به موازات جاده چالوس، مسیری سرکش، زیبا و بلندبالا در دل دامنه‌های شرقی رشته کوه البرز کشیده شده است که دریای مازندران را به پایتخت پیوند می‌دهد. این جاده که به احتمال زیاد آوازه‌اش را شنیده‌اید؛ همنام نگین قرار گرفته در دلش، فیروزکوه خوانده میشود. در طول جاده فیروزکوه به هر طرف که منحرف شوید؛ بدون چون و چرا، یک آبادی زیبا انتظارتان را می‌کشد. در سطرهای پیش رو، با محوریت فیروزکوه، روی این جاده محصور شده بین قائمشهر و تهران تمرکز می‌کنیم و جاذبه‌هایش را برمی‌شماریم. اگر اهل سفرید و درجست‌وجوی دیدنی های باصفای ایران؛ همراهی ما تا انتهای این نوشته درباره جاهای دیدنی فیروزکوه خالی از لطف نخواهد بود.
مقدمه؛ فیروزکوه کجاست؟
زمانی که قائمشهر را به سمت جنوب امتداد دهیم و از دریا دور شویم؛ به سوادکوه، روستای تاریخی آلاشت و جنگل راش می‌رسیم. ادامه همین مسیر ما را از استان مازندران خارج کرده و وارد فیروزکوه، آخرین شهرستان استان تهران می‌کند.
از سمت پایتخت نیز، پس از دماوند، فیروزکوه مقابلمان ظاهر میشود. باغداری، دامداری و پرورش ماهی فعالیت‌های پررونق این ناحیه هستند. زمستان‌های سرد و تابستان‌های مطبوع، میوه‌های تازه و خوش‌طعم، زبان شیرین مازندرانی، زلالی چشمه و صلابت آبشار، مهم‌ترین ویژگی جاهای دیدنی فیروزکوه هستند.
۱- لذت طبیعت گردی در تنگه واشی
هرچند که ذائقه افراد در طبیعت گردی باهم متفاوت است؛ اما اگر تنگه واشی را زیباترین دیدنی فیروزکوه معرفی کنیم؛ کمتر کسی با ما مخالفت می‌کند. از سمت تهران، پس از روستای جلیزجند به تنگه واشی می‌رسید؛ جایی که روزگاری برای شکار و طبیعت گردی شاهان قاجار قُرق می‌شده است.
اگر با تور آمده‌اید که هیچ، در غیر اینصورت خودروی خود را در پارکینگ قرار دهید و برای پیاده‌روی در مسیر رودخانه آماده شوید. نگران نباشید؛ تا به حال کسی در تنگه واشی غرق نشده است؛ زیرا ارتفاع آب در فصل‌های پربارش نهایتا تا کمر بالا می‌آید.
از نقطه آغاز تا رسیدن به آبشار پانزده متری تنگه واشی، چیزی در حدود سه کیلومتر پیاده‌روی دارید. قسمت اول مسیر در حالی طی میشود که آب جوی زیرپایتان جاری است و طرفین خود را به بلندای آسمان در محاصره سنگ و صخره می‌یابید.
اگر تابستان باشد؛ خنکای آب حالتان را جا آورده و گرمای شهر را فراموش کرده‌اید؛ اما اگر یک روز سرد بهاری (پاییزی) باشد؛ همه چیز به تجهیزات، کفش و لباسی که پوشیده‌اید بستگی دارد!
این پیاده‌روی پس از دویست و پنجاه متر به اتمام می‌رسد و شما دو کیلومتر پیش‌رو را در یک دشت وسیع، سرسبز و چشم‌نواز طی خواهید کرد. این دشت که ساواشی نام‌دارد؛ معمولا فضایی است برای چاق کردن نفس، صرف ناهار، تر و خشک کردن تجهیزات و کسب آمادگی برای هشتصد متر دیگر تا آبشار، در تنگه دوم که البته عرض وسیع‌تری دارد.
به این ترتیب، تنگه واشی به عنوان یکی از جاهای دیدنی فیروزکوه با یک تنگه آغاز میشود، به یک دشت می‌رسد و دوباره یک تنگه است با آبشاری باصلابت و پانزده متری در انتهایش.
دوست داشتیم به کتیبه دوره قاجار که در تنگه دوم قرار گرفته، یادگار فتحعلی شاه است و به عشق آثار باستانی شیراز، دو قرن پیش، هنرمندانه در دل کوه تراشیده شده است هم اشاره کنیم؛ اما یادمان آمد یادگاری نویسی‌های عجیب بازدیدکنندگان، منظره کتیبه را مخدوش کرده و چندان صفایی ندارد.
