قدم زدن در میان کوچه‌پس‌کوچه‌های قدیمی که در عین بازسازی، حال و هوایی نوستالژیک دارند، در کنار دیدن دیوارهایی آجری با کاشی‌های رنگارنگ که در نهایت نظم و ترتیب در دل هم جای گرفته‌اند، تنها بخشی از جذابیت فضایی است که فقط می‌توانید آن را در کاروانسرای سعدالسلطنه، که یکی از جاهای دیدنی قزوین است، ببینید.
در این مقاله در مورد بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده ایران که از منحصربه‌فردترین کاروانسراهای دنیاست، صحبت می‌کنیم. هم با شگفتی‌های این کاروانسرا آشنا می‌شویم و هم حاکم قزوین، با آن رفتارهای عجیب و متناقضش را می‌شناسیم.
با ما در مجله گردشگری علی بابا همراه باشید تا با هر آن‌چه در مورد کاروانسرای سعدالسلطنه وجود دارد، آشنا شوید.
کاروانسرای سعدالسلطنه کجاست؟
چه دیدنیهایی در کاروانسرای سعدالسلطنه وجود دارد؟
بهترین مسیر دسترسی به کاروانسرای سعدالسلطنه چه مسیری است؟
چرا کاروانسرای سعدالسلطنه ساخته شد؟
کاروانسرای سعدالسلطنه یکی از جاهای دیدنی قزوین و یکی از آخرین آثار به جا مانده از حکومت ناصرالدین شاه قاجار است که آن را به نام سرای سعدیه، بازارچه سعدالسلطنه و سرای سعادت هم می‌شناسند.
زمانی که باقرخان سعدالسلطنه حاکم قزوین بود، در کنار تمام کارهای خوبی که انجام داد، تصمیم گرفت برای بهبود شرایط تاجران ایرانی به منظور معامله و ایجاد ارتباطات تجاری با کشورهایی مثل ترکیه، روسیه و … کاروانسرایی بسازد.
این هدف باعث شد که کاروانسرا را در میان شهر و در کنار بازار قزوین بنا کند تا تاجران ایرانی بتوانند به راحتی با بازرگانان خارجی که این مکان را برای اقامت انتخاب می‌کردند، ارتباط تجاری برقرار کنند. البته تا حد زیادی هم این اتفاق افتاد.
عکس از: سایت Hipersia
آن‌چه کاروانسرای سعدالسلطنه از گذشته تا به امروز تجربه کرده است
کاروانسرای سعدالسلطنه در زمینی به مساحت ۲.۷ هکتار و با حدود ۴۰۰ حجره ساخته شده که لقب بزرگ‌ترین کاروانسرای درون‌شهری ایران را دارد. البته آوازه‌اش به این‌جا ختم نمیشود چرا که عنوان بزرگ‌ترین کاروانسرای سرپوشیده جهان را هم از آن خود کرده است.
باقرخان سعدالسلطنه، در اواسط حکومتش در قزوین که همزمان با اواخر حکومت ناصرالدین‌شاه بود، یعنی سال ۱۳۱۰، دستور ساخت کاروانسرای سعدالسلطنه را داد. بلافاصله تیمی از معماران ایرانی شامل دو معمار اصفهانی و دو معمار قزوینی، تشکیل شد. فرآیند طراحی و ساخت ادامه پیدا کرد تا این که در سال ۱۳۱۲، آماده استفاده و پذیرایی از کاروان‌ها شد.
عکس از: سایت VisitIran
با تردد بازرگانان خارجی، این کاروانسرا تا مدت‌ها به عنوان یک واحد تجاری که فعالیت‌های چشم‌گیری داشت، شناخته می‌شد. حتی در همین زمان، یعنی در تاریخ ۱۷ آذرماه ۱۳۱۶، به واسطه فعالیت‌های تجاری که در آن انجام می‌شد، با شماره ثبت ۱۰۲۱ به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های بازار قزوین، ثبت شد اما این روزگار خیلی دوام نداشت.
