایی است که نه به ۱ طبقه راضی می‌شده و نه به ۲ یا ۳ طبقه، بلکه با ۶ طبقه همه را مسحور کرده است. امروزه که هیچ، اما ۲ تالار در طبقه همکف کاخ وجود داشت که کارهای اداری و دیوانی شاه در آن انجام و از سر گرفته می‌شد که به آن صدرخانه و کشیک‌خانه می‌گفتند. اگر از روبه‌رو به عمارت نگاه کنید، خیال می‌کنید که با یک کاخ ۲ طبقه سروکار دارید، دریغ از اینکه ۶ طبقه است.
عکس از: سایت Pinterest
مراحل ساخت کاخ عالی قاپو چه بود؟
عالی قاپو با کاشی‌کاری های صفوی و قاجاری و ارتفاع ۳۶متری‌اش، بلندترین ساختمان زمان خودش در جاهای دیدی اصفهان به حساب می‌آمد. با اینکه نباید عظمت عمارت و کاخ عالی قاپو را با ساختمان معمولی مقایسه کرد، اما به‌اندازه یک آپارتمان ۸ یا ۹ طبقه امروزی محسوب می‌شود.
بعد از مدتی طبقات و ایوان و تزیینات و شیشه کاری‌های بسیاری برای پروپیمان‌کردن کاخ عالی قاپو به‌کاربردند. به‌هرحال هرچه که نباشد، کاخ شاه است و باید رنگش، رنگی‌تر از سایر خانه‌ها باشد. کلا ساخت عالی قاپو پنج مرحله طول کشید؛ از همان حکومت شاه عباس اول در اصفهان تا شاه سلطان حسین.
عکس از: سایت Wallpaper Flare
مرحله اول بنای عالی قاپو
کاخ عالی قاپو از همان اول ورودی بناها و کاخ‌های سلطنتی مطبخ‌خانه، اصطبل شاهی، محل نگهبانان و درمانگاه سلطنتی صفویان بود. یعنی از طریق این ورودی می‌توانستند از میدان نقش‌جهان به این مکان‌ها دسترسی داشته باشند.
منتها هر بی‌سروپایی حق رفت‌وآمد به آن را نداشت، جز خود شاه و درباریان که برای کارهای اداری و تشریفاتی یا کارهایی که ممکن است از آن بی‌خبر باشیم به آنجا رفت‌وآمد می‌کردند. حتی محل زندگی شاه هم از همین ورودی می‌گذشت و این یعنی نزدیک‌شدن به ورودی عالی قاپو دل شیر می‌خواهد و کمی هم بی‌عقلی.
مرحله دوم عمارت تاریخی اصفهان
نمی‌شود شهر و شهرسازی و شهرنشینی بزرگ و باشکوه شود، اما کاخ شاه همان چیزی باشد که بود. به‌خصوص وقتی که شهر اصفهان پایتخت ایران شد. برای همین شاه هم به خودش آمد و رفت تا جایگاهش را به مردم بفهماند. دو طبقه که داشت، طبقه سوم، چهارم و نیم‌طبقه پنجم و ایوان هم به کاخ عالی قاپو اضافه کرد تا قصر پادشاهی‌اش دهان‌پرکن‌تر باشد. البته آن‌قدر دهان‌پرکن شد که در حد کاخ‌های بزرگ جلوه می‌کند.
عکس از: سایت The One Armedcrab
مرحله سوم کاخ صفوی اصفهان
انگار معماری کاخ عالی قاپو تا اینجا بسنده نمی‌کرد. همین می‌شود که سالن موسیقی به عمارت اضافه شد. یعنی شاه دیگر چه می‌خواهد داشته باشد. کل میدان نقش جهان که هیچ، کل اصفهان زیرپاهایش است. ایوان به آن بزرگی را فقط برای تماشای مسابقات و خوش‌گذرانی با میهمانانش می‌خواهد. همین مانده بود که تالاری با حفره‌های عجیب و گچ‌کاری‌های تورفتگی به نام تنگ‌بری در آن ایجاد شود و یک سالن کنسرت به بزرگی سالن‌های امروزی در اختیارش قرار بگیرد.
