تاریخچه پیدایش آفرود که از آن تحت عنوان رانندگی خارج از جاده یاد می‌شود به مسابقات اتوموبیل‌رانی برمی‌گردد. در گذشته، این مسابقات اغلب در مسیرهای دشوار مانند گل، کویر، کوهستان‌ها و… برگزار می‌شد، به‌تدریج این نوع مسابقات رونق گرفته و از آنجاکه، مسیر آن زیبا و بکر بود مورد توجه گردشگران نیز قرار گرفت.
هیجان‌انگیز بودن این شاخه گردشگری مهمترین ویژگی آن است، در این تفریح از خودروهای شاسی بلند (SUV) استفاده می‌شود که توانایی راننده در کنترل و هدایت خودرو در مسیرهای صعب العبور حرف اول را می‌زند.
ویژگی برجسته آفرود رانندگی دسته‌جمعی با ماشین‌های خاص است که هیچ محدودیتی در آن وجود ندارد که همین مساله چالش‌هایی را برای این تفریح لاکچری به‌وجود آورده‌است. یکی از مهمترین چالش‌های موجود که انتقادهای فراوانی را با خود به‌همراه دارد، آسیب زدن این فعالیت به محیط زیست است؛ با این وجود این مسابقات هنوز هم طرفدارانی دارد.
رانندگی با طعم هیجان
ویژگی اصلی مناطق جنگلی دربرداشتن بیشه زارها، آبشارها، گونه‌های نادر و کمیاب گیاهی و جانوری به عنوان یک ذخیره‌گاه است که اهمیت بسزایی دارد. این در حالیست که، امروزه آفرودبازان با فعالیت‌های خود آسیب‌هایی جدی به عرصه‌های جنگلی وارد کرده‌اند. به‌عنوان مثال در منطقه هیرکانی که به‌تازگی جهانی شده‌است، مسابقات آفرود گونه‌های نادر جانوری و گیاهی را به‌خطر انداخته، وخامت این موضوع تا آنجاست که منتقدان این مقوله معتقدند فعالیت‌های بی‌قاعده و بی‌ضابطه آفرودبازان، جنگل‌های هیرکانی را از لیست ثبت جهانی خارج خواهد کرد. فعالیت‌های تهدیدآمیز در یک منطقه بکر می‌تواند ضربات مهلکی به محیط زیست، موجودات و حیوانات آن وارد کند که همین امر موجب بروز نگرانی‌هایی در این زمینه شده است.
چراکه، بنابر نظر کارشناسان مربوطه هنگامی‌که ماشین یا جسم سنگینی وارد جنگل می‌شود باعث کوبیده شدن زمین شده و وضعیت رشد گیاهان منطقه حتی علف‌ها و گیاهان خودرو را هم به خطر می‌اندازد. به‌همین دلایل است که فعالان محیط زیست آفرود را به‌عنوان یک ورزش یا حتی گردشگری و طبیعت‌گردی هیجان‌انگیز به رسمیت نمی‌شناسند.
علاوه‌بر همه اینها ورود ماشین‌های شاسی‌بلند با دو دیفرانسیل نه تنها به خاک منطقه و گونه‌های گیاهی و جانوری آن آسیب می‌زند، بلکه شب زنده‌داری، روشن کردن آتش و… که به‌واسطه حضور رانندگان این ماشین‌ها در منطقه اتفاق می‌افتد نیز سبب بروز مشکلاتی می‌شود. این حضور انسان‌ها دز طبیعت حتی نحوه و فرآیند جفت‌گیری حیوانات وحشی مانند یوز را هم به مخاطره انداخته و در بلندمدت باعث انقراض نسل آنها می‌شود.
با تاملی کوتاه می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که مهمترین آفت برگزاری مسابقات آفرود در طبیعت ایران بی‌برنامگی و بی‌ضابطه بودن آن است که سبب ایجاد مشکلات بسیاری برای طبیعت و حیات‌وحش شده است. بنابراین، اگر مکان خاصی برای آفرودسواری در نظر گرفته شود، با فرهنگ‌سازی و آموزش آفرودسواران آسیب‌های کمتری به محیط زیست وارد شده و خسارات به میزان چشمگیری کاهش خواهد یافت.
بنابراین، اکنون که این فعالیت‌ها متوقف نمی‌شود، اگر نهاد و سازمانی متولی برگزاری این مسابقات شود، می‌تواند با برخورد قانونی، به میزان چشمگیری شدت آسیب‌های آن را کاهش دهد.
البته در سال‌های گذشته پیشنهادهایی پیرامون این مقوله مطرح شده که یکی از آنها، پیشنهاد تشکیل کمیته ساماندهی آفرودسواران بود؛ البته تا کنون شاهد وقوع اتفاق مثبتی در این زمینه نبوده‌ایم.
چگونه تهدیدات مسابقات آفرود را کاهش دهیم؟
در کنار همه مطالب یاد شده رعایت نکاتی از سوی رانندگان این ماشین‌ها قطعا می‌تواند آسیب‌های وارد شده به محیط زیست و حتی آفرودبازان را کاهش دهد که در ادامه می‌آید:
- آهسته برانید: با رانندگی ایمن هم از جان خود محافظت کنید و هم ضمن اینکه آسیب کمتری به خاک منطقه می‌زنید، از زیبایی طبیعت اطراف خود نیز لذت ببرید.
- روی جاده تمرکز داشته باشید: دقت در رانندگی همیشه حرف اول را می‌زند که در این نوع رانندگی اهمیت آن دوچندان می‌شود، پس متوجه این موضوع باشید که بی‌احتیاطی شما ممکن است عواقب جبران‌ناپذیری به‌همراه داشته‌باشد.
- وارد مناطق بکر یا حفاظت‌شده نشوید: جانوران جاده را به عنوان یک منطقه خطرناک می‌شناسند و از آن عبور نمی‌کنند. زمانی که خودرو خارج از جاده یا همان «آفرود» حرکت می‌کند، غافلگیر شدن حیوانات باعث می‌شود زیر چرخ این ماشین‌ها له شوند. زیرا حیوانات نمی‌دانند که قرار است ماشینی از این مناطق عبور کند.
- به اصول و قواعد احترام بگذارید: اگر به این حوزه علاقه‌مند هستید باید متعهد باشید و بهصورت هدفمند و قانونمند فقط در مکان‌هایی که برای طبیعت و حیات‌وحش آسیبجدی ایجاد نمی‌کند، فعالیت کنید.
چگونه لذت هیجان را تجربه کنیم؟
در کنار همه مطالبی که به آنها اشاره کردیم در اینجا لیستی از ورزش‌ها و تفریحات هیجان‌انگیزی که می‌توانند جایگزین آفرود شوند را برای شما آماده کرده‌ایم. اگر هیجان‌انگیز بودن ورزش یا تفریحی که به سراغ آن می‌روید برایتان اهمیت دارد، با انتخاب این موارد که البته هرکدام ضابطه و اصول خود را می‌طلبد، می‌توانید هم لذت هیجان را تجربه کنید و هم آسیب کمتری به طبیعت بزنید. البته باید توجه داشته باشید که امکان انجام برخی از آنها در ایران وجود ندارد و برای تجربه کردن آنها باید به آن سوی مرزهای کشور سفر کنید.
- اسکی: اسکی یکی از ورزش‌های هیجان‌انگیزی است که به دلیل داشتن قوانین و ضابطه و وجود مناطق خاص انجام آن آسیب چندانی به محیط زیست نمی‌زند و به اندازه آفرود و حتی بیشتر از آن هیجان‌انگیز است.
- بانجی جامپینگ: شاید از نظر بسیاری از افراد سقوط آزاد عقلانی نباشد. اما به جرات می‌توان گفت این یکی از جذاب‌ترین تفریحاتی است که می‌توانید در کل عمرتان تجربه‌اش کنید. مخصوصا که تجهیزات آن در ایران، تعبیه شده و می‌توانید به‌راحتی و با صرف هزینه‌ای معقول آن را امتحان کنید.
- چادرزدن در مناطق خاص: اگر عاشق کمپ کردن و چادرزدن در طبیعت هستید، به شما توصیه می‌کنیم با در اختیار داشتن تجهیزات لازم و رعایت نکات ایمنی این بار چادرزدن بالای درخت و یا روی صخره را نیز امتحان کنید. با انجام چنین کاری قطعا خاطرات طبیعت گردیتان به یادمادنی خواهند شد.
- کاستیرینگ یا ساحل نوردی: اگر عاشق هیجان هستید، به شما کاستیرینگ یا همان ساحل‌نوردی را توصیه می‌کنیم. بنابراین، در ابتدا لازم است برنامه سفر به یک شهر ساحلی را بچینید و در آنجا یک ساحل صخره ای مناسب پیدا کنید. چراکه، کاستیرینگ ترکیبی از تفریحاتی مثل شنا کردن، شیرجه زدن و صخره‌نوردی است که برای تجربه آن، نیاز به تجهیزات ایمنی کامل و قدرت بدنی بالا دارید.
- کوهنوردی: بدون شک کوهنوردی مورد علاقه ماجراجویان است. برای هیجان‌انگیز کردن این ورزش یک مسیر و یک کوهستان جالب را برای کوهنوردیتان انتخاب کنید. قطعا غافلگیر خواهید شد!
- هنگ گلایدینگ: هنگ گلایدینگ نوعی چترسواری است که با کمک آن می‌توانید آزادانه در آسمان پرواز کرده و احساس پرنده بودن را با تمام وجود حس کنید.
- پاراسیلینگ: پاراسیلینگ نام تفریحی است که در آن یک نفر با یک چتر به وسیله یک طناب به قایق موتوری وصل و با کمک آن به روی دریا کشیده می‌شود.
- بالن سواری: شاید رمانتیک‌ترین و رویایی‌ترین تفریحی که در ذهن هرکسی تداعی می‌شود، بالن سواری باشد. اگر شما از این‌دست هستید، بالن سواری می تواند برایتان جذاب باشد.
- بیس جامپینگ: بیس جامپینگ یا پرش از ارتفاع بدون طناب، بسیار ترسناک است. اما اگر حاضرید بدون هیچ طنابی و فقط با کمک یک چتر نجات از لبه یک جای مرتفع بپرید می‌توانید تجربه‌اش کنید.
- پل نوردی: توصیه ما به شما این است که این بار به شکل دیگری به پل‌های اطرافتان نگاه کرده و اگر به کسب تجربه‌های جدید علاقه‌مند هستید، پل‌نوردی را امتحان کنید.
- زیپ لاینینگ: زیپ لاینینگ تجربه پرواز بین درختان یک جنگل انبوه را برایتان فراهم می‌کند. پس اگر می‌خواهید مثل تارزان با سرعت بین درختان جا به جا شوید، ما به شما این ورزش را پیشنهاد می‌کنیم.