با شروع جنگ جهانی دوم و نابسامانی اوضاع ایران، مرغ سعادت هم از بام سرای سعدیه پر کشید و باعث آشفتگی اوضاع کاروانسرا شد. در این زمان بود که کاربری حجره‌های موجود، از محل استراحت مسافران به کارگاه‌های تولیدی کفش، چوب، فرش و … تغییر کرد.
عکس از: سایت Irandepth
گذر سال‌ها و استفاده کاروانسرا برای مصارف مختلف، تاریخ پرفراز و نشیبی را برای او رقم زد. از آدم‌هایی که در این مکان آرام گرفتند و خستگی سفر از تن درآوردند گرفته تا آن‌هایی که معامله‌های پرسود انجام دادند و چه بسا افرادی که ورشکست شدند.
گذر ایام و فراز و نشیب روزگار، کاروانسرای جوان و پرشور را هم رو به میان‌سالی برد تا جایی که می‌شد آثار شکستگی را بر سر و رویش دید. در همین زمان بود که اعلام استقلال کرده و ضمن جدا شدن از بازار قزوین، در سال ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۸۹ به عنوان یک اثر ملی و با نام کاروانسرای سعدالسلطنه به ثبت رسید.
اما در این‌جا به آرامش نرسید و مسئولین دست از سرش برنداشتند. این بار اما یکی از فرزندانش را از او جدا کرده و در سال ۱۳۸۴، با شماره ثبت ۱۲۵۹۸، گرمابه سعدیه را به صورت جداگانه ثبت کردند.
عکس از: سایت Tehrantimes
با وجود این جابجایی‌ها و واگذاری مسئولیتِ کاروانسرای سعدالسلطنه به بخش‌های مختلف، می‌توان انتظار کم‌لطفی‌هایی را در نگهداری از این اثر ملی داشت. با این همه، به همت سازمان بهسازی و نوسازی قزوین، مرمت این بنا آغاز و پس از سال‌ها، مجددا نور امید بر آن تابید و رنگ آرامش به خود گرفت.
این روزها اگر به کاروانسرای سعدالسلطنه سری بزنید، بنای مرمت شده‌ای را می‌بینید که هنوز هم حال‌و‌هوای سنتی و حس نوستالژیک را برای‌تان به ارمغان می‌آورد. قدم در کوچه بازارهای آن که می‌گذارید، با حجره و مغازه‌های ستنی مواجه می‌شوید که انواع سوغات و صنایع دستی در آن‌ها پیدا می‌شود.
بخشی از فضای کاروانسرا هم کاربری جدید پیدا کرده و به عنوان کافه، رستوران، فروشگاه‌های لباس و آتلیه‌های هنری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عکس از: سایت Tripadvisor
ماجرای «بازار چوب» در کاروانسرا چیست؟
گفتیم که هدف باقرخان از ساخت کاروانسرای سعدالسلطنه در قزوین، فراهم کردن شرایطی برای برقراری ارتباط بین تاجران ایرانی و خارجی و به دنبال آن، رشد ارتباطات تجاری کشور بود که البته نقش موثری هم داشت اما متاسفانه شرایط به خوبی ادامه پیدا نکرد.
با شروع جنگ جهانی دوم، با ناامنی‌هایی که در ایران و سایر کشورهای منطقه ایجاد شد، این کاروانسرا هم اهمیت خود را به عنوان پل ارتباطی و بازرگانی، بین اروپا و آسیا از دست داد. بنابراین روابط تجاری کم‌رنگ‌تر شد و رفته رفته کاروانسرای سعدالسلطنه موقعیت تجاری‌اش را از دست داده و کاربری متفاوتی را تجربه کرد.
عکس از: سایت Irandepth
به مرور زمان حجره‌هایی که محل اقامت بازرگانان و مسافران بودند به کارگاه‌ها و تولیدی‌هایی مانند کفاشی، فرش‌بافی و مخصوصا چوب‌بری تبدیل شدند. نکته جالب تغییر کاربری این‌جا بود که به خاطر زیاد شدن تعداد کارگاه‌های چوب‌بری، تا مدت‌ها، اسم کاروانسرا در میان مردم تغییر کرده و به بازار چوب معروف شده بود.
