با رونق گرفتن گردشگری و مطرح شدن آن به عنوان یک صنعت، وجوه مختلف آن نمایان و مشخص شد. یکی از ابعاد صنعت گردشگری، گردشگری فرهنگی است که انواع مختلفی از سفر مثل گردشگری موسیقی در زیرمجموعه آن قرار دارد.
اهمیت گردشگری فرهنگی تا آنجاست که «اسمیت کی.ملانی» یکی از پژوهشگران برجسته این حوزه معتقد است، این نوع از گردشگری از نظر اقتصادی هم برای کشورها سودمند است. ضمن اینکه، در این نوع گردشگری میراث و سنت‌های موجود، به بهتر تصویر کشیدن موقعیت سیاسی مقصد گردشگری در آینده کمک خواهد کرد که قطعا موضوع قابل اهمیتی است.
یکی از شاخه‌های گردشگری فرهنگی که موسیقی راک و هیپ‌هاپ موجب پیدایش و رونق آن شده، گردشگری موسیقی است. در این نوع از گردشگری، گردشگران به‌منظور شرکت در یک رویداد، فستیوال یا اتفاق موسیقایی خاص اقدام به سفر می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با این گردشگری، همراه مجله علی بابا باشید.
منظور از گردشگری موسیقی چیست؟
قطعا موسیقی برای علاقه‌مندان آن یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های سفر است. در این نوع گردشگری، موسیقی به عنوان جاذبه‌ای مطرح می‌شود و گردشگران به خاطر موسیقی به مقاصد مختلف سفر می‌کنند.
شاید بتوان سابقه این نوع از گردشگری را به یونان باستان (Dionysia) یا روم (Saturnalia) نسبت داد. در قرون وسطا کارناوال‌هایی که عمدتا درون‌مایه‌های مذهبی داشتند موجب شکل‌گیری اجتماعاتی در یک مکان و زمان معین می‌شدند. امروزه هم این گردشگری به همین معناست، با این تفاوت که ارتباط افراد با موسیقی جدی‌تر و خاص‌تر شده است.
به‌عنوان مثال، یکی از مهم‌ترین و مشهورترین نماد گردشگری موسیقی گذرگاه معروف «AbbeyRoad» در لندن است که هرساله توریست‌های زیادی را برای بازدید و گرفتن عکس یادگاری با پیاده‌رویی که گروه موسیقی بیتلز در سال ۱۹۶۹ آلبوم خود را با عکسی از آن منتشر کردند، می‌کشاند.
اگر بخواهیم تعریفی ساده از گردشگری موسیقی ارائه دهیم، می‌توان گفت این گردشگری شامل افرادی می‌شود که با هدف شرکت در یک نمایش، کنسرت موسیقی و یا جشنواره‌هایی از این قبیل به منطقه‌ای دیگر سفر می‌کنند؛ دیدار با مشاهیر و بزرگان موسیقی هم یکی دیگر از اهداف سفر در این نوع از گردشگری محسوب می‌شود.
از سوی دیگر، این گردشگری آنچنان پررونق است که اقتصاد گردشگری را بر پایه آن بنا کرده‌اند. به این معنا که، اقدام به شرکت افراد در یک جشنواره، کنسرت یا نمایش و رویدادهایی که برای حضور در آن‌ها باید سفر کرد، موجب می‌شود پول بیشتری توسط گردشگران در مقاصد خرج شده و در نهایت منجر به رونق اقتصاد محلی مقاصد هدف شود. به همین دلیل است که گردشگری موسیقی در بسیاری از مناطق جهان به یک صنعت پردرآمد تبدیل شده است.
گردشگری موسیقی ضمن اینکه باعث ایجاد لذت و احساسی خوشایند در مخاطبان می‌شود، فعالیت مهم فرهنگی نیز تلقی می‌شود. همچنین، می‌توان گفت علاوه‌بر تجربه فرهنگی این گردشگری که بسیار حائز اهمیت است، سودآوری رویدادهای موسیقی نیز یکی دیگر از مزیت‌های اصلی آن است. بر اساس آمارهایی که از سوی سازمان جهانی گردشگری منتشر شده است، جشنواره‌های موسیقی صنعت ۳/۲ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۶ بودند که این رقم تا پیش از سال ۲۰۲۰ با افزایشی دوبرابری به ۶ میلیارد دلار رسیده است.
گردشگری موسیقی در ایران و پتانسیل‌هایی که مغفول مانده‌اند
با توجه به مباحث مطرح شده بسیار واضح است که چرا گردشگری مبتنی بر موسیقی، در سراسر دنیا، طرفداران بسیاری دارد. به‌گونه‌ای که امروزه بسیاری از کشورهای پیشرفته ارزش موسیقی را درک کرده و بین گردشگری و موسیقی پیوندی ناگسستنی ایجاد کرده‌اند.
ایران نیز با توجه به اینکه از تنوع قومیتی و فرهنگ فولکلور بسیار غنی برخوردار است، پتانسیل تحقق این نوع از گردشگری را داراست. در کشورمان موسیقی و گردشگری می‌توانند به‌راحتی با هم پیوند خورده و با ایجاد تجربه سفری خوشایند برای گردشگران زمینه‌های انتقال فرهنگ، سنن و آداب و رسوم یک منطقه به دیگران را فراهم آورند.
از آنجاکه، نقطه به نقطه کشورمان موسیقی اصیل خاص خود را دارد. این نوع از گردشگری می‌تواند به عنوان یکی از الگوهای شاخص در فرهنگ فولکلور ایران با استفاده از جذابیت‌های موسیقی‌های محلی و جشنواره‌های موسیقی، ضمن احیای آداب‌ورسوم محلی نقش موثری در جذب گردشگر و در نهایت توسعه گردشگری فرهنگی، ایفا کند.
با توجه به اهمیت این موضوع، در ادامه گزارش به معرفی برخی از جاذبه‌های گردشگری موسیقی موجود در کشور می‌پردازیم:
سیستان و بلوچستان
موسیقی سیستان وبلوچستان، نماد فرهنگ و تمدن ایران باستان است. موسیقی مقامی بلوچستان نسبت به سایر موسیقی‌هایی که در نواحی مختلف ایران وجود دارند از از کیفیت و جایگاه خاصی برخوردار است. تنوع ملودیک و ریتمیک آثار، وجود سازهایی با بافت و ساخت متفاوت از دیگر سازهای خطه‌های مختلف ایران و وجود نوازندگان صاحب نام از ویژگی‌هایی است که موسیقی این منطقه را متمایز کرده است.
لرستان و گردشگری موسیقی
وجود تصاویری از رقص و پایکوبی و آلات موسیقی در سفالینه‌هایی که از کاوش‌های باستان‌شناسی در مناطق لرنشین، به دست آمده بیانگر وجود موسیقی در هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح در این منطقه است. تحقیقات حکایت از آن دارد که موسیقی نزد اقوام لر قدمت دیرینه‌ای داشته و در عهد ساسانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است.
کردستان
بی‌شک یکی از غنی‌ترین و پربارترین موسیقی‌های محلی ایران موسیقی کردستان است. این موسیقی ریتمیک، همراه با رقص محلی است که طرفداران بسیاری دارد که می‌تواند به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری موسیقی مطرح شود.
بوشهر
موسیقی‌دانان و پژوهشگران موسیقی معتقدند ریتم، سرعت، تکیه صدا و فرم در موسیقی هر منطقه، ارتباط مستقیمی با زبان آن منطقه دارد. شاید مصداق بارز این موضوع موسیقی سنتی بوشهر باشد و به همین دلیل است که در بوشهر، به‌دلیل تفاوت در گویش مردم نواحی مختلف، موسیقی هر محله با محله دیگر متفاوت است.
گیلان
گیلان منبع ترانه‌های فولکور (محلی) است. موسیقی در گیلان در دو منطقه دیلمان در شرق و تالش در غرب این استان قابل بررسی است. موسیقی در این دو ناحیه از نظر زبان، آداب و رسوم و نغمه‌ها تفاوت‌های زیر بنائی باهم دارند که در نواحی مرکزی با هم آمیخته شده‌اند.
مازندران
مازندران را می‌توان خاستگاه اصلی کلیه نغمه‌ها، آواها و نواهای پنجگانه زبان تبری دانست. موسیقی در همه نواحی این منطقه عمومیت و کاربرد داشته و با زندگی افراد بومی عجین شده است.
خوزستان و گردشگری موسیقی
موسیقی لری و بختیاری موسیقی غالب در مناطقی از خوزستان مانند دزفول، اندیمشک و شوشتر است. در جنوب خوزستان سازها و ریتم‌های موسیقی عرب نمود بیشتری دارد.
این گردشگری از بخش‌های مهم گردشگری فرهنگی است که در سرتاسر جهان به عنوان یک صنعت پردرآمد مورد توجه قرار گرفته است. از این رو، از متولیان امر در ایران به‌عنوان کشوری که قوم‌های مختلفی را در خود جای داده که هریک دارای سبک و ریتم خاصی از موسیقی و ساز مخصوص به خود هستند، انتظار می‌رود، با توجه به وجود فرهنگ غنی موسیقایی که در جای‌جای کشورمان به چشم می‌خورد، با نگاهی ویژه به جایگاه و ظرفیت‌های موسیقی محلی و سنتی موجود در کشور، زمینه‌های رشد و گسترش این نوع از گردشگری را فراهم آورند.
