کاروانسرای شاه عباسی یکی از مجموعه‌های تاریخی و تفریحی و از جاهای دیدنی کرج است که برای گذراندن یک روز تعطیل گزینه مناسبی است. کاروانسرایی که در این مطلب از مجله گردشگری علی بابا در موردش حرف می‌زنیم، در طول زمان کاربری‌های مختلفی داشته و امروز با مجموعه‌ای از کافه، رستوران با موسیقی زنده، چایخانه سنتی و غرفه‌های هنری و صنایع دستی فعالیت می‌کند.
فضای این کاروانسرا هم مناسب قرارهای دوستانه است و هم مناسب دورهمی‌های خانوادگی، گشت‌وگذار لابه‌لای آجرهای تاریخ در کنار جو شاد و تماشای آدم‌های در جنب‌و‌جوش باعث ایجاد حس مثبتی در کاروانسرای شاه عباسی کرج شده است.
کاروانسرای شاه عباسی کجاست؟
قدمت کاروانسرای شاه عباسی کرج به چه زمانی برمیگردد؟
امکان اقامت در کاروانسرای شاه عباسی کرج وجود دارد؟
بهترین زمان برای بازدید از کاروانسرای شاه عباسی چه زمانی است؟
مشخصات کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای شاه عباسی از بناهای ارزشمند تاریخی متعلق به دوران صفویه است. این کاروانسرا در شاهراه تجارتی ابریشم قرار داشته و از تاجران و مسافران زیادی پذیرایی کرده است. کاروانسرای شاه عباسی با تعدادی حجره، غرفه و اصطبل فعالیت می‌کرده که امروزه هم پابرجا است و فقط کاربری آن تغییر کرده است.
عکس از: سایت Google maps
البته که در طول زمان، قسمت‌هایی از آن تخریب شده و از بین رفته، اما با مرمت‌های صورت‌گرفته، ساختمان اصلی همچنان زنده و در حال فعالیت است. این کاروانسرا بر خلاف بیشتر بناهای تاریخی، تزیینات زیادی ندارد، چون اصلا به آن نیازی نداشته و هدف آن چیز دیگری بوده است. پس توقع نداشته باشید که با بنایی باشکوه با تزییناتی مثل گچ‌بری و کاشی‌کاری رو‌به‌رو شوید.
عکس از: سایت Google maps
اما همان‌طور که گفتیم، حال‌وهوایی جذاب دارد و می‌توانید ساعاتی خوش را در آن بگذرانید.
کاروانسرای شاه عباسی کجاست؟
- آدرس: ایران، استان البرز، کرج، جنوب شرقی میدان شاه عباسی
عکس از: سایت Google maps
کاروانسرای شاه عباسی بسیار به تهران نزدیک است و در شهر کرج در بلوار شاه عباسی قرار دارد. کاروانسرا در مرکز شهر واقع شده و به میدان توحید و میدان قدس کرج بسیار نزدیک است.
لوکیشن کاروانسرای شاه عباسی روی گوگل مپ
عکس از: سایت Google maps
مسیر دسترسی به کاروانسرای شاه عباسی
از آنجایی که کاروانسرای شاه عباسی در مرکز شهر کرج قرار گرفته، دسترسی بسیار خوبی به وسایل حمل‌ونقل عمومی دارد. بنابراین برای بازدید از این بنای تاریخی گزینه‌های مختلفی پیش رو دارید.
عکس از: سایت chidaneh
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به این کاروانسرا، ایستگاه متروی کرج در خط ۵ است. بعد از پیاده شدن در این ایستگاه، می‌توانید با استفاده از اتوبوس و یا تاکسی‌هایی که از بلوار چمران می‌گذرند، به نزدیکی کاروانسرای شاه عباسی برسید. بعد از پیاده شدن از بلوار چمران با پیاده‌روی کوتاهی به کاروانسرا می‌رسید.