سعدالسلطنه که بود؟
باقرخان سعدالسلطنه یکی از مردان دوره قاجاریه بود که به مدت ۱۰ سال حاکم شهر قزوین بود اما قصه این مرد از این‌جا شروع نمیشود. برگردیم به سال ۱۲۹۶ یعنی حدود ۱۰۰ سال قبل. در این زمان باقرخان مسئول ساخت جاده تهران- قزوین و تهران- قم بود.
اگرچه مسئولیت خاصی نداشت اما در میان درباریان نفوذ زیادی داشت. همین موضوع باعث شد که در سال ۱۳۰۵ زمانی که الله‌قلی‌میرزا حاکم قزوین بود، به عنوان نایب‌الحکوم یا جانشین حاکم انتخاب شود. رفته رفته جایگاه بهتری پیدا کرد و به جای الله‌قلی‌میزرا نشست، حاکم قزوین شد و لقب سعدالسلطنه را دریافت کرد.
سعدالسلطنه در دوران حکومتش خدمات عمرانی زیادی در این شهر انجام داد. مرمت آثار تاریخی مختلف مانند چهل‌ستون، مسجد جامع و امام‌زاده حسین، از این جمله بودند که البته به خاطر علاقه او به ساخت بناهای جدید به همین موارد ختم نمیشود.
عکس از: سایت TasteIran
نکته جالبی که در مورد او وجود دارد این است که اگرچه فردی بی‌سواد بود اما به واسطه هوش، کاردانی و لیاقتی که از خود نشان داده بود در میان درباریان جایگاه ویژه‌ای داشت به اندازه‌ای که ناصرالدین‌شاه حاضر شد مسئولیت سرپرستی هیاتی را که می‌خواستند یکی از زنان سوگلی‌اش را برای درمان چشم به فرنگ ببرند، به او بدهد.
جالب است بدانید که باقرخان سعدالسلطنه شیوه حکمرانی خاصی داشت. از طرفی شب‌ها به عنوان ناشناس در شهر می‌گشت و وضعیت شب‌گردها و گزمه‌ها را بررسی می‌کرد. همچنین با تنظیم قیمت‌ها در کنار جلوگیری از دزدی و شرارت، به شرایط رفاهی رسیدگی می‌کرد تا رضایت عمومی را به دست آورد اما از طرف دیگر به هر شکلی که می‌شد، ثروتمندان را سرکیسه می‌کرد تا ثروت زیادی به برای خودش جمع کند.
نام و آوازه‌ای که سعدلسلطنه دارد به دلیل نوع حکمرانی، قاطعیت، نظم و حتی سرکیسه کردن اشراف نیست بلکه به خاطر خدمات عمرانی که انجام داده و عملکرد خوبی است که در شهر قزوین داشته است.
یکی از بهترین آثاری که در دوران حکومتش ساخته شد، کاروانسرای سعدالسلطنه بود که گفته می‌شود در ملک شخصی‌اش ساخته شده و به همین خاطر نام سعدالسلطه سال‌هاست که بر این کاروانسرا می‌درخشد. البته گفتیم که به این مکان سرای سعادت هم گفته می‌شود و دلیل آن این است که در میدان چوگان صفویه یا میدان سعادت یا کاخ باغ سعادت بنا شده است.
عکس از: سایت Tehrantimes
بخش‌های گوناگون کاروانسرای سعدالسلطنه از زوایای مختلف
وقتی که وارد خیابان امام‌خمینی قزوین می‌شوید، یک ورودی زیبا با نورهای نارنجی می‌بینید که شما را به سمت خود جذب می‌کند. درست حدس زدید این ورودی اصلی کاروانسرای سعدالسلطنه است که شما را به یکی از بزرگ‌ترین و تاریخی‌ترین مجموعه‌های تجاری ایران که مانند شهرکی در دل بازار قزوین جا خوش کرده، هدایت می‌کند.
