چندی پیش نتیجه نتایج یک پژوهش مبنی بر اینکه آیا امنیت کشورمان ایران برای گردشگران خارجی، در سطح کشورهای اروپایی، آمریکایی، کانادایی و استرالیایی است یا خیر، منتشر شد. در این ارزیابی همچنین، کشورهایی مانند کویت و قطر نیز از جمله معدود کشورهای خاورمیانه بودند که در سطح خطرهای امنیتی «پایین» در حوزه گردشگری معرفی شدند و بقیه کشورهای منطقه از نظر امنیت در سطوح متوسط یا پرخطر ارزیابی شدند.
از آنجاکه گردشگری یکی از فعالیت‌های مهمی است که می‌تواند اقتصاد تک بعدی کشورها را به اقتصادی متنوع و پویا تبدیل کند، امروزه همه کشورها و دولت‌ها بر آن شدند که پتانسیل‌های موجود در کشور خود را شناسایی کرده و به بهترین شکل از آن بهره ببرند.
در این میان کشوری مانند ایران که سال‌ها از اقتصاد تک بعدی متکی بر نفت رنج برده و از طرفی پتانسیل‌های شگفت‌انگیزی در هر شاخه‌ای از گردشگری را در اختیار دارد، از این امر مستثنی نبوده است. به این معنا که چندسالی است متولیان این حوزه در کشور در نظر دارند تا این صنعت را به صورت پایدار رونق بخشند.
اما عوامل متعددی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد تا فعل خواستن تبدیل به توانستن شود. یکی از عواملی که در رونق و شکوفایی صنعت گردشگری و ترغیب گردشگران داخلی و خارجی در هر کشوری نقش اساسی ایفا می‌کند، ایجاد حس امنیت در گردشگران، به‌ویژه گردشگران خارجی است.
به بیان دیگر، امن بودن کشور و ایجاد حس امنیت در گردشگران خارجی موضوع مهمی است که صنعت گردشگری ایران را به خود وابسته کرده است.
امنیت در گردشگری به چه معناست؟
شاید در ابتدا لازم باشد این نکته را توضیح دهیم که وقتی از وجود امنیت در صنعت گردشگری صحبت می‌کنیم، منظورمان دقیقا چیست؟
به‌طور کلی امنیت شامل سلامت، آرامش، رفاه فرد، ثبات جامعه و محفوظ ماندن از آسیب توسط دیگران می شود. اگر از تبلیغات منفی که در رسانه‌های خارجی علیه ایران انجام گرفته است، بگذریم، باید گفت تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی ما با سایر کشورها و برخی اقدامات کارشناسی نشده مسئولان نیز باعث شده اغلب مردم جهان گمان کنند که ایران کشور ناامنی است.
اخباری که از برخورد و درگیری با اتباع خارجی بر سر مسائل مختلف در خروجی رسانه‌های خارجی قرار می‌گیرد، صحتی بر این ادعاست.
گرچه بسیاری از آنها بعد از سفر به ایران از این طرز تفکر خود و باوری که نسبت به ایران و ایرانیان داشته‌اند، پشیمان می‌شوند.
اگر از شایعات، تبلیغات منفی و عملکرد نابخردانه برخی از مسئولان مربوطه در کشورمان بگذریم، وجود برخی ناآرامی‌ها در کشور و سایر کشورهای منطقه، عدم ثبات اقتصادی و… هم در ایجاد این حس منفی بی‌تاثیر نیست.
اما آنچه که قصد داریم در این گزارش، به آن بپردازیم به هیچ‌وجه مسائل سیاسی، شایعات و روابط خوب و بد ایران با دیگر کشورها در رابطه با امنیت گردشگری در ایران نیست. بلکه، در این گزارش سعی کرده‌ایم عوامل واقعی و عینی را در رابطه با امنیت گردشگری در ایران بررسی کنیم.
وضعیت راه‌ها و حمل‌ونقل در ایران
همانطور که در ابتدا هم به آن اشاره کردیم، گردشگری از ظرفیت‌ها و فرصت‌های مهم کشوری همچون ایران با این حجم انبوه از پتانسیل‌هایی که در این حوزه در اختیار دارد، است.
