یکی از داغ‌ترین مقاصد این روزها سفر به استانبول است. دلیلش هم مشخص است، مگر چند شهر در همسایگی ایران داریم که تمام فاکتورهای یک سفر خوب را باهم داشته باشد؟ از جاذبه‌های تاریخی گرفته تا مراکز خرید و ساحل و مراکز تفریحی. پیشنهادهای ویژه تور زمینی یا تور هوایی استانبول هم که کار همه را راحت کرده‌اند، حتی تورهای لحظه آخری استانبول سفر به این شهر دیدنی را با قیمت‌های پایین‌تری هم ممکن کرده‌اند. حالا از میان تمام جاذبه‌های گردشگری این شهر این مقاله از موزه‌های استانبول می‌گوید. حتی اگر یک ذره به تاریخ علاقه داشته باشید، خواندن این مقاله برایتان دلنشین خواهد بود.
خود شهر استانبول موزه‌ای است از صدها اثر تاریخی و موزه‌های ریز و درشت. حالا همراه این مقاله باشید و تا با اطلاعات کامل تمام موزه‌های استانبول آشنا شوید.
موزه باستان‌شناسی استانبول (İstanbul Arkeoloji Müzeleri)
موزه باستان شناسی استانبول، بزرگترین موزه باستان شناسی در ترکیه است که در منطقه امینونو (Eminönü) ترکیه و نزدیکی کاخ توپکاپی قرار دارد. این موزه در سه بخش موزه باستان‌شناسی، موزه شرق باستان و موزه هنر اسلامی راه اندازی شده است.
در این موزه بیش از هزار شی از دوره‌ها و تمدن‌های مختلف از تاریخ جهان به نمایش گذاشته شده است.
ماجرای ساخته‌شدن موزه باستان‌شناسی استانبول
در قرن نوزدهم دولتمردان عثمانی که از طریق تحصیل و سفر با فرهنگ غرب آشنایی پیدا کرده بودند تمایل بیشتری برای مدرن ساختن امپراطوری عثمانی نشان دادند. فکر تاسیس موزه سلطنتی به‌خاطر آشنایی برخی از دولتمردان با موزه لوور در پاریس آغاز شد. سلطان عبدالمجید در سال ۱۸۶۹ با بازدید از موزه‌های باستان شناسی لندن، پاریس و وین تحت‌تاثیر قرار گرفت و دستور ساخت موزه باستان شناسی مشابه را در استانبول داد.
برپایی خود موزه تاریخچه پر فراز و نشیبی دارد. تصمیم ساخت موزه سلطنتی با نظارت وزارت آموزش و پرورش با انتصاب وزیر جدید در سال ۱۸۶۹ گرفته شد، اما روند ساخت موزه با استعفای این وزیر به‌تاخیر افتاد.
احمد واقف پاشا، وزیر آموزش و پرورش، در سال ۱۸۷۲ برای دومین بار برنامه ساخت موزه را از سر گرفت ومسئولیت آن را به فیلیپ آنتون، مورخ، باستان شناس و نقاش آلمانی واگذار کرد. با مرگ این مورخ آلمانی مسئولیت او به نقاش و مورخ ترک، عثمان حمدی واگذار شد.
با صدور فرمان سلطنتی برای حفظ و نگهداری از اشیای تاریخی و فرهنگی، فرماندارانی از استان‌های مختلف برای جستوجوی اشیای تاریخی با هدف نگهداری در موزه پایتخت فرستاده شدند.
این موزه مانند موزه هنرهای مدرن استانبول بخش‌های گوناگونی داشته و از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
۱- موزه شرق باستان
این بخش از موزه در سمت چپ ورودی مجموعه قرار دارد. در این بخش اشیای متعلق به‌دوران قبل از اسلام که از سراسر امپراطوری عثمانی گرآوری شده بودند به نمایش گذاشته شده است.
۲- موزه باستان شناسی
گنجینه اصلی موزه شامل تابوت‌های سنگی است که اغلب متعلق به خاندان سلطنتی صیدا در لبنان کنونی است که عثمان حمدی در سال ۱۸۸۷ آنها را حفاری کرده است. دو نمونه خیره‌کننده از آثار این مجموعه، «تابوت‌های اسکندر» و «زنان عزادار» است.