مرحله چهارم ساخت کاخ عالی قاپو
شاید ایوان برای شاه کبیر ایران کوچک به نظر می‌رسید و هروقت هم که کنار میهمانانش در ایوان می‌نشست، پس ذهنش این بود که هرچه سریع‌تر باید ایوانش را پهن‌تر کند تا دید بیشتری از این‌ور باغ تا آن‌ور باغ داشته باشد تا مسابقات چوگان و تیراندازی و جشن و سرورها را تماشا کند.
عکس از: سایت Pinterest
مرحله پنجم و پایان کاخ عالی قاپو
در نهایت، یک سقف چوبی با هنر گره‌چینی و ۱۸ ستون بنا می‌شود که از طریق پلکان‌های شاهی به آن دسترسی داشتند. در وسط این ایوان یک حوض مسی می‌بینید که سیستم آب‌رسانی را به سایر طبقات فراهم می‌کرد. عین همین حوض به‌صورت قرینه به‌صورت حفره و تورفتگی در زیر سقف ایوان طراحی شده که نمی‌دانم فلسفه‌اش در چیست. شاه که دیگر خیالش از کامل‌شدن معماری کاخ عالی قاپو راحت شد، کیف و کیفور به پادشاهی‌اش ادامه داد.
چرا بنای عالی قاپو شهرت دارد؟
یک همچین کاخی که در اوایل فقط دروازه‌ای بین میدان نقش جهان و ساختمان‌های دیگر شاه بوده، امروزه با بخش‌ها و نقش‌ونگارهای بسیاری حتی از بسیاری کاخ‌ها، شاهانه‌تر است. شهرت کاخ عالی قاپو به خیلی چیزهاست؛ به تالار موسیقی‌اش، به حوض مسی‌اش، به نقش‌ونگارهایش در طبقات مختلف با آن تنگ‌بری‌ها، کشته‌بری‌ها و مقرنس‌هایش.
عکس از: سایت Persia Advisor
ورودی کاخ عالی قاپو
ورودی خانه‌های امروزی را نمی‌دانم، اما عالی قاپو پنج ورودی داشت که یکی از آن‌ها فقط محل رفت‌وآمد دولتی‌های آن زمان بود. اصلا همین می‌شود که به ورودی کاخ عالی قاپو، دروازه دولت‌خانه هم می‌گفتند. میدان نقش جهان که در آن زمان باغی بیش نبوده به خود عمارت عالی قاپو، تالار تیموری، تالار طویله، کاخ چهل ستون متصل بوده است.
اما انگار چهار ورودی دیگر کاخ عالی قاپو در چهار عرض، درب شاهی، درب حرم‌سرا و درب جبه‌خانه یا همان مطبخ‌خانه از غافله عقب ماند.
عکس از: DWDigital
تالار موسیقی کاخ
سالن موسیقی با ۹ اتاق، ۱ راهرو، ۲ راه‌پله مارپیچ و ۴ بالکون، عالی قاپو اصفهان را فرهنگی‌تر از قبل می‌کند. سالن موسیقی در آخرین طبقات عالی قاپو ساخته شده تا با نوازش موسیقی، سران و پادشاهان در کنار زیبایی آبی حوض و سبزی گل‌وگیاه میدان، روحشان تازه شود. اگر نقش‌ونگارهای برجسته‌ای روی دیوارها هیچ کاربردی به‌غیر از زیبای ندارد، نقش‌ونگارهای که به‌شکل کوزه، خمره، صراحی و قندیل روی دیوارها حفره و تنگ شده است کاربرد انعکاس صدا به داخل تالار و کاخ عالی قاپو را دارد.