با این وجود به نظر می‌رسد وضعیت حمل‌ونقل کشورمان تا حدودی برای گردشگران و به‌ویژه گردشگران خارجی نگران‌کننده باشد.
امروزه با حجم بالای اخبار مبنی بر تصادفات جاده‌ای، سقوط هواپیما، خارج شدن قطار از ریل و… مواجه هستیم. به‌گونه‌ای که این قبیل اخبار سبب بروز نگرانی‌هایی در گردشگران و علاقه‌مندان به سفر حتی داخل کشور نیز شده است.
بنابراین، به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین مولفه‌های مورد توجه در توسعه گردشگری هر کشوری، امنیت راه‌ها اعم از زمینی، هوایی و دریایی باشد. چراکه قطعا آمار بالای تصادفات و سوانح مربوط به حمل‌ونقل باعث ایجاد دلهره و اضطراب گردشگران در سفر به ایران و در نتیجه موجب کاهش درخواست سفر به این کشور می‌شود.
آسیب جدی که کرونا به صنعت گردشگری ایران زد
در مدت اخیر و پس از شیوع ویروس کرونا صنعت گردشگری ایران که در حال شکوفایی بود و همگان منتظر رونق و بهره‌وری از آن بودیم، به شدت متضرر شد. به‌گونه‌ای که درحال‌حاضر حتی وضعیت سفرهای داخلی هم تعریفی ندارد و به درستی انجام نمی‌شود.
از سوی دیگر، با توجه به وضعیت شیوع و گسترش انواع مختلف ویروس کرونا و روند واکسیناسیون در کشور، فعالان این حوزه چندان هم به برقراری سفرهای بین‌المللی در سال جاری امیدوار نیستند.
بر اساس این گزارش، صدور ویزای توریستی ایران حدود یک سال است که به دستور ستاد ملی کرونا متوقف شده است، درست همزمان با اتخاذ این تصمیم آمارهایی از صنعت گردشگری کشور منتشر شد که خبر از وضعیت نابسامان و افول این صنعت در کشورمان می‌دهد.
طبق آمار منتشر شده از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور، در ایران گردشگری داخلی از پایان سال ۹۸ تا اواسط تابستان ۹۹ رو به افول رفته و بعد از آن تاکنون با توجه به برخی تمهیداتی که اندیشیده شد، با شیب اندکی رو به بهبود است. البته در این مدت تعدادی از گردشگران خارجی نیز با در اختیار داشتن ویزای درمان، تجاری یا کاری به ایران سفر کرده‌اند.
آمارها به صورت شفاف و واضح گویای این امر است که بسیاری از کشورها از همین شرایط شیوع ویروس کرونا به نفع صنعت گردشگری خود بهره برده‌اند. اما در ایران مسائلی همچون زیرساخت‌های نامناسب فرهنگی و اجتماعی، قوانین مهندسی نشده، وضعیت نامناسب حمل‌ونقل و جاده‌ها و راه‌ها و شرایط نامساعد کشور در مواجهه با ویروس کرونا ایران را به کشوری نسبتا ناامن برای گردشگران ایرانی و بین‌المللی تبدیل کرده است.
این موضوع شرایط را به گونه‌ای رقم زده که بسیاری از توریست‌ها و گردشگران خارجی عطای گشت‌وگذار در کشوری پر از جذابیت‌های گوناگون را به لقای آن بخشیده و کشورهای دیگر را برای انجام سفرهای خود به ایران ترجیح می‌دهند.
البته فعالان صنعت گردشگری و ذینفعان نیز بیکار ننشسته‌اند؛ چراکه چندی پیش در نامه‌ای از معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواسته‌اند با با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ستاد مقابله با کرونا، جلسه‌ای ترتیب داده و طی رایزنی‌هایی که با این مسئولان می‌کنند، حداقل اجازه ورود گردشگران طبیعت‌گرد را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به کشور بدهد تا دست کم، گردشگران موجود که هنوز تمایل به سفر به ایران و بازدید از آن را دارند را از دست ندهیم؛ البته، گویا هنوز این اقدام منتج به نتیجه مطلوب نشده است.
به امید روزهای روشن تر در گردشگری ایران