۳- عمارت کاشی‌کاری شده (بخش هنر اسلامی)
آخرین بخش از مجموعه موزه باستان شناسی استانبول عمارتی زیباست که در سال ۱۴۷۲ به دستور محمد فاتح بنا شد. ایوان بنا با ۱۶ ستون مرمرین در زمان سلطنت سلطان عبدالحمید و در سال ۱۷۳۷ بنا شد.
سرامیک‌ها و کاشی‌هایی که در این بخش به نمایش گذاشته شده‌اند، متعلق به سلجوقیان، آناتولی و عثمانی است که تاریخ آنها به اواخر قرن ۱۲ تا آغاز قرن ۱۴ برمیگردد. کاشی‌های ایزنیک نیز بخشی از این مجموعه هستند که متعلق به اواسط قرن ۱۴ تا ۱۷ است، زمانی که آن شهر نفیس‌ترین کاشی‌های دنیا را تولید می‌کرد.
پیشنهاد می‌کنم حتی اگر با تور استانبول به این شهر زیبا سفر کرده‌اید و برنامه محدودی برای گشت‌وگذار دارید، باز هم زمانی را برای بازدید از این مرکز فرهنگی خالی کنید.
موزه هنرهای ترک و اسلامی (Türk ve İslam Eserleri Müzesi)
این کاخ عثمانی در سال ۱۵۲۴ برای ابراهیم پاشا، دوست دوران کودکی، شوهر خواهر و وزیر سلطان سلیمان بنا شد. این کاخ که به تازگی بازسازی شده، مجموعه‌ای فاخر از کارهای هنری ازجمله خطاطی‌های نفیس و یکی از زیباترین مجموعه‌های فرش دنیا است. این مجموعه با فرش‌های کاخ و فرش‌هایی در ابعاد بزرگ، سجاده و صنایع دستی نفیسی مثل عود‌دان عثمانی که متعلق به قرن ۱۷ است، مجموعه‌ای کم نظیر و فاخر است.
ماجرای از عرش به فرش‌رسیدن ابراهیم پاشا
ابراهیم پاشا در یونان متولد شد و پس از دستگیری در یونان به‌عنوان برده به خانواده سلطنتی فروخته شد. در دوران خدمتکاری در کاخ توپکاپی با سلیمان که هم سن و سال او بود، دوست شد. وقتی دوست او سلطان شد، ابراهیم پاشا مسئول حرم‌سرا و وزیر اعظم شاه شد. سلطان سلیمان این کاخ را یک سال پیش از ازدواج ابراهیم پاشا با خواهر او، به او هدیه داد.
متاسفانه زندگی رویایی ابراهیم پاشا خیلی طول نکشید و ثروت و قدرت و نفوذ او در امور سلطنتی به‌حدی رسید که باعث حسادت دیگران شد که مهم‌ترین‌شان هم خرم سلطان، همسر سلطان سلیمان بود. خرم سلطان ابراهیم را به خیانت متهم کرد و همسرش سلطان سلیمان را متقاعد کرد که ابراهیم تهدیدی برای سلطنت اوست و در نتیجه سلطان سلیمان در سال ۱۵۳۶ ابراهیم پاشا را به قتل رساند.
قدمت آثار موزه که از سراسر خاورمیانه جمع آوری شده‌اند، به قرن ۸ تا ۱۹ برمیگردد و شامل طومار‌هایی است که طغرای سلطان سلیمان را نشان میدهد. کتاب‌هایی از ایرانِ دوران صفوی، ستون‌های چوبی قرن ۱۲ و ۱۳ متعلق به دمشق و فرش‌های ایرانی و قفقازی و حتی نمونه‌ای از ریش پیامبر در این موزه دیده می‌شود.
موزه فرش استانبول (Halı Müzesi)
برای عاشقان فرش، موزه فرش از بهترین موزه های استانبول است. ساختمان این موزه عمارتی است که در قرن هجدهم به مجموعه ایا صوفیه اضافه شد و دروازه بسیار زیبا و تماشایی دارد که به‌سبک معماری باروک ساخته شده است.
فرش‌های موزه از مساجد سراسر ترکیه جمع آوری شده‌اند و قدمت آنان به سال‌های بین قرن ۲۰-۱۴ بر می‌گردد. این موزه تاریخچه‌ای جامع از بافت فرش آناتولی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار میدهد.
موزه فرش از جاهای دیدنی استانبول شامل ۳ گالری است:
- گالری اول که در سالن غذاخوری (در گذشته این ساختمان آشپزخانه بوده است) قرار دارد، فرش‌هایی را با طرح‌های هندسی و انتزاعی به نمایش گذاشته است. به این فرش‌ها به افتخار هانس هلبیان، پسر نقاش آلمانی، فرش‌های هالبین هم گفته می‌شود. هالبین طرح‌های فرش‌های ترکی را در نقاشی‌های خود به تصویر می‌کشید. همچنین اینجا نمونه‌ای از نفیس‌ترین فرش‌های ترکی به چشم می‌خورد: فرش اوشاک قرن ۱۷-۱۶.
- گالری دوم در آشپزخانه قرار گرفته و قالیچه‌هایی با موتیف‌های آناتولی مرکزی و شرقی دیده می‌شود. این موتیف‌ها شامل طرح مرکزی ستاره‌ای شکل است که از محراب‌های مساجد الهام گرفته است (راهنماهای کنار هر فرش نمادهای آنان را رمزگشایی می‌کنند).
- گالری سوم که در نانوایی سابق عمارت قرار دارد، فرش‌های ابعاد بزرگ قرن ۱۷ و ۱۸ را به نمایش گذاشته است، این فرش‌های اوشاک از مسجد سلیمانیه و نمونه‌ای دیگر که متعلق به قرن ۱۹ است از مسجد آبی به این موزه آورده شده است.
موزه پرا ( Pera Müzesi)
موزه پرا یک موزه شخصی است که سونا و اینان کراچ که از سرشناسان علاقه‌مند به تاریخ بودند، آن را در ساختمان ۳ طبقه در هتل بریستول برپا کرده‌اند.
- طبقه اول موزه نمایشگاهی دائمی است که در آن سرامیک و کاشی‌های کوتاهیا و همچنین وزنه‌ها و ابزارهای سنجش آناتولی به نمایش گذاشته شده است. این ابزارها و وزنه‌ها حدواد ۴ هزار سال در آناتولی استفاده شده است.
- طبقه دوم شاید جالب‌ترین بخش نمایشگاه نقاشی‌های باشد که مضمون ترکیه شرقی را دارند. این آثار که از مجموعه شخصی سونا و اینان کراچ گرفته شده‌اند، جهان عثمانی را بین قرن هفدهم تا بیستم به‌خوبی به تصویر می‌کشد.این موزه نفیس‌ترین اثر نقاش بزرگ ترک، عثمان حمید بیگ با نام «مربی لاک‌پشت» را هم در خود جای داده است.
طبقه همکف، کافه معروف پرا، جایی دنج است با دکور هنری و فضایی بسیار متفاوت که با نوشیدن یک چای یا قهوه در آن می‌توان بازدید از این موزه را تکمیل کرد.
این موزه بخشی از موسسه تحقیقی استانبول است که شامل کتابخانه تحقیقاتی و فضایی برای برگزاری نمایشگاه‌های موقت است.
موزه موزاییک استانبول (Büyük Saray Mozaikleri Müzesi)
باستان شناسان دانشگاه آنکارا و دانشگاه سنت اندرو اسکاتلند در حفاری محوطه بازار آراستا و پشت مسجد آبی سنگ‌فرشی را کشف کردند که موزاییک‌های بکار رفته در آن صحنه‌های شکار و اساطیری را به تصویر کشیده است. این موزاییک‌ها که قدمت آنها به دوران بیزانس برمیگردد، در سال ۱۹۸۳ و ۱۹۹۷ بازسازی شدند و در حال حاضر در موزه نگهداری می‌شوند.
گفته می‌شود که این سنگ‌فرش را ژوستینین به کاخ شاهنشاهی بیزانس اضافه کرد و در اصل این سنگ‌فرش ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ متر مربع بوده است. ۲۵۰ مترمربعی که در این موزه به نمایش گذاشته شده بزرگترین بخش باقی‌مانده از آن است ودیگر بخش‌های آن یا از بین رفته‌اند یا در زیر مسجد آبی و مغازه‌ها و هتل‌های اطراف آن مدفون است.