عکس از: سایت Youpic
برای رسیدن به تالار موسیقی کاخ عالی قاپو باید از راه‌پله‌های مارپیچ عبور کنید که پر از نقاشی‌های تزیینی است. زمانی که نوازندگان دست به ساز می‌شدند و می‌نواختند، صدای ساز‌هایشان که به حفره‌های روی دیوار که مرا به یاد سه‌تار می‌اندازد، می‌خورد و اجازه نمی‌داد به ۶ طبقه آن‌طرف‌تر هم برسد. حفره‌های زیر سقف اتاق صوت هم صدا را به‌صورت طبیعی برمی‌گردانند. گچ‌بری‌های تالار بسیار به موزه چینی‌خانه اردبیل شباهت دارد.
ایوان کاخ عالی قاپو
ایوان کاخ عالی قاپو در طبقه سوم با سقفش تا طبقه پنجم ارتفاع دارد. منتها آن اوایل سقفی در کار نبوده و بعدها شاه عباس دوم این ایوان را با ۱۸ ستون چوبی‌اش با آینه‌کاری‌های زیبا بنا می‌کند که زیر سایه‌اش به تماشای مراسم‌های مختلف و مسابقات چوگان می‌نشستند و پشت ایوان چشمشان می‌رسید به‌سمت گنبد توحید.
عکس از: سایت Persia Advisor
حوض مسی میان تالار
در پشت تالار موسیقی و در ایوان کاخ عالی قاپو، حوض مرمر و مسی درست وسط تالار کاخ وجود دارد که با سنگ‌های مرمرین مزین شده بود و با هوا، آب حوض مدام خالی و پر می‌شد. حالا چطور آب را به طبقه سوم می‌رساندند خودش داستانی دارد. در گذشته فواره‌هایی درست در وسطش قرار داشت که امروزه انگار ناپدید شدند.
گنبد توحید کاخ عالی قاپو
اگر دو مسجد خوش‌رنگ‌ولعاب جلوی عالی قاپو اصفهان را دیده باشید، احتمال می‌دهم از دیدن گنبد خاکی و کوچک پشت این عمارت غافل مانده‌اید. شاید به‌خاطر این است که کاخ شاه پشتش به آن است. البته با اینکه درباره ساخت و تاریخ تاسیسش اختلافاتی وجود دارد، ولی دلیل نمی‌شود نادیده‌اش بگیریم.
توحیدخانه کاخ عالی قاپو با آن طراوت خشت‌وگلی و نمای آجری و بیرونی‌اش با یک قوسِ نیم‌دایره همچین بگویید نگویید دلم را برده که فقط از اروپایی‌ها برمی‌آید این اقتباس‌ها را بکنند تو سر شاهان دوره قاجار. کتیبه‌ای با نوازش خط ثلث در فضای داخلی دوازده‌ضلعی گنبدخانه هم کوبیده شده به دیوار که هیچ‌کس از تاریخ کتیبه و نویسنده‌اش هیچ نمی‌داند.
عکس از: سایت Christies
گفته می‌شود شاه عباس کبیر یا همان شاه عباس اول شاید می‌خواسته با ساخت این گنبد روی کاخ عالی قاپو عرض ارادتی بکند به دو مسجد جلویی‌اش. اما هرچه هست، یکی از کاربردهایش این بوده که صوفی‌های زمان صفویه در آن دور هم جمع می‌شدند و پادشاه که سرش شلوغ بوده و وقت نمی‌کرده به آن‌ها رسیدگی کند، مسئولیت راهنمای صوفیان را به کسی با عنوان خلیفه‌الخلفا می‌سپرده تا صوفیان و سالکان را راهنمایی و ارشاد کند.
در زمان صفویه کسی نمی‌توانسته بادی به غبغب بیندارد و با سلاح وارد این مکان مقدس در کاخ عالی قاپو شود. طبق معمول قاجارها آمدند و کاری که نباید می‌کردند و کردند و به صرافت افتادند تا توحیدخانه را از مقدس و امن‌بودن بیندازند.
