شیوع و گسترش ویروس کرونا، بر همه وجوه زندگی انسان‌ها تاثیر گذاشته و سبک زندگی افراد را در سراسر جهان دستخوش تغییرات کرده‌است. یکی از حوزه‌هایی که از این ویروس تاثیر منفی پذیرفته صنعت گردشگری است.
به‌گونه ای که در همین مدت کوتاه پیدایش کرونا در جهان، اقتصاد صنعت گردشگری با بحرانی اساسی روبه‌رو شده‌است. در این مدت ایرلاین‌ها از توقف پروازهای خود بسیار متضرر شدند؛ ازاین‌رو، با کاهش درآمدها مجبور به تعدیل کارکنان خود شده و در آستانه ورشکستگی قرار گرفته‌اند. طبق تازه‌ترین آمار جهانی موجود، میزان تردد مسافر در خطوط هوایی آمریکا در مقایسه با سال گذشته (۲۰۱۹)، ۹۵ درصد کاهش یافته است. این آمار تقریبا برای خطوط هوایی تمامی کشورهای جهان صدق می‌کند.
کرونا و تهدید صنعت گردشگری
تعطیلی مراکز تفریحی و گردشگری در سراسر جهان که از تدابیر بهداشتی مقابله با بیماری کرونا محسوب می‌شود، منجر به کاهش تقاضا برای سفر از سوی مسافران شده که همین موضوع شرکت‌های هواپیمایی، ایرلاین‌های بین المللی و فرودگاه‌ها را با بحران‌های عظیم اقتصادی روبه‌رو کرده است.
البته این مشکلات تنها مربوط به خطوط هوایی نبوده است، به‌گونه‌ای که در این دوران ناوگان جاده‌ای، اتوبوس‌ها و تاکسی‌های بین شهری نیز ضررهای زیادی را متحمل شده‌اند؛ در این روزهای کرونایی اغلب پمپ بنزین‌های بین شهری، اقامتگاه‌ها و رستوران‌های بین راهی به مکان‌هایی متروکه تبدیل شده اند که این موضوع عمق فاجعه را نشان می‌دهد.
حال که این ویروس در سراسر جهان صنعت گردشگری را با مشکلات اساسی مواجه کرده، همه دولت‌ها درصددند بتوانند شرایطی ایجاد کنند تا در چنین شرایطی کمتر آسیب ببینند؛ بنابراین، هر کشوری بنا به شرایط خود می‌خواهد این بحران را مدیریت کند.
کرونا در ایران
در ایران هم شیوع این بیماری با تعطیلات نوروز و پیک سفرهای نوروزی ایرانیان مصادف شد که همین امر صنعت گردشگری کشورمان را که در حال رشد و گسترش بود دچار چالش‌های اساسی کرده و موجی از ناامیدی و سردرگمی دست اندرکاران این صنعت را دربرگرفت.
در پی نگرانی‌های پیش آمده پیرامون مشکلات اقتصادی مربوط به این حوزه، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور اعلام کرد پس از توقف و کاهش شیوع این بیماری تمهیداتی برای مسافران و صاحبان مشاغل و کسب وکارها در این حوزه اندیشیده خواهد شد تا صنعت گرشگری کشور بار دیگر خود را پیدا کرده و احیا شود.
حال با توجه به شرایطی که در این چندماه با آن مواجه بودیم، به تازگی اخباری در خروجی رسانه‌ها قرار گرفت مبنی بر اینکه قرار است مراکز تفریحی روباز در ایران بازگشایی شود.
پس از انتشار این اخبار، خبر بازگشایی موزه‌ها، اماکن تاریخی و اماکن مذهبی هم به گوش رسید که گویا چند روزی است در کشور اجرایی شده است. شنیدن این اخبار قطعا می‌تواند برای صنعت جوان گردشگری کشورمان به‌عنوان زندگی دوباره تلقی شود.
بر این اساس وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پیرامون این تصمیمات گفته‌است: در رابطه با گردشگری در مراکز تفریحی روباز، طبیعت‌گردی و کوهنوردی باز، هیچ محدودیتی از نظر این وزارتخانه برای استفاده مردم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی وجود ندارد.
بنابر اظهارات علی‌اصغر مونسان برپایی چادر و کمپ‌های عمومی به قصد اقامت شبانه در بوستان‌های تفریحی در حجم بالا که موجب تجمع بیش از حد گردشگران و مسافران شود، همچنان ممنوع بوده و بهتر است گردشگران از مراکز اقامتی رسمی دارای مجوز از این وزارتخانه استفاده کنند.
گویا بنابر درخواست وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، وزارت کشور پذیرفته که مقامات استانی، انتظامی و امنیتی برای استفاده مردم از جاذبه‌های طبیعت‌گردی و مراکز تفریحی روباز در شرایط کنونی جامعه و فشارهای روحی به مردم ناشی از ویروس کرونا، همکاری کنند.
کرونا تنها یک بیماری نیست
در هرحال، به نظر می‌رسد با تصمیم‌گیری‌های اخیری که در این حوزه انجام گرفته شاهد شکل‌گیری شرایط جدیدی در صنعت گردشگری کشور باشیم.
یک کارشناس مدیریت گردشگری در این باره معتقد است: کرونا تنها یک بیماری نیست؛ این ویروس قطعا نوع نگرش و روابط را در آینده‌ای نزدیک تغییر می‌دهد. یکی از حوزه‌هایی که تغییرات قابل‌توجهی را تجربه خواهد کرد، صنعت گردشگری است که برپایه روابط متقابل انسان‌ها با یکدیگر شکل گرفته است.