موزه معصومیت (Masumiyet Müzesi)
موزه معصومیت نام رمانی است که اورهان پاموک در سال ۲۰۰۸ آن را منتشر کرد و موفق به دریافت جایزه نوبل شد.
اورهان پاموک بر اساس موزه‌ای که در کتاب خود آن را توصیف کرده، «موزه معصومیت» را در استانبول تاسیس کرد. ویترین‌های این موزه هنرهای تجسمی مجموعه‌ای از اشیایی را که یادآور جزییات زندگی مردم استانبول در اواسط تا اواخر قرن بیستم هستند را به نمایش گذاشته‌اند.
موزه در خانه‌ای معمولی و متعلق به قرن ۱۹ تاسیس شده است و بیشتر تاکید موزه روی ویترین‌هایی است که داستان روابط عاشقانه کمال و افسون، شخصیت‌های داستان را بازگو می‌کنند. ویترین‌ها اثر “ژوزف کرنل” هنرمند آمریکایی هستند. و اما پشت این موزه هنرمندانه چه داستانی پنهان شده؟
داستان موزه معصومیت
دو ماه از نامزدی کمال با دختری زیبا رو به نام «سیبل» می‌گذشت و کمال در حال خرید کیف برای نامزدش با دختر فروشنده‌ای به نام «افسون» آشنا می‌شود. یک ماه و نیم بعد، رابطه‌ای عمیق و پنهانی بین آن دو شکل می‌گیرد و شادترین لحظه زندگی کمال وقتی می‌شود که افسون عشق قلبی خود را به او ابراز می‌کند. کمال سعی می‌کرد پیش خودش عشق به افسون را انکار کند و فکر می‌کرد می‌تواند با ازدواج با سیبل رابطه پنهانی خود را با افسون هم ادامه دهد.
با غیب‌شدن افسون تمام دنیای رویایی کمال در هم می‌شکند و تا یک سال نمی‌تواند او را ببیند. پس از به هم خوردن نامزدی او با سیبل، افسون پاسخ نامه او را میدهد و قبول می‌کند که او را ببیند. افسون ازدواج کرده و با همسر و خانواده او زندگی می‌کند و به‌عنوان فامیلی دور کمال را می‌بیند.
رابطه کمال با افسون ۸ سال ادامه پیدا می‌کند و او در این مدت هرچیزی که یاد و خاطره‌ای از سیبل را دارد برای تسلی خود، جمع آوری می‌کند. کمال و افسون قرار بود بعد از سفری به دور اروپا باهم ازدواج کنند اما سرنوشت برنامه دیگری برای آنها داشت و آنها از هم جدا شدند. کمال تمام اشیا را که نمادی از لحظات خوش‌حالی و خوشبختی او در طول ۹ سال گذشته بود را جمع آوری کرده بود و خانه افسون را به موزه معصومیت تبدیل کرد و تمام آن اشیا را در آن به نمایش گذاشت.
موزه مولوی گالاتا (Galat Mevlevihanesi)
این سماع‌خانه در سال ۱۹۴۱ در مرکز خانقاه بنا شد و بخشی از مجموعه‌ای است که شامل میدان شریف، چشمه و قبرستان می‌شود. این مجموعه که قدیمی‌ترین مولوی خانه‌ای است که در استانبول بر جا مانده در سال ۱۹۴۶ به موزه تبدیل شد.
طریقت مولویه در قرن ۱۳ و در شهر آناتولی مرکزی، قونیه شکل گرفت و در دوره عثمانی رشد پیدا کرد. مانند بسیاری دیگر از طریقت‌ها، طریقت مولویه روی وحدت نوع بشر بدون توجه به مذهب تاکید دارد.
طریقت مولویه نام خود را از عارف و شاعر بزرگ جلال‌الدین رومی گرفته است. پیروان طریقت مولویه در جستوجوی یکی‌شدن با خداوند از طریق رقص سماع هستند، نوعی از رقص صوفیه شامل چرخش بدن همراه با خواندن دعا و شعر. محمد چلبی، نوه مولانا نخستین شیخ این خانقاه بود.
در نخستین روزهای شکل‌گیری جمهوری ترکیه به‌دلیل سیاست‌های مذهبی محافظه کارانه آنها فعالیت‌های طریقت مولویه ممنوع شد. علی رغم آنکه امروزه این ممنوعیت‌ها برطرف شده تنها چند خانقاه فعال در استانبول وجود دارد. امروز هم قونیه همچنان مرکز طریقت مولویه است.
در زیر سماع‌خانه نمایشگاهی وجود دارد که در آن لباس‌های مولوی، عمامه و لوازم‌جانبی وی به نمایش گذاشته شده است. طبقه بالای سماع‌خانه که محفل نامیده می‌شود مجموعه‌ای از آلت‌های موسیقی سنتی خانقاه، خطاطی و کارهای ابر و بادی را به نمایش گذاشته است.
احتمالا اگر با تور استانبول لحظه آخری به این شهر سفر کنید، نتونادی موزه مولوی گالاتا را ببینید. بنابراین اگر مایل به بازدید از آن هستید، حتما خودتان دست‌به‌کار شوید.
موزه سادبرک خانم (Sadberk Hanım Müzesi)
این موزه به یاد «سادبرک» همسر وهبی کوچ «موزه سادبرک خانم» نامگذاری شده است. این موزه در دو ویلای چوبی متعلق به قرن نوزدهم برپا شده است. ساختمان اصلی موزه ساختمانی سه طبقه است که در ساخت آن از معماری سنتی اروپایی الهام گرفته شده است.
خانواده کوچ این ویلا را در سال ۱۹۵۰ خریداری کردند و از آن به‌عنوان ویلای تابستانی استفاده می‌کردند تا اینکه در سال ۱۹۷۸ تصمیم گرفتند آن را به موزه تبدیل کنند.
ویلای تابستانی پس از بازسازی سرانجام در سال ۱۹۸۰ به‌عنوان موزه برای بازدید همه باز شد و در آن اشیای کلکسیون خانواده کوچ به نمایش گذاشته شد.
سرامیک‌های ایزنیک و کوتاهیا، پارچه‌های ابریشمی و سوزن دوزی‌های دوره عثمانی، مجموعه‌ای از سربندهای دوره میسنی و باستان در این موزه به نمایش گذاشته شده است.
موزه نظامی استانبول (Askerî Müze)
این موزه در یک کیلومتری شمال میدان تقسیم قرار دارد و ادوات نظامی از دوره عثمانی تا زمان حاضر در آن به نمایش گذاشته شده است. شاید بهترین زمان برای بازدید از این موزه بین ساعت ۳ تا ۴ بعدازظهر باشد که گروه موسیقی نظامی «مهتر» در آن کنسرت اجرا می‌کنند.
- طبقه اول موزه تسلیحات و یونیفرم‌های نظامی ارتش ترکیه در دوره‌های مختلف را به نمایش گذاشته شده است. همچنین در ویترین موزه ادوات جنگی ترکیه و هم اداوت غنیمت گرفته شده از کشورهایی چون یونان، بریتانیا، ایتالیا، ادوات نظامی روسیه و اتریش و مجارستان را می‌توان دید.
در این موزه شهر فرنگی را می‌بینید که فتح قسطنطنیه را نشان میدهد و همچنین پرده نگارینی که ملوانان عثمانی بافته‌اند و پرچم‌های کشورهای دریایی مهم از سراسر جهان را نشان میدهد.
- طبقه دوم موزه اتاق مخصوص آتاتورک را قرار دارد، که پیش ازآنکه نخستین رئیس جمهوری ترکیه باشد، ژنرال معروف عثمانی بود.
شاید دلیل اصلی برای بازدید از این موزه کنسرت گروه نظامی مهتر باشد. مورخان ترکی معتقدند که «مهتر» نخستین گروه موسیقی نظامی واقعی در دنیاست.
هدف از این گروه موسیقی نظامی نواختن موسیقی برای رقص و شادی نبوده بلکه این گروه‌های نظامی پیشاپیش پاشا‌های عثمانی فاتح وارد شهرهای مغلوب می‌شدند و حس تابعیت و فرمانبرداری از فرمانروایی جدید را به آنها انتقال می‌دادند.
چه تور گران و چه تور استانبول ارزان را رزرو کرده باشید، احتمال این که امکان بازدید از این موزه برای شما فراهم باشد، کم است. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم اگر مایل به بازدید از آن هستید، خودتان زمانی را به بازدید از موزه اختصاص دهید.
موزه نیروی دریایی ترکیه (İstanbul Deniz Müzesi)
این موزه یک قرن پیش برای بزرگداشت تاریخ نیروی دریایی ترکیه برپا شد. سالن نمایش موزه که با مس پوشیده شده بسیار جالب توجه است و در آن مجموعه‌ای از قایق‌های ماهیگیری سلطنتی وقایق‌های پارویی مجلل خاندان سلطنتی به نمایش گذاشته شده است. نمایشگاه‌های موقت در گالری طبقه پایین موزه برگزار می‌شوند.
این موزه به‌صورت گسترده و در مدت زمان طولانی بازسازی شد. فاز دوم بازسازی‌ها روی ساختمان اصلی موزه تمرکز داشت که در آن بخش‌هایی چون “نیروی دریایی در جمهوری ترکیه” و ابزار نقشه نگاری و راهیابی به نمایش گذاشته شده است. بخش ” ابزار و نقشه نگاری” دستاوردهای پیری رئیس، دریاسالار معروف ترکیه عثمانی را نمایش میدهد.
در میدان روبه‌‌رویی موزه، آرامگاه بارباروس خیرالدین پاشا، دریا سالار سلطان سلیمان قراردارد. معمار سینان، معمار معروف عثمانی این آرامگاه را طراحی کرده است.
موزه راحمی کوچ ( Rahmi M. Koç muzesi)
این موزه زیبا به تاریخ صنعت، حمل‌و‌نقل و ارتباطات در ترکیه اختصاص داده شده است. راحمی کوچ، رئیس گروه صنعتی « کوچ»، برجسته‌ترین شرکت هولدینگ ترکیه این موزه را در سال ۱۹۹۱ تاسیس کرد و در سال ۱۹۹۴ برای بازدید همگانی باز شد. در این موزه آثاری از گذشته صنعتی ترکیه به نمایش گذاشته شده است. اگر همراه کودکتان به استانبول سفر کرده‌اید، حتما آنها را به دیدن این موزه ببرید.
تفاوتی ندارد در کدام یک از هتل های استانبول اقامت داشته باشید، در هر صورت امکان بازدید ساده و دسترسی راحت به موزه راحمی کوچ برای شما فراهم است.
ایده موزه راحمی کوچ از کجا شکل گرفت؟
راحمی کوچ با بازدید از موزه هنری فورد در دیربرن میشیگان به فکر تاسیس این موزه در استانبول افتاد. بنای موزه در گذشته برای ریخته‌گری لنگر و زنجیر برای نیروی دریای عثمانی در دوران سلطنت سلطان احمد سوم به‌کارمی‌رفت و درحقیقت یک ساختمان سنگی بیزانسی است که معروف به لنگرخانه است.
در جولای ۲۰۱۱ موزه برای نمایش بهتر اشیای صنعتی و علمی خود ساختمان جدیدی را افتتاح کرد. ساختمان جدید در واقع کارخانه کشتی سازی متروکه بود که شرکت دریایی عثمانی آن را برای تعمیر کشتی‌های خود بازسازی کرده بود. هلدینگ کوچ در سال ۱۹۹۶ این ساختمان را خریداری کرد. هر دو ساختمان در یک خیابان و روبه‌روی هم قرار گرفته‌اند. ساختمان جدید موزه در ساحل شیپور طلایی قرار گرفته است.
تمام اشیای موزه گلچین شده‌اند و به دست افراد، شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف که نمی‌دانستند با آنها چه کار کنند در طول دهه‌ها جمع‌آوری شده‌اند.
موزه دلخواه شما کدام است؟
اگر به استانبول رفته‌اید و از موزه های استانبول دیدن کرده‌اید، در کامنت‌ها برایمان از موزه دلخواهتان بگویید و موزه محبوبتان را معرفی کنید.