بگذریم؛ به خاطر داشته باشید در تنگه واشی حتما خیس خواهید شد؛ در نتیجه آمادگی لازم را در خود ایجاد کنید. همچنین، بد نیست که از دستفروش‌ها یا فروشگاه‌های اطراف دمپایی‌های بندی تهیه کنید؛ از آنجا که مسیر در بستر آب طی میشود؛ ضرر نخواهید کرد.
آب آشامیدنی به همراه داشته باشید؛ از قطع شدن آنتن موبایل نترسید و بدانید بهای بهره‌گیری از طبیعت بکر تنگه واشی، علاوه بر پرداخت یک ورودی ناچیز (کمتر از بیست هزار تومان) سپری کردن یک روز بدون سرویس بهداشتی تمیز خانگی است.
۲- میشینه مرگ از جاهای دیدنی فیروزکوه
تنگه میشینه مرگ که در کنار تنگه واشی یکی از گل‌های سرسبد جاهای دیدنی فیروزکوه به شمار می‌آید؛ تکه‌ای است از بهشت که به جهان خاکی منتقل شده و در روستای لزور کنار دریاچه لزور فیروزکوه قرار گرفته است. زیبایی طبیعی ناحیه طوری منحصر به فرد است که افراد آن را به مناطق بکر و دست نخورده چهارمحال و بختیاری تشبیه می‌کنند.
خاستگاه دقیق نام مرموز میشینه مرگ مشخص نیست؛ اما معروف است که قسمت میشینه به دلیل مجسمه‌های میش‌مانند مخفی در مسیر صعود شکل گرفته و مرگ به واسطه کشنده بودن آب چشمه‌ای اضافه شده که جان پرندگان را می‌گیرد.
برای رسیدن به این ناحیه، باید در سی کیلومتری جنوب فیروزکوه، به غرب برانید و پس از یک ساعت رانندگی، خود را به روستای لزور برسانید. از آنجا عازم ارتفاعات شوید و فرح رود را بیابید. دنبال کردن این رودخانه در دل کوه و تنگه، آبشار، دشت و چشمه‌ای به نام معجر را مقابلتان قرار می‌دهد.
البته تجربه و همجواری با این همه زیبایی مفت به دست نمی‌آید و باید با آمادگی کامل بدنی، آماده از میان برداشتن موانع، ارتفاعات، سنگ و حرکت در مسیر رودخانه باشید. در ضمن به خاطر داشته باشید که علاوه بر این مسیر زیبا و دیدنی‌هایی که به آنها اشاره شد؛ یک دریاچه زیبا در بالای سد سیاه رود مکان مناسبی برای کمپ کردن فراهم می‌آورد.
توصیه ما این است که در ماه‌های گرم سال، به همراه تجهیزات مناسب و یک راهنمای آشنا به منطقه عازم میشینه مرگ شوید.
۳- چشمه آب معدنی خمده
یکی دیگر از جاهای دیدنی فیروزکوه که دل هر جنبده‌ای را به دست می‌آورد؛ چشمه آب معدنی خمده است. در سی کیلومتری جنوب فیروزکوه، روستایی به همین نام وجود دارد و در بهار و تابستان، هر آخر هفته پر است از افرادی که دوست دارند تن به آبی تمیز و شفابخش بزنند و گرما، دوده و کثیفی شهر را از خود دور کنند. اگر از سمت تهران عازم این چشمه هستید؛ در مسیر فیروزکوه، سی یا چهل کیلومتر پس از دماوند، در سمت راست جاده به دنبال جاده زرین‌دشت باشید و پس از ورود به آن، عازم خمده شوید.
بسیاری از جمله دکتر جهانبخش نیکوپور معتقدند که آب این چشمه درمان بیماری‌هایی نظیر دردهای مفصلی و استخوانی، زردی، جوش و دمل می‌باشد. همچنین، اینطور گفته میشود که شنا در این آب به طور مستقیم روی آرامش روح و روان تاثیر مثبت می‌گذارد.
چه این چشمه آبی با خاصیت درمانی داشته باشد و چه نه، مشاهده آب جوشانی که از دل کوه بیرون می‌آید و در بستری سنگی یک استخر زلال و طبیعی پدید می‌آورد؛ چیزی نیست که در هر جایی نصیبمان شود. در نتیجه، اگر عازم فیروزکوه بودید، چشمه آب معدنی خمده را در برنامه‌های بازدید خود قرار دهید. بسته به شرایط، شاید مبلغی ورودی برای شنا در آب دریافت شود.
۵- غار رود افشان از جاهای دیدنی فیروزکوه
هرچند که از نظر تقسیم‌بندی‌های کشوری، غار رودافشان عضوی از دماوند است؛ اما به این دلیل که در شصت کیلومتری جنوب فیروزکوه قرار دارد؛ در میان جاهای دیدنی فیروزکوه معرفی میشود. برای آنهایی که اهل پیاده‌روی هستند می‌گوییم؛ از دو راهی سیدآباد در صد کیلومتری شرق تهران، دو ساعت پیاده‌روی شما را به دهانه غار می‌رساند. با اتومبیل نیز مسیری نیم ساعته در پیش است. غار در بلندی‌های روستایی به نام رودافشان قرار گرفته و که خود سرسبز است و میزبانی از رودی خروشان به نام دَلی‌چای را به عهده دارد.