عکس از: سایت chidaneh
اگر قصد دارید از اطراف کرج، مثلا تهران، به بازدید از کاروانسرا بروید، می‌توانید با تاکسی‌هایی به مقصد گوهردشت خودتان را مستقیما به بلوار چمران برسانید و بعد از پیاده‌روی کوتاهی به این بنای تاریخی برسید.
عکس از: سایت chidaneh
اگر قصد دارید با ماشین شخصی خود به ماجراجویی در تاریخ بروید، کافی‌ست خودتان را به بلوار شاه عباسی یا بلوار شریفی کرج برسانید و وارد خیابان خراسانی شوید. در این خیابان که در سمت غرب کاروانسرا قرار دارد، می‌توانید خودرو خود را در پارکینگ‌هایی عمومی پارک کنید.
فاصله کاروانسرای شاه عباسی تا تهران
اگر مبدا شما تهران است، باید خود را به اتوبان تهران – کرج برسانید و از طریق خروجی بلوار امامزاده حسن، وارد کرج شوید. بلوار را ادامه دهید تا به خروجی بلوار شریفی و سپس خیابان خراسانی برسید. سپس می‌توانید خودروی خود را در پارکینگ عمومی پارک کنید.
عکس از: سایت chidaneh
فاصله کاروانسرای شاه عباسی تا تهران حدود ۳۵ کیلومتر (۱ ساعت) است.
بهترین زمان بازدید از کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای شاه عباسی یکی از بهترین جاهایی است که می‌توانید آخر هفته یا یک روز تعطیل خود را در آن بگذرانید. اما خب باید انتظار کمی شلوغی و جمعیت هم داشته باشید.
عکس از: سایت chidaneh
به لحاظ آب‌وهوایی هم بهار و اوایل پاییز بهترین زمان بازدید است. چرا که هوای خنک به دور از آفتاب سوزان یا سرمای زمستان، به شما فرصت یک گشت دلپذیر را می‌دهد.
تاریخچه کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای شاه عباسی یکی از بناهای تاریخی به‌جای‌مانده از دوران صفویه است. این کاروانسرا در زمان شاه سلیمان صفوی ساخته شده و در شاهراه ابریشم قرار داشته است. شاهراهی که مهم‌ترین مسیر تجارت جهانی بود و به لحاظ اقتصادی و سیاسی برای حکومت‌ها ارزش ویژه‌ای داشت.
عکس از: سایت Wikipedia
جالب است بدانید این کاروانسرا، تنها کاروانسرای درون‌شهری در زمان خودش بوده است. در دوره صفویه، افشاریه و زندیه از این بنا به عنوان محلی برای استراحت مسافران و تاجران استفاده می‌کردند. قاجاریان کاربری کاروانسرا را تغییر دادند و آن را به پادگان نظامی تبدیل کردند. در اواخر قاجار، کاروانسرا به مدرسه تبدیل شد.
عکس از: سایت Wikipedia
در دوره پهلوی باز هم کاربری کاروانسرای شاه عباسی عوض شد و از آن به عنوان انبار استفاده می‌کردند. بعد از انقلاب، این اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، اما همچنان به عنوان انبار استفاده می‌شد. تا اینکه به بخش خصوصی واگذار شد و فرایند مرمت آن تا سال ۱۳۹۲ طول کشید. در حال حاضر هم به عنوان مجموعه‌ای فرهنگی، تاریخی و تفریحی فعالیت می‌کند.
عکس از: سایت Google maps
علت نامگذاری کاروانسرای شاه عباسی
احتمالا شما هم نام کاروانسرای شاه عباسی را در شهرهای زیادی شنیده باشید. نقطه اشتراک این کاروانسرا‌ها این است که همگی در دوران شاه عباس صفوی ساخته شده‌اند. به همین خاطر هم به کاروانسرای شاه عباسی معروف شدند.
نقشه و معماری کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای شاه عباسی کرج بنایی سنگی و آجری است که بیش از ۳۰۰۰ مترمربع مساحت دارد و حیاط میانی آن ۹۰۰ مترمربع است. در ساخت این بنا از سنگ، آجر، چوب و کاهگل استفاده شده است.
عکس از: سایت Google maps
کاروانسرای شاه عباسی کرج یکی از بهترین نمونه‌های معماری در دوره صفویه است. معماری این کاروانسرا بر کارایی و نه بر تزیینات و زیبایی، تمرکز کرده است. به طور کلی پلان این کاروانسرا، چهارگوش با حیاطی مرکزی است که دورتادور آن را حجره‌هایی برای استراحت فرا گرفته است. حوض سنگی که در وسط حیاط قرار گرفته، روزگاری محل ذخیره آب آشامیدنی بوده است.
عکس از: سایت Google maps
از عناصر برجسته معماری کاروانسرای شاه عباسی می‌توانیم به بادگیرها، هشتی‌ها، طاق‌ها و گنبدها اشاره کنیم. کاروانسرا دو ورودی در بخش شمالی و جنوبی دارد. جبهه شمالی کاروانسرا که نمای اصلی بنا هم محسوب می‌شود، در بخش جنوب غربی و غرب میدان و ورودی کاروانسرا در بخش شمالی آن قرار گرفته است.
عکس از: سایت Wikipedia
همچنین برخی از عناصر ساخت و معماری بنا نشان از نبوغ مهندسان دوران صفوی دارد. برای مثال روشنایی حجره‌ها و مال‌بندها همگی از روزن‌هایی که در سقف اتاق و طاق اسطبل‌ها تعبیه شده، تامین می‌شده است. در محل شاه‌نشین‌ها هم روشنایی فضا به کمک پنجره‌هایی در بدنه دیوار انتهایی آن‌ها و دیوار رو به حیاط تامین می‌شده است.
عکس از: سایت Google maps
درباره تزیینات این بنا هم باید بگوییم با توجه به موقعیت جغرافیایی و کاربرد بنا، نیازی به تزیینات آنچنانی و پرزرق‌و‌برق نداشته است. به همین خاطر خبری از گچ‌کاری‌های ظریف و نقاشی‌های دیواری نیست. تنها جایی که احتمالا کمی رنگ و روی متفاوتی داشته، سر در ورودی اصلی است. سر در ورودی یک تورفتگی در بالای در دارد که جای کتیبه بنا بوده است.
بخش‌های مختلف کاروانسرای شاه عباسی
عکس از: سایت dailykaraj
– فضای خارجی
کاروانسرای شاه عباسی از بیرون دارای دیوارهای ضخیم و مرتفعی است که برای حفاظت از مسافران و کالاهای همراه آنان طراحی شده است. نمای خارجی این کاروانسرا ساده، اما استوار و بازتابی از معماری کاربردی و مقاوم آن دوران است.
– ورودی
ورودی بنا یک سردر بزرگ و باشکوه دارد که به صورت طاق‌دار ساخته شده است. طاق ورودی، با قوس هلالی ساخته شده و دارای ساختاری مستحکم است که نشان‌دهنده اهمیت کاروانسرا به عنوان محلی امن برای مسافران و کالاها است. همچنین این ورودی احتمالا دروازه‌ای چوبی و بزرگ داشته که در گذشته برای حفاظت از کاروانسرا به روی غریبه‌ها بسته می‌شده است.
عکس از: سایت Google maps
- حجره‌ها و اتاق‌ها
در اطراف حیاط کاروانسرای شاه عباسی کرج ۲۱ حجره ایوان‌دار قرار دارد که مکانی برای استراحت مسافران بوده است. پنج بارانداز هم برای نگهداری کالاها و جاگیری همراهان و نگهبان کاروان‌ها ساخته شده بوده است. همچنین دو اتاق بزرگ و مجلل برای پذیرایی از مسافران و مهمانان ویژه وجود داشته است.