در زمان پهلوی هم که رُس توحیدخانه کاخ عالی قاپو کشیده شد و کردنش زندان و ساختمانی‌هایی با عنوان شهربانی یا همان نیروی پلیس انتظامی امروزی خودمان در بخشی‌هایی از زمینش ساختند. امروزه این بنا، نه زندان است و نه ساختمان‌های شهربانی در آن قرار گرفته، منتها بعد از بازسازی و مرمت فقط تماشایی است.
پلکان کاخ عالی قاپو
۳ دستگاه راه‌پله در کاخ عالی قاپو اصفهان وجود دارد که دوتای آن‌ها به‌صورت مارپیچ و قرینه‌ای با ۱۱۴ پله بنا شدند تا محلی برای رفت‌وآمد دربانان باشد. یک راه‌پله دیگری هم به نام راه‌پله شاهی وجود دارد که با کاشی‌کاری‌هایی به‌صورت پلکانی و مستقیم با ارتفاع ۲۲ تا ۳۲ سانت هر پله طراحی شدند که فقط نفس در می‌آورد.
افراد دربار از این راه‌پله برای رفت‌وآمد به طبقات بالاتر استفاده می‌کردند تا جمال شاه را ببینند. ازآنجاکه فضای تالار پذیرایی در طبقه سوم ظرفیت خوشامدگویی و پذیرایی میهمانان زیادی نداشت، سه ایستگاه در مسیر راه‌پله‌های شاهی از طبقه همکف تا تالار پذیرایی کاخ عالی قاپو وجود دارد که میهمانان در آنجا منتظر می‌ماندند تا شاه اجازه تشریف‌فرمایی به آنان را بدهد. کف این راه‌پله شاهی هم با کاشی‌کاری رنگ آبی و زرد و دیوارها با تزیین پرده‌سازی زینت شده است.
عکس از: سایت Indiapic
نامگذاری عالی قاپو چطور بود؟
سه دلیل برای نامگذاری عالی قاپو وجود دارد که یکی از آن‌ها قدرت‌نمایی سلسله صفوی علیه امپراتوری عثمانی بود. جایی که مسلمانان عثمانی عین همین کاخ را به نام باب عالی در اسلامبول یا استانبول امروزی ساخته بودند. شاه عباس اول هم که می‌خواست عظمت و برتری همیشگی ایرانیان را به رخ دنیا بکشد، کاخ عالی قاپویی ساخت که بسیار باشکوه‌تر و آراسته‌تر از کاخ عالی قاپو عثمانی‌هاست.
دلیل دوم ارادت خاص شاه عباس اول به امام علی(ع) بود که باعث شد در نقره‌ای برای بارگاه امام علی(ع) نصب کند و در قبالش به‌محض تبرک یکی از درب‌های رواق حرم امام علی(ع) را بیاورد و به درب ورودی عالی قاپو اضافه کند. احترام شاه عباس اول به این در تا حدی بود که اگر این‌ور و آن‌ور سواره رفت‌وآمد می‌کرد، به‌محض اینکه به درب کاخ نزدیک می‌شد، به‌خاطر تقربی که به این امام داشت از اسبش پیاده و تعظیم‌کنان وارد کاخش می‌شد.
عکس از: سایت Like A Local Guide
دلیل سومش هم اینجاست که صفوی‌ها قبل از انتقال پایتخت در قزوین در کاخ عالی قاپو قزوین حکمرانی می‌کردند. بعدها که پایتخت را از قزوین به اصفهان و میدان نقش جهان منتقل کردند، نام عالی قاپو را بر ورودی این میدان گذاشتند که به‌نوعی ادامه راهشان باشد. عالی قاپو از زبان ترکی آماده و به معنای «درب بزرگ» یا «درگاه بزرگ» است. البته بد بیراه هم نمی‌گفتند. درگاه بزرگی که به‌محض واردشدن به آن، خودشان را در نصف جهان و میدان نقش جهان می‌دیدند. البته این کاخ به نام‌های دولت‌خانه مبارکه نقش جهان و قصر دولت‌خانه هم شناخته می‌شود.
بهترین زمان بازدید از کاخ عالی قاپو چه وقت است؟
به بزرگی‌اش نگاه نکنید که شلوغ نمی‌شود. فرصتی پیش بیاید نصف جهان را در خودش جایی می‌دهد. پس شلوغی‌اش را در نظر بگیرید و از ساعت ۹:۰۰ صبح تا ۱۸:۰۰ عصر همه‌روزه به غیر از روزهای ۱۴، ۱۵خرداد و ۲۱رمضان، ۲۸صفر و تاسوعا و عاشورا پذیرای شماست. تابستان‌هایش سوزان و زمستان‌هایش استخوان‌خوردکن است، اما بهار و پاییز کاخ عالی قاپو از آن روزهای خاطره‌ساز برایتان خواهد ساخت.
عکس از: سایت Trip Advisor
عالی قاپو کجاست؟
آدرس متنی: ایران، شهر اصفهان، خیابان استانداری، خیابان سپه، میدان نقش جهان اصفهان، کاخ عالی قاپو.
شماره تلفن: ۰۳۱۳۲۲۲۲۱۷۳
لوکیشن عالی قاپو روی گوگل مپ
مسیر دسترسی به کاخ عالی قاپو چطور است؟
برای دیدن شگفتی میدان نقش جهان و کاخ عالی قاپو از سمت شرق از خیابان حافظ و از سمت غرب از خیابان استانداری و خیابان سپه وارد میدان نقش جهان شوید. اما اگر ماشین در اختیار دارید می‌توانید از پارکینگ خیابان سپه استفاده کنید تا درگیر پیداکردن جای پارک نشوید.
عکس از: علیرضا واثق انصاری
یک عالی قاپو و هزار سودا
هر کجا که شاهی، ملکه‌ای یا هرکسی که سرش به تنش بی‌ارزد در آنجا باشد آباد می‌شود؛ حتی اگر هم زمانی بیابانی بیش نبود. نمونه‌اش می‌شود طهران خودمان همین که پایتخت شد، از آن خاک و خاشاک در ۱۰۰ سال پیشش بیرون بیاید و بشود تهران مدرن امروزی با آن کاخ‌های اروپایی‌اش که چشم خیلی‌ها را خیره نگه می‌دارد.
دیگر از اصفهان چه می‌خواهید؟ میدان نقش جهان اصفهان با آن حوض عریض و طویل و فوار‌های خروشانش و گل‌وگیاه سرسبزش چشم پادشاهانی که طلا و جواهرات خوش‌رنگ و پرزرق‌وبرقی در زندگیشان کم ندیده و نداشتند را جذب می‌کرده، چه برسد به مردم کوچه و بازار و خیابان ایرانی که عاشق هنر و زیبای هستند. نمی‌دانم چرا اما ایوان بالای کاخ عالی قاپو با آن ستون‌های لاغرش خیلی مرا یاد سقف و ستون‌های آرامگاه سعدی می‌اندازد. میدان نقش جهان را که تماشا کردید، سری هم بزنید به عالی قاپو که خودش یک دنیاست.
جناب یگانه
ممنون از اطلاعاتی که در اختیار ما قرار دادید. لطفا بعد ازین برای تمام نوشته هاتون رفرنس بذارید و اینکه تاریخ نوشته ی خودتون رو هم حتما ذکر کنید که قابلیت رفرنس شدن داشته باشه. چنین مطالبی پشتوانه ی قوی و محکمی از منابع تاریخی نیاز داره.
با احترام
عالی قاپو معنی درب بزرگ نمی دهد بلکه تلفظ صحیح این واژه عبارتست از ” آلا قاپی” است آلا در زبان ترکی یعنی چند رنگی و قاپی به معنی درب است لذا منظور از آلا قاپی یعنی دربی که چند رنگی است و یک رنگ در آن نیست پس تلفظ مردم فارسی زبان از آن کلمه صحیح نیست وتلفظ درست آن “آلا قاپی” و معنای درب چند رنگی است.
قهرمانی