اگر از بالا به پلان اصلی کاروانسرا نگاه کنیم، در بخش غربی آن یکی از راسته‌های بازار قرار دارد که شاید بتوان گفت کل کاروانسرا را به دو بخش نامساوی تقسیم کرده است. در غرب این راسته، که بخش کوچک‌تر کاروانسرا قرار دارد، حمام و مسجد شاه‌نبی واقع شده‌اند و روبروی آن در طرف دیگر بازار، سایر بخش‌های کاروانسرا شامل چندین ورودی، حیاطهای مختلف، حجره‌های متعدد، چندین حمام، راسته، دالان‌های طویل، چارسوق و … قرار دارند.
در کنار این تقسیم‌بندی که از روی ظاهر بنا انجام شده، از جهت معماری، کاروانسرای سعدالسلطنه به سه بخش سراها، شبستان‌ها که محل ورود چهارپایان بوده و حمام‌ها تقسیم می‌شود.
سراها
سراها اتاق‌های کوچکی هستند که برای اسکان کاروان‌ها استفاده می‌شد و در واقع همان حجره‌های کوچک موجود در صحن اصلی هستند.
عکس از: سایت Tripadvisor
راسته‌ها
دو راسته مهم و معروف در کاروانسرای سعدالسلطه وجود دارد که یکی از آن‌ها راسته وزیر و دیگری راسته قیصریه است. راسته وزیر، بازاری است که از شمال تا جنوب کاروانسرا کشیده شده و آن را به دو بخش نامساوی در شرق و غرب تقسیم کرده است. این راسته علاوه بر ارتباط با بخش غربی، یک ورودی مهم و دو ورودی فرعی هم به بخش شرقی دارد.
راسته قیصریه، دالانی مهم و پرکاربرد در کاروانسراست که از شرق کاروانسرا شروع و پس از عبور از چارسوق، تا غرب آن کشیده شده و به راسته وزیر ختم می‌شود.
تیمچه‌ها
گفتیم که در محور شرقی- غربی چارسوق، دالانی طولانی و پرکاربرد وجود دارد که شرق کاروانسرا را به بازار وزیر متصل می‌کند که همان راسته قیصریه است. این دالان در نقاطی از مسیر تنگ شده و در نتیجه درون آن قسمت‌هایی تیمچه‌مانند شکل گرفته است که هر کدام ساختار هندسی خاص خود را دارند.
این تیمچه‌ها باعث شده‌اند به جای دالانی وسیع و تکراری، فضاهای متنوعی ایجاد شود که علاوه بر کاربردهای متنوع، باعث شده‌اند از فضا به خوبی استفاده شود.
عکس از: سایت PinIran
مسجد
در جنوب‌غربی کاروانسرا، یعنی انتهای بازار وزیر، مسجدی قرار دارد به نام مسجد نبی‌شاه که قدمت آن به دوران فتحعلی‌شاه برمی‌گردد و به واسطه نزدیکی آن به کاروانسرا، می‌توان آن را جزء این مجموعه دانست. این مسجد با مساحت ۱۴۰۰۰ مترمربع (چیزی حدود یک و نیم برابر یک زمین فوتبال)، بزرگ‌ترین مسجد تاریخی قزوین است.
حمام
یکی از بخش‌های مهم کاروانسرای سعدالسلطنه، آب‌انبار و حمام‌های آن است که جنبه خدماتی داشتند. این بخش‌ها تامین آب آشامیدنی و استحمام را برای کاروان‌ها و ساکنان بازار آسان‌تر می‌کردند. گرمابه رضوی و سعدیه، دوتا از حمام‌های این مجموعه هستند که همان‌طور که گفتیم، در سال ۱۳۸۴ از کاروانسرا جدا شدند.