مجید فرهادی یونکی در پاسخ به این سوال که آینده صنعت گردشگری چگونه خواهد شد؟ گفت: قطعا گردشگری برای همیشه متوقف نمی‌شود و مردم دوباره به سفر می‌روند. چنانکه امروزه شاهد آن هستیم که در بسیاری از کشورها بسیاری از محدودیت‌ها در حوزه سفر و گردشگری از میان برداشته و یا تعدیل شده است.
وی تاکید کرد: اما مسلم است که ماهیت سفرها نسبت به گذشته دچار تغییراتی خواهد شد. اگر دست اندرکاران و فعالان این صنعت بخواهند همچنان در این حوزه سرپا بمانند باید گردشگری جایگزین را بشناسند و در مسیر آن حرکت کنند. این امر مستلزم آن است که از سرمایه‌گذاری روی گردشگری انبوه که در این شرایط بازار خود را از دست داده، خودداری کنند.
فرهادی یونکی با بیان اینکه صنعت گردشگری در آینده با محدودیت‌هایی مواجه است، گفت: ازاین‌رو، حال که تصمیم به بازگشایی مراکز و اماکن تفریحی، مذهبی و گردشگری گرفته شده که در پی آن قطعا میزان سفرها هم افزایش می‌یابد نیاز است کدهای اخلاقی جدیدی در این حوزه تدوین شود.
وی افزود: این کدها باید حاوی توصیه‌های بهداشتی از سمت گردشگر در ارتباط با کووید ۱۹ در قبل از سفر و حین سفر و همچنین رعایت اصول ایمنی در مقاصد گردشگری، نظیر چگونگی رعایت فاصله‌ها در جاذبه‌های گردشگری یا رعایت اصول بهداشتی در اقامتگاه‌های گردشگری ازسوی فعالان گردشگری و همچنین در زمان سفر چگونگی رسیدن به مقصد یعنی حمل و نقل سفر باشد.
فرهادی یونکی تاکید کرد: با رعایت این پروتکل‌ها می‌توان در راستای احیای مجدد صنعت گردشگری گام برداشت و بار دیگر افراد را ترغیب به سفر و گردشگری کرد.
وی خاطرنشان کرد: ضمن‌اینکه باید با فرهنگ‌سازی مناسب در شهرهای مبدا کاری کنیم که بومیان با تصور اینکه ممکن است گردشگران بیمار باشند، موجب آزار آن‌ها نشوند و همچنان شاهد مهمان‌نوازی ایرانیان باشیم.
گردشگری در پساکرونا چگونه می‌شود؟
حال که آمارهای جهانی گویای این حقیقت است که در این مدت تقریبا صد میلیون شغل در بخش گردشگری و سفر حذف و یا نابود شده‌اند، باید با برنامه‌ریزی صحیح و همفکری مسئولان و متخصصان تمهیداتی برای خروج از این بحران اندیشید.
چراکه بسیار واضح است که سفر و گردشگری هیچ‌گاه به صورت صددرصدی از زندگی مردم رخت برنمی‌بندد. جهان بارها و بارها شرایط سخت جنگ، قحطی و بیماری را تجربه کرده و هربار با شیوه‌ای جدید بازهم به این صنعت روی آورده‌است. نیاز به سفر که تقاضای روح انسان است چیزی نیست که به سادگی از بین برود، ضمن اینکه این مقوله یک نیاز تجاری و اقتصادی برای توسعه و اشتغال در جوامع محسوب می‌شود.
بنابراین، این رویداد فرهنگی و اقتصادی به هیچ‌وجه از زندگی مردم حذف نخواهد شد، اما قطعا در دوران پساکرونا با شکل جدیدی از گردشگری مواجه خواهیم بود. حال که همه متخصصان و دست‌اندرکاران حوزه به این امر تاکید دارند، فعالان این صنعت و برنامه‌ریزان باید با آغاز کاهش محدودیت‌ها از سوی دولت، بکوشند از این غافله بازنمانند، تا در دوران پساکرونا هم صنعت نوپای گردشگری کشورمان که در این سالها برای آن زحمت زیادی کشیده شده را از دست ندهیم.
بسیاری از متخصصان صنعت گردشگری، معتقدند در پساکرونا علاوه بر هزینه و هدف سفر و مقصد گردشگری، مسائل مربوط به بهداشت، ایمنی، حفظ حریم‌های شخصی، فاصله‌گذاری و پاکیزگی نیز برای مسافران اهمیت پیدا می‌کند.
البته قطعا پیاده‌سازی این پروتکل‌ها افزایش هزینه‌های سفر را در پی خواهد داشت؛ ازاین‌رو، بر مسوولان و مدیران این حوزه واجب است تا برای این موضوع هم برنامه‌ریزی مناسبی صورت دهند تا بتوانیم به بهترین نحو تهدیدهای پیش‌آمده را به فرصت تبدیل کنیم.
البته نمی‌توان انتظار داشت که تغییرات در این صنعت به سرعت اتفاق افتاده و در یک چشم برهم‌زدنی مشکلات و چالش‌ها برطرف شود. چراکه، شکل‌گیری مدل جدید صنعت گردشگری و جاافتادن آن در میان انسان‌ها به زمان نیاز دارد.
درهرحال، نمی‌توان این موضوع را انکار کرد که تحولات شگفت‌انگیزی در انتظار گردشگری در دوران پساکرونا خواهد بود. ارتقای استانداردهای بهداشتی در مراکز اقامتی و هتل‌ها، هوشمندسازی تاسیسات هتل‌ها، شکل‌گیری تورهای گردشگری کوچک‌تر، کم تعدادتر و خانوادگی‌تر، جایگزین شدن جت‌های کوچک به‌جای هواپیماهای مسافربری غول‌پیکر، اهمیت صدور بیمه سلامت از سوی آژانس‌های گردشگری و…می‌تواند از ویژگی‌های صنعت گردشگری در پساکرونا باشد.