دهانه غار دو هزارمتر از سطح دریا ارتفاع دارد، اما برای رسیدن به آن باید مسیری یک کیلومتری را در سراشیبی بپیمایید. با اینکار، یک شکاف به عرض چهل و طول دوازده متر مقابلتان ظاهر میشود و شما را به خود می‌خواند. زمانی که به آن وارد شوید؛ سقف سنگی بالای سرتان حداقل بیست متر ارتفاع دارد و هرچه در آن پیش می‌روید؛ نور کمتر میشود. پس تجهیزات روشنایی خود را به کار بیاندازید و در تالارهای دوم و سوم از زیبایی ستون، چکیده‌سنگ‌ها، مخروطی‌ها و سنگ‌های بلورین لذت ببرید. پیش از دالان نهایی، به مسیری دهلیزی وارد می‌شوید که معبد آناهیتا نام دارد. به دلیل وجود نمادین حوض آب و ستونی در میانه‌اش، این دخمه به نام الهه باروری، آناهیتا نامیده میشود.
ماجراجویی در غار رود افشان چیزی در حدود یک کیلومتر ادامه خواهد داشت و همین امر از این غار یکی از بهترین جاهای دیدنی فیروزکوه را می‌سازد. توصیه ما این است که در فصول گرم (به این خاطر که خفاش‌ها در زمستان می‌خوابند) با تجهیزات و در حضور راهنما پای به این غار بگذارید.
۶- روستای سله بن و دریاچه سد نمرود
در نواحی غربی فیروزکوه، روی رودخانه حبله رود، سدی ایجاد شده که قرار است آب شرب و کشاورزی دشت گرمسار و حوالی آن را تامین کند. همچنین، کاربری مدیریت سیلاب و تامین ایمنی شهرستان فیروزکوه و آبادی‌های اطراف آن نیز به عهده همین سد گذاشته شده است.
اما آنچه که دیدنی است و ما را به خود می‌خواند نه خود سد، بلکه دریاچه‌ای است که در بالادست آن به زیبایی شکل گرفته و جان می‌دهد برای کمپ و گذراندن یک روز در دل طبیعت. شما می‌توانید در جاده، نرسیده به فیروزکوه، به جاده لاسم وارد شده و در دوراهی اول، سمت چپ را امتداد دهید. در کمتر از نیم ساعت به روستای زیبای سله بن می‌رسید که سرسبزی و طراوت خاصی دارد و می‌توان لبنیات محلی، تازه و باکیفیتی از اهالی آن تهیه کرد.
پیمودن دو کیلومتر به سمت جنوب این روستا، دریاچه سد نمرود را مقابلتان قرار می‌دهد و می‌توانید طبیعت گردی، پیاده‌روی یا کمپ خود را در آن آغاز کنید. در نظر داشته باشید که اگر از روستای سله بن به سمت طهنه حرکت کنید؛ باز هم به یک دیدنی جذاب دیگر، یعنی چشمه دریابک خواهید رسید.
برای آنهایی که مسیر و دیدنی‌های خلوت را دوست دارند؛ روستای سله بن و دریاچه‌اش، یکی از بهترین جاهای دیدنی فیروزکوه به شمار می‌آیند.
۷- غار بورنیک و روستای هرانده
پیش از این به غار رودافشان، دهانه بزرگ و طبیعت بکری که این شگفتی را در برگرفته پرداختیم؛ حالا کمی بالاتر از این غار، به روستای هرانده می‌رویم که کوچه‌باغ‌های بی‌نظیری دارد و به دلیل قرارگیری در دره، حال و هوای منحصربه‌فردی در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.
از وسط این روستا رودی می‌گذرد که از بلندی‌های البرز سرچشمه گرفته و به همین خاطر، علاوه بر باغداری و دامداری در طبیعت بکر، پرورش ماهی نیز در روستای هرانده فعالیتی رایج است. با این تفاسیر، اگر در ماه‌های تابستان مسافر هرانده فیروزکوه باشید، خرید محصولات لبنی، ماهی قزل‌آلا، سیب و زردآلو شدیدا شما را وسوسه خواهد کرد.
اگر تنها برای حضور در طبیعت و به آغوش کشیدن آرامش آمده باشید تا همینجا کافی است؛ اما اگر هوس غارنوردی و فعالیت بدنی دارید؛ باید شش کیلومتر پیاده روی تا جنوب روستا را به جان بخرید تا امکان غارنوردی نیز فراهم شود.