چایخانه
یکی از فضاهایی که در حال حاضر و مخصوصا با تغییر کاربری کاروانسرا، زیاد به چشم می‌خورند، کافه و چایخانه‌های مختلفی هستند که گفته شده در میان آن‌ها، کافه ارثیه که حال و هوایی نوستالژیک دارد، یکی از بهترین گزینه‌هاست.
عکس از: سایت تسنیم
معرفی حیاطهای مختلف کاروانسرا
متناسب با مساحت و بر اساس هنر و فرهنگ معماری ایرانی، داشتن ورودی‌های مختلف و تقسیم فضاها با استفاده از حیاطهای متعدد، اتفاق رایجی است که به خوبی در کاروانسرای سعدالسلطنه اجرایی شده است.
در این کاروانسرا یک حیاط اصلی وجود دارد و چندین حیاط جانبی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به حیاط اصلی مجموعه وصل می‌شوند.
سعدالسلطنه
مهمترین قسمت کاروانسرای سعدالسلطنه، صحن اصلی آن یعنی حیاط سعدالسلطنه است که بخش‌های مختلف به صورت مستقیم، باواسطه یا بی‌واسطه به آن متصل می‌شوند. این حیاط با ۳۰۷۳ مترمربع مساحت، بزرگ‌ترین حیاط این مجموعه است.
در شرق این صحن حیاط سعدیه، در غربش، حیاط نگارالسلطنه و در جنوب آن، چارسوق بزرگی قرار دارد که فضاهای سقف‌دار را به هم متصل می‌کند.
این حیاط مانند صحن سایر کاروانسراها طراحی شده که حیاطی بزرگ، با چهار ایوان و حجره‌هایی یک طبقه و مشابه دارد. جلوی همه حجره‌ها ایوانچه‌ای با نیم‌طاق رسمی‌بندی شده و تزئینات ساده قرار دارد که علاوه بر ظاهر زیبا و جدا کردن حجره‌ها از کف حیاط، برای تخلیه بار آسان استفاده می‌شده است.
عکس از: سایت تسنیم
از این سکوها در داخل بعضی از دالان‌ها و در جلوی حجره‌ها هم دیده می‌شود که امروزه از آن برای نورپردازی و تامین نور هم استفاده شده است.
سعدیه
حیاط سعدیه، شرقی‌ترین بخش کاروانسرای سعدالسلطنه است که با مساحتی حدود دوبرابر حیاط نگارالسلطنه در بخش شرقی حیاط سعدالسلطنه واقع شده است. این حیاط را می‌توان یکی از بخش‌های اقامت مسافران در نظر گرفت چرا که دارای ۱۰ حجره و یک گرمابه است.
نگارالسلطنه
نگارالسلطنه هم یکی دیگر از حیاطهای فرعی کاروانسراست که در بخش غربی حیاط اصلی یعنی حیاط سعدالسلطنه قرار گرفته است. این حیاط دو حجره و دو انبار بزرگ دارد که توسط دالان غربی‌اش، به راسته وزیر محدود می‌شود.
حیاط شترخان
در بخش شرقی راسته وزیر، در جنوب غربی حیاط سعدالسلطنه، حیاط شترخان قرار دارد.
عکس از: سایت تسنیم
چارسوق، باشکوه‌ترین بخش کاروانسرا
باشکوه‌ترین بخش کاروانسرای سعدالسلطنه، چارسوق است که از تقاطع دو راسته مهم و پرتردد ایجاد شده است. بر فراز آن گنبد بزرگ کاشی‌کاری شده‌ای با طرح لوزی زرد رنگ و حاشیه سورمه‌ای قرار دارد که هر چه گنبد اوج می‌گیرد این طرح‌ها هم کوچک‌تر و دور از دسترس‌تر می‌شوند. در چهارطرف این گنبد هم، نیم‌گنبدهایی با نورگیر ساخته شده که فضا را بزرگ‌تر نشان می‌دهند.
در شمال چارسوق، هشتی کوچکی است که چارسوق را به گونه‌ای مناسب به صحن اصلی یا حیاط سعدالسلطنه وصل می‌کند. به صورت قرینه، در جنوب آن هم هشتی دیگری است واسطه اتصال چارسوق به دالان‌های انتهای جنوبی کاروانسراست.
نگاهی به شگفتی‌های معماری مجموعه
کاروانسرای سعدالسلطنه ورودی‌های زیادی دارد که برخی در خیابان و بعضی دیگر در راسته‌های وزیر و قیصریه قرار دارند. اگر از ورودی‌های خیابان امام خمینی بخواهید وارد این مجموعه شوید، ورودی که سردری زیباتر دارد، با دالانی کوتاه، شما را به کنج حیاط شمال‌شرق، یعنی حیاط سعدیه، می‌رساند. این ورودی چهار طاق‌نما در طرفین دارد که با وارد شدن به آن متوجه می‌شوید که نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده است.
عکس از: سایت IranWatching
ورودی دوم در خیابان امام خمینی، ساده‌تر است و با یک هشتی بی‌تکلف، به حیاط سعدالسلطنه می‌رسد اما سه ورودی مهم دیگر این مجموعه در راسته وزیر قرار دارند که یکی از آن‌ها به حیاط نگارالسلطنه می‌رسد، دومی که ورودی اصلی است، به دالان غربی شرقی مجموعه که از چارسوق هم عبور می‌کند، متصل است و آخرین ورودی این راسته هم به حیاط شترخان ختم می‌شود.
گفتیم که کاروانسرای سعدالسلطنه یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای سرپوشیده دنیاست که بیش از نیمی از مساحت آن سرپوشیده و بقیه فضای باز و نیمه‌باز است. بنابراین فرقی نمی‌کند که در چه فصلی به این مکان سفر می‌کنید چرا که می‌توانید بدون نگرانی از گرما و سرما، ساعت‌ها در کوچه‌پس‌کوچه‌های آن پرسه بزنید و غرق در آرامش و زیبایی فضا شوید.
با عبور از ورودی و قدم گذاشتن بر سنگ‌فرش کاروانسرا، سفرتان شروع می‌شود. چیزی که در لحظه اول توجه‌تان را جلب می‌کند، دیوارها و سقف آجری است که ویژگی اصلی معماری قاجاری است. در معماری دوره قاجاریه، آجر یکی از رایج‌ترین مصالح بوده که این موضوع در کاروانسرای سعدالسلطنه شدت پیدا کرده است.
عکس از: سایت Khakhenews
از سنگ‌فرش و دیوارهای آجری که بگذریم، متوجه فضاهای تودرتو می‌شوید که کل معماری مجموعه بر این اساس است. در دااخل دالان‌ها که پیش می‌روید، تزئینات کاشی‌کاری ظریفی را در دل آجرها می‌بینید که با رنگ‌های زرد، آبی لاجوردی، سورمه‌ای و سبز تیره‌ای که دارند، زیبایی خاصی به فضا داده‌اند. نور موردنیازتان در طی مسیر هم از طریق سوراخ‌هایی که با شکل‌های هندسی در سقف ایجاد شده و غالبا لوزی و دایره هستند، تامین می‌شود.
گفتیم که مهمترین بخش کاروانسرا چارسوق است که در اطراف آن حجره‌هایی با شکل‌های نامنظم ساخته شده که نشان از تمرکز معمار بر کم‌ترین اتلاف فضا بوده است.
آن‌چه از حجره‌ها به چشم می‌خورد، درهای چوبی با شیشه‌های شفاف که در قوس نیم دایره بالای آن، با شیشه‌های رنگی قرمز و سبز، تزئین شده است. به داخل آن‌ها که پا می‌گذارید، دیوارهایی با روکش گچی و سقف‌های گنبدی می‌بینید که حتی بعضی از آن‌ها، طاق‌نماهایی دارند که نور قابل توجهی به داخل فضا می‌آورند.
عکس از: سایت Wikimedia
بهترین زمان بازدید از کاروانسرا
وقتی درباره بهترین زمان بازدید از کاروانسرای سعدالسلطنه صحبت می‌کنیم، بهتر است آب و هوا و شرایط شهر مقصد یعنی قزوین را در نظر بگیریم.
گفتیم که این مکان سرپوشیده است و در هر فصلی از سال می‌توانید با فراغ بال و بدون نگرانی از گرما و سرما، ساعت‌ها در میان کوچه پس کوچه‌های سرای سعادت، پرسه زده و سفری به گذشته داشته باشید اما اگر خیلی حساس هستید، فصل بهار، اواخر تابستان و اوایل پاییز، بهترین زمان سفر به این مکان است.
ساعت کاری کاروانسرای سعدالسلطنه
با توجه به این که این کاروانسرا در دل بازار قزوین قرار دارد، از زمان شروع به کار حجره‌داران یعنی ساعت ۸ باز می‌شود و تا پاسی از شب باز است.
عکس از: سایت OasisIran
کاروانسرای سعدالسلطنه کجاست؟
آدرس: ایران، استان قزوین، شهر قزوین، منطقه یک، سبزه میدان یا میدان آزادی، خیابان امام خمینی (رشت سابق، پهلوی سابق‌تر)، کاروانسرای سعدالسلطنه
کاروانسرای سعدالسلطنه روی گوگل مپ
مسیر دسترسی به کاروانسرا چگونه است؟
گفتیم که کاروانسرای سعدالسلطنه در خیابان امام خمینی قزوین قرار دارد و برای بازدید از این مکان باید خودتان را به خیابان امام خمینی یا رشت سابق برسانید. در صورتی که از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنید، هر جای شهر که باشید، می‌توانید خودتان را به میدان ولیعصر رسانده و بعد از آن سوار تاکسی‌های سبزه میدان (یا میدان آزادی) شده و ابتدای خیابان امام خمینی پیاده شوید. از این‌جا تا کاروانسرا فاصله زیادی ندارید و می‌توانید با چند قدم پیاده‌روی وارد بازار شوید.
اما رفتن به این مکان با ماشین شخصی محدودیت‌هایی دارد که بهتر است از آن آگاه باشید. خیابان امام خمینی یکی از خیابان‌های یک‌طرفه قزوین است که در روزهای کاری، تردد وسایل نقلیه شخصی در آن ممنوع است. در روزهای تعطیل هم که ورود همه وسایل در آن آزاد است، احتمالا برای پیدا کردن جای پارک با مشکل مواجه می‌شوید چرا که در این منطقه پارکینگ عمومی وجود ندارد و محل پارک هم به سختی پیدا می‌شود.
عکس از: سایت IranIndepth
کاروانسرای سعدالسلطنه در کلامی کوتاه
اگرچه بیان زیبایی و شکوه بزرگ‌ترین کاروانسرای درون‌شهری دنیا، یعنی کاروانسرای سعدالسلطنه، در کلامی کوتاه نمی‌گنجد اما به طور خلاصه باید بگویم که در این مقاله در مورد تاریخچه ساخت کاروانسرا گفتیم. از اعتبار و نفوذ حاکم شهر گفتیم تا چگونگی ساخت و راه‌اندازی کاروانسرا و روزهای تلخ و شیرینی که در گذر ایام تجربه کرده است.
در کنار این موارد، برای آشنایی بهتر از دو جهت بخش‌های مختلف کاروانسرا را معرفی کردیم. یک بار تصور کردیم بر فراز کاروانسرا رفتیم و بخش‌های مختلف آن را از جهت موقعیت جغرافیایی و جایگاهی که دارند بررسی کردیم که باعث می‌شود دید خوبی نسبت به کل فضا به دست آورید و بار دیگر، آن را از دید معماری بررسی کردیم.
در انتهای مقاله در کنار آدرس، مسیرهای رسیدن به کاروانسرای سعدالسلطنه و بهترین زمان بازدید از این مجموعه را هم معرفی کردیم.