عکس از: سایت Google maps
– آب‌انبار
در خارج از محوطه کاروانسرای شاه عباسی آب‌انباری قرار داشته که متاسفانه امروز اثری از آن نیست. آب‌انبار محفظه‌ای آجری در زیر زمین بوده که در فصول پربارش، آب را برای فصول خشک ذخیره می‌کردند. همچنین از کاروانسرا قناتی می‌گذشته که امروز خشک شده و تنها دو حلقه چاه آن موجود است.
– ایوان‌ها
ایوان‌های کاروانسرای شاه عباسی به صورت طاق‌دار و در دو طرف حیاط مرکزی ساخته شده‌اند. این ایوان‌ها فضای نیمه‌بازی را فراهم می‌کنند که برای استراحت در هوای آزاد یا فعالیت‌های روزانه استفاده می‌شده است. همچنین دو شاه‌نشین در ایوان‌های شرقی و غربی قرار دارد.
عکس از: سایت Google maps
با توجه به وجود تزیینات و نقوش کاشی‌کاری، بلندتر بودن ارتفاع ایوان غربی نسبت به ایوان شرقی و نورگیری بهتر، شاه‌نشین ایوان غربی اهمیت بیشتری داشته و مسافران ویژه از آن استفاده می‌کردند.
– طاق‌ها
طاق‌های بنا یکی از ویژگی‌های شاخص آن هستند و نقش مهمی در استحکام ساختمان دارند. این طاق‌ها به صورت هلالی و با استفاده از آجر و گچ ساخته شده‌اند و برخی از آن‌ها با نقوش ساده تزیین شده‌اند.
عکس از: سایت Google maps
– حیاط و حوض
کاروانسرای شاه عباسی حیاطی ۹۰۰ متری دارد که در مرکز آن حوضی سنگی قرار گرفته است. در حال حاضر قسمتی از این حوض در زیر کف فعلی مدفون است. در دورانی که کاربری بنا مسافرخانه و محل استراحت بوده است، از این حوض برای تامین و ذخیره آب آشامیدنی استفاده می‌کردند.
عکس از: سایت Google maps
امکانات رفاهی کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای شاه عباسی کرج امروز به یک مرکز تفریحی تبدیل شده و امکانات متعددی دارد. غرفه‌های فروش صنایع دستی، وسایل هنری، سفره‌خانه سنتی، رستوران با موزیک زنده، چایخانه و نمایشگاه‌های موقت سوغاتی و صنایع دستی برخی از امکانات رفاهی این مجموعه هستند.
عکس از: سایت Google maps
درست است که خود مجموعه پارکینگ ندارد، اما در خیابان مجاور آن پارکینگ عمومی قرار دارد.
عکس از: سایت Google maps
جاهای دیدنی نزدیک به کاروانسرای شاه عباسی
– امامزاده حسن
امامزاده حسن کرج یکی از جاهای دیدنی نزدیک به کاروانسرای شاه عباسی است که می‌توانید حال‌وهوایی معنوی را در آن تجربه کنید. این امامزاده منسوب به نوادگان امام موسی کاظم (ع) است. بنای امامزاده متعلق به دوران صفویه و قدمت آن ۷۰۰ سال تخمین زده شده است.
عکس از: سایت Wikipedia
گنبد امامزاده با کاشی‌های فیروزه‌ای و خطوط کوفی تزیین شده و جلوه‌ای از معماری ایرانی – اسلامی است. هنگام خروج از صحنه امامزاده حسن، در حیاط پشتی آن درختی بسیار کهنه قرار دارد که از دیگر شواهد تاریخی بودن امامزاده حسن است.
عکس از: سایت Google maps
فاصله کاروانسرای شاه عباسی تا امامزاده حسن حدود ۲ کیلومتر (۸ دقیقه) است.
– قلعه صمصام
قلعه تاریخی صمصام از دیگر جاهایی است که بعد از کاروانسرای شاه عباسی می‌توانید به آن سر بزنید. این قلعه در کنار رودخانه کرج ساخته شده و در جاده کرج – چالوس قرار دارد. قلعه به دستور نجفقلی خان ملقب به صمصام‌السلطنه ساخته شده که زمانی صدراعظم ایران بوده است.
عکس از: سایت Google maps
این قلعه ۱۰۰۰ متری در دو طبقه بنا شده و در ساخت آن از مصالحی مانند سنگ، آجر، ملاط و ساروج استفاده کرده‌اند. طبقه اول قلعه چندین اتاق با پوشش طاق و آویزه بنا شده و بخش زیادی از طبقه دوم هم آسیب دیده و تخریب شده است. کاربری این قلعه در زمان قاجاریان بیشتر نظامی و دفاعی بوده و چهار برج در هر گوشه قلعه قرار داشته که امروز تنها دو برج در بخش شمالی باقی مانده است.
عکس از: سایت Google maps
فاصله کاروانسرای شاه عباسی تا قلعه صمصام حدود ۳.۳ کیلومتر (۱۰ دقیقه) است.
عکس از: سایت Google maps
اقامت در بازدید از کاروانسرای شاه عباسی
برای اقامت در اطراف کاروانسرای شاه عباسی کرج گزینه‌های مختلفی مثل هتل، بوتیک هتل، بومگردی و همچنین کمپینگ و شب‌مانی دارید.
کمپینگ و شب‌مانی حوالی کاروانسرای شاه عباسی
اگر از عاشقان طبیعت هستید، جای درستی آمده‌اید. استان البرز و شهر کرج مملو از روستاهای کوچکی است که جان می‌دهد برای کمپینگ. وسایل ضروری هم که برای کمپینگ باید به همراه داشته باشید شامل چادر، پتو، کیسه خواب، لوازم آشپزی، فندک و کبریت، چراغ قوه، لباس، خوراکی، آب آشامیدنی و داروهای ضروری می‌شود.
عکس از: سایت Google maps
حتما قبل از سفر آب‌وهوا را چک کنید تا متناسب با دما و مجهز سفر کنید. برخی از این روستاهای زیبای استان البرز را که به کاروانسرا بسیار نزدیک هستند، برای برایتان لیست کرده‌ایم.
- روستای سنقرآباد
- روستای شهرستانک
- روستای باغان
- روستای آدران
- روستای ارنگه
هتل‌ها و اقامتگاه‌های بومگردی نزدیک کاروانسرای شاه عباسی
در شهر کرج و استان البرز تعداد زیادی هتل مجهز و اقامتگاه‌های بومگردی زیبا وجود دارد که در ادامه برخی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
هتل‌ها
- هتل پردیس
- هتل امیر کبیر
- هتل کندلوس
- هتل مرمر
عکس از: سایت Google maps
بومگردی‌ها
- بومگردی کاهار
- بومگردی چشم جهان
- بوم گردی دیمه سو برغان
- بومگردی خاتون برغان
- بومگردی حاج داوود بزرگمهر
توصیه‌هایی برای بازدید از کاروانسرای شاه عباسی
برای ساختن یک خاطره به‌یادماندنی از بازدید کاروانسرای شاه عباسی، توصیه‌های زیر را در نظر داشته باشید.
- کاروانسرای شاه عباسی کرج آخر هفته‌ها و روزهای تعطیل شلوغ‌تر از روزهای عادی است.
- صبح‌ها خلوت‌ترین زمانی است که می‌توانید از کاروانسرای شاه عباسی بازدید کنید.
- برای گشت‌وگذار در این کاروانسرا زمانی بین یک تا دو ساعت اختصاص دهید.
- ورود به کاروانسرای شاه عباسی رایگان است و برای استفاده از خدمات و رستوران‌ها باید هزینه پرداخت کنید.