غار بورنیک که در جنوب روستای هرانده واقع شده، از زیباترین غارهای کل کشور است و نشانه‌های درون آن نشان می‌دهد روزگاری میزبان انسان‌های اولیه و غارنشین بوده است. به دلیل ساختار ویژه درون غار و وجود چهار تالار تودرتو، توصیه اکید می‌کنیم که بدون راهنما و انفرادی از این جاذبه دیدن نکنید.
۸- پل ورسک از جاهای دیدنی فیروزکوه
در محور فیروزکوه و در فاصله هشتاد و پنج کیلومتری جنوب قائمشهر، یکی از شاهکارهای مهندسی دنیا وجود دارد که از قضا، تجارب ارزشمند و عجیبی را به چشم دیده است.
پل ورسک با بیش از صد متر ارتفاع و یک دهانه تقریبا هفتاد متری به دلیل معماری، مهندسی سازه و نقشی که در جنگ جهانی دوم داشته، در کتاب گینس نیز به ثبت رسیده است. معمولا این پل را دیدنی استان مازندران و سوادکوه معرفی می‌کنند و از نظر تقسیم‌بندی جغرافیایی نیز درست همین است؛ اما به این دلیل که ورسک دروازه ورود رسمی به استان مازندران بوده و در مسیر رسیدن به آن می‌توان چند جاذبه زیبا را مشاهده کرد؛ با اجازه شما، این پل را در فهرست جاهای دیدنی فیروزکوه معرفی می‌کنیم.
اگر از تهران، هدف نهایی خود را پل ورسک تعریف کنید؛ می‌توانید پس از فیروزکوه، عازم چشمه و گردنه گدوک شوید؛ از آنجا سری به آبشار شورآب بزنید و در نهایت با دنبال کردن ریل‌های قطار و عبور از تونلی که مقابلتان قرار دارد؛ پل ورسک را به چشم ببینید.
ورسک هشتاد سال پیش به دستور پادشاه وقت، در مدت زمان دو سال، توسط یک شرکت دانمارکی ساخته شد. نکته جالب اینکه مصالح مورد استفاده در آن تنها ملات و آجر بوده‌اند و با این حساب، شرکت سازنده بازهم ضمانت بهره‌برداری هفتاد ساله را داده بوده هرچندکه امروز این پل، یازده سال بیشتر از گارانتی آنها سالم و سرحال به خط راه‌آهن ایران سرویس می‌دهد.
اهمیت ورسک برای ما، اتصال جنوب (بندرشاهپور یا امام خمینی فعلی) به شمال (بندرشاه یا بندر ترکمن فعلی) از دل دره‌ای عمیق بود، اما سپس توسط قوای امریکایی و انگلیسی برای انتقال تجهیزات به شوروی به منظور مواجهه با آلمان نازی مورد استفاده قرار گرفت و در آخر نیز قوای شوروی را برای اشغال ایران یاری کرد.
نکته جالب اینکه قرار بوده همان اوایل، پیش از ورود قوای خارجی، پل تخریب شود تا از پیشروی ارتش همسایه شمالی جلوگیری به عمل آید؛ اما این تصمیم عملی نمی‌شود تا پل زنده بماند و من و شما بتوانیم در هوای مه‌آلود نظاره‌گر زیبایی‌اش باشیم و تاریخش را مرور کنیم.
جمع‌بندی و کلام آخر
در این نوشته در حد بضاعت، جاهای دیدنی فیروزکوه را از نظر گذراندیم. متاسفانه به دلیل محدودیت و در حوصله نگه داشتن نوشته، مجال معرفی به روستای زیبای مزداران و قلعه لاجورد نرسید؛ اما اگر شما یاری کنید و نظر، تجارب و دیدگاه‌های ارزشمند خود را در اختیار ما قرار دهید؛ در بازنویسی‌های آتی نوشته را هم از نظر کیفی و هم از منظر کمی ارتقا خواهیم داد.
وقت بخیر. و ممنون از اطلاع رسانی مناطق زیبای نزدیک تهران.. و در صورت امکان چگونگی چادر زدن در مناطق توضیح بدین که خیلی دمتون گرم.
عالی بود مرسی
دشت کلفور در نزدیکی اولین میدان شهر از ورودی تهران که به روستای نام اور منتهی میشود نیز بسیار بکر و زیباست
ممنون از اطلاعات خوبتون 🙂 خیلی خوبه که خواننده‌های خوش‌ذوقی مثل شما داریم 🙂
باسلام تشکر از زحمات شما
ارادت 🙂
سلام، در مورد مسائل تاریخی از جمله اسم افراد (رضا شاه) و کشورها(شوروی سابق) بسیار محافظه کارانه نوشته بودین