قزوین به‌عنوان یکی از شهرهای باستانی ایران، مهد سوغات و صنایع دستی منحصر به خود است. سفر به قزوین شما را، علاوه بر آثار تاریخی فراوان، با شیرینی‌های لذیذ و صنایع دستی نفیسی آشنا می‌کند که در نوع خود بی‌نظیر هستند. اگر شما هم مشتاق آشنایی با سوغاتی‌های جذاب قزوین هستید، با علی بابا همراه شوید تا با تمام سوغات قزوین آشنا شوید.
قزوین به‌عنوان یکی از استان‌های ایران که در مرکز کشور واقع شده، در گذشته برای مدتی پایتخت ایران بوده است. قزوین در ارتفاع ۱۲۷۸ متری از سطح دریا واقع شده و تاریخچه آن به دوران ساسانیان بازمی‌گردد. این استان از نظر تعداد آثار تاریخی در ایران و جهان به ترتیب رتبه‌های اول و سوم را دارد.
در نوشته‌های قدیم اروپایی‌ها از قزوین به‌عنوان شهر باستانی آرساس یا آرساسیا یاد شده و یونانی‌ها قزوین را راژیا می‌نامیده‌اند. سوغات قزوین نیز به‌مانند تاریخ و فرهنگ این استان، از غنای بالایی برخوردار است. این استان از زمان‌های دور یکی از شهرهای پیشرو در تولید شیرینی‌های سنتی بوده است. زنان هنرمند این استان در جشن‌ها و مراسم مختلف به شیرینی‌پزی می‌پردازند و این رسم همچنان تا به امروز نیز پابرجا است.
بااین‌حال، سوغاتی های قزوین تنها به شیرینی محدود نشده و این استان در زمینه‌های دیگری ازجمله صنایع دستی نیز حرف‌های فراوانی برای گفتن دارد.
شیرینی های قزوین
۱. نان نازک قزوین
نان نازک در میان اهالی قزوین پرطرفدار است. این نان بسیار ترد بوده و روی آن مغزهای گوناگونی ریخته می‌شود؛ بنابراین اگر به قزوین سفر کردید، نان نازک این استان را با نام‌هایی چون شیرینی نازک پسته‌ای، نازک بادامی و نازک گردویی پیدا خواهید کرد.
۲. نان برنجی قزوین
نان برنجی سوغات بسیاری از شهرهای ایران ازجمله کرمانشاه، یزد و قزوین است. این شیرینی از آرد برنج، آرد گندم، شکر، روغن جامد، تخم‌مرغ و گلاب تهیه می‌شود و شما می‌توانید آن را در انواع گوناگونی چون نان برنجی ساده و زعفرانی در شیرینی فروشی‌های سراسر استان پیدا کنید.
۳. نان چایی
نان چایی نوعی شیرینی سنتی در قزوین است که زنان قزوینی آن را برای عید نوروز و دیگر جشن‌ها و مراسم خود تهیه می‌کنند. در تزئین نان چایی از کنجد و پسته استفاده می‌شود.
۴. کیک شربتی
کیک شربتی نوعی کیک لوزی شکل است که بافت بسیار لطیفی دارد. کیک شربتی با پسته و نارگیل تزئین می‌شود. پس از آماده شدن، این کیک به‌صورت لوزی برش خرده و روی آن شربتی حاوی شکر، گلاب و هل ریخته می‌شود.
۵. نان بادامی
نان بادامی یکی دیگر از سوغات قزوین است. این شیرینی شبیه به شیرینی‌های قرابیه است و از شیرینی‌های قدیمی قزوین محسوب می‌شود. اگر روزی به قزوین سفر کردید، طعم لذیذ این شیرینی را امتحان کنید.
۶. نان چرخی
نان چرخی شباهت زیادی به نان چایی دارد. همان‌طور که از نام این نان پیداست، نان چرخی با نوعی چرخ دستی مخصوص چرخ می‌شود و برای تزئین، روی آن تخم خرفه یا خلال پسته می‌ریزند.
۷. باقلوا
باقلوا سوغات بسیاری از شهرهای بزرگ ایران است و هرکدام از شهرها دارای باقلوای مخصوص به خود هستند. باقلوای هر شهر طعم به خصوصی دارد و این ذائقه شماست که تعیین می‌کند باقلوای کدام شهر نسبت به دیگری برتری دارد.
باقلوای قزوین نیز رقابت تنگاتنگی با باقلوای یزد و تبریز دارد و جذابیت آن به دلیل تنوع در طعم و طرز تهیه آن است. اگر به شیرینی فروشی‌های قزوین مراجعه کردید، می‌توانید باقلوای این استان را در سه نوع باقلوای پیچ، گل رز و پرچمی خریداری کنید.
۸. نان قندی قزوین
نان قندی قزوین با نان قندی‌های دیگر شهرهای ایران تفاوت دارد. قزوینی‌ها این نان را در خانه‌های خود تهیه می‌کنند و خمیر آن را برای مدتی طولانی ورز می‌دهند. وقتی‌که خمیر آماده شد، قبل از اینکه درون فر قرار بگیرد، روی آن یک علامت به‌علاوه زده می‌شود. این کار به پخته شدن بهتر نان کمک می‌کند. اگر به قزوین سفر کردید این سوغات خوشمزه قزوین را از دست ندهید.
۹. شیرینی اتابکی
شیرینی اتابکی، موسوم به شیرینی ولیعهدی، از شیرینی های اصیل قزوین و یکی از خوشمزه‌ترین سوغات قزوین است که شما تنها می‌توانید آن را در شهر قزوین پیدا کنید. در شیرینی اتابکی از شکر کمی استفاده می‌شود. نوع سنتی این شیرینی در دو رنگ تهیه می‌شود، اما امروزه قنادان برای تهیه شیرینی اتابکی از قالب‌ها و تزئینات مختلفی استفاده می‌کنند.
۱۰. نان اَگِردَک
نان اَگِردَک از نان‌های سنتی و لذیذ قزوینی است که طعم شیرینی دارد. این نان در شهرهای دیگر ایران نیز تهیه می‌شود. آرد، تخم‌مرغ، شیر، شکر، زردچوبه و دارچین از مواد اصلی نان اَگِردَک هستند.
۱۱. میوه و خشکبار
انار، انگور، سیب و زردآلو از میوه‌های معروف باغ‌های قزوین هستند. زغال‌اخته یکی دیگر از میوه‌های مشهور این استان است و مردم در روستای هیر برای برداشت آن جشن شکرگزاری می‌گیرند. روستای هیر سالانه چیزی در حدود ۲۰۰ تن زغال‌اخته کشت می‌کند.
گردو، بادام، فندق، کشمش و پسته از خشکبارهای معروف قزوین هستند. اگر به این استان سفر کردید، حتماً خشکبار آن را امتحان کنید. اگر توانستید به روستای هیر سفر کرده و طعم عالی گردوی آن را نیز بچشید.
۱۲. پنیر کوزه‌ای
پنیر کوزه‌ای از سوغاتی‌های شاخص استان قزوین است و در هیچ کجای دیگر از ایران یافت نمی‌شود. همان‌طور که از نام این پنیر پیداست، پنیر کوزه‌ای در کوزه درست می‌شود. طعم اصلی این پنیر با زیره است، اما می‌توانید پنیر کوزه‌ای قزوین را با طعم‌های ساده و سبزیجات معطر هم پیدا کنید. این پنیر در کوزه ریخته شده و در زیر خاک نگهداری می‌شود تا بعد از مدتی مورد استفاده قرار گیرد. بازار قزوین بهترین جا برای خرید پنیر کوزه‌ای است.
صنایع دستی قزوین
۱۳. فرش
فرش قزوین یکی از نفیس‌ترین فرش‌های ایران است که متأسفانه بافت آن به دست فراموشی سپرده شده است. این فرش امروزه تنها در موزه‌ها و کلکسیون‌های شخصی به چشم می‌خورد.
۱۴. گلیم‌بافی
گلیم‌بافی از هنرهای رایج در تمامی روستاهای قزوین است و رودبار الموت، رودبار شهرستان، ارداق و ضیاءآباد از مهم‌ترین قطب‌های بافت گلیم در این استان هستند. گلیم‌بافی قزوین با گذر زمان همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است و زنان هنرمند روستایی از طرح‌های شاه‌عباسی، لچک و ترنج در گلیم‌های خود استفاده می‌کنند. اگر به دنبال خرید یک گلیم نفیس قزوینی هستید، باید بدانید که این سوغات گران‌بها از نخ‌هایی با رنگ‌های گیاهی تهیه شده و دوام بالایی دارد.
۱۵. جاجیم‌بافی
هنر جاجیم‌بافی در قزوین قدمتی دیرینه دارد و شما می‌توانید در سفر به روستاهای این استان، همچنان شاهد بافت جاجیم از سوی زنان محلی باشید. پشم ماده اصلی تهیه جاجیم است و زنان روستایی در اوقات بیکاری خود به سراغ پشم‌چینی و رنگ کردن آن با رنگ‌های گیاهی می‌روند. ازآنجایی‌که زنان در فصل زمستان کار کمتری دارند، عمدتاً دار جاجیم‌بافی خود را در این فصل در خانه‌ها برپا می‌کنند. اگر به دنبال خرید جاجیم اصیل قزوینی هستید، مراقب باشید، زیرا امروزه به‌جای پشم در صنعت جاجیم‌بافی از کامواهای رنگی نیز استفاده می‌شود.
۱۶. نوار بافی
نوار بافی یا پن بافی در گذشته با نخ‌های ابریشمی انجام می‌شد، اما امروزه به دلیل بالا بودن قیمت ابریشم، نخ‌های نایلونی جای آن‌ها را گرفته‌اند. چشم بلبل، چشم خروس، مارپیچ و چشم چپر از نقوش رایج در پن بافی هستند. رودبار شهرستان و الموت در گذشته قطب پن بافی در استان قزوین بوده‌اند.
۱۷. موج بافی
از دیگر صنایع دستی بافتنی که می‌توانید در استان قزوین پیدا کنید، موج است. موج بافی نیز به دلیل گران شدن مواد اولیه مرغوب ازجمله ابریشم و پشم، امروزه با مواد ارزان‌تر نظیر نخ‌های نایلونی تولید می‌شود. موج‌ها پارچه‌هایی هستند که به‌عنوان رختخواب، پتو، پشتی، رویه کرسی و سجاده کاربرد دارند. این هنر در زمان‌های دور بسیار پرطرفدار بود، اما امروزه نسل جوان به‌سختی چیزی در مورد موج بافی می‌داند و شاید اصلاً نام آن تابه‌حال به گوشش نرسیده باشد.
۱۸. گلابتون دوزی
گلابتون دوزی که شبیه به هنر سوزن‌دوزی است، از قدیم‌الایام در میان طبقه متوسط و اعیان قزوین رواج داشت. در این هنر به‌جای نخ از مفتول‌های بسیار نازک طلایی یا برنجی استفاده می‌شود. پیچک ترنجی، گل ساعتی، گل‌های اسلیمی، گل‌های ختایی و بته‌جقه از طرح‌های اصلی در گلابتون دوزی هستند. گلابتون دوزی کاربردهای فراوانی چون جا قرآنی، سجاده، لباس مجلسی، رویه بالش و پرده دارد.
۱۹. نم‌نم دوزی
نم‌نم دوزی نوعی هنر سنتی رو به انقراض است که در خلق آن از منجوق‌های فلزی استفاده می‌شود. کاربرد هنر نم‌نم دوزی در تزئین پارچه‌ها، جای شانه و آینه و مهر است. نم‌نم دوزی در گذشته یکی از بخش‌های اصلی جهیزیه دختران دم بخت به شمار می‌رفت. ازآنجایی‌که دوخت این آثار به ظرافت و دقت فراوانی نیاز دارد، تولید آن به‌آرامی جلو رفته و از همین رو به نم‌نم دوزی مشهور است.
۲۰. گیوه‌دوزی
قزوین و تاکستان از مراکز مهم گیوه‌دوزی ایران محسوب می‌شوند. گیوه‌های قزوینی توانایی رقابت با گیوه‌های یزد، کرمانشاه و آباده را دارند. اگر قصد خرید یک گیوه در بازار قزوین را داشتید، می‌توانید آن‌ها در انواع مختلف با کفی‌های پلاستیکی و چرمی پیدا کنید.
۲۱. نقاشی پشت شیشه
هنر نقاشی پشت شیشه در دوران صفویه از اروپای شرقی، هند و چین وارد ایران شد و در دوران قاجار رواج گسترده یافت. این هنر تا جایی پیش رفت که قزوین به قطب تولید این هنر تبدیل شد. بااین‌حال، نقاشی پشت شیشه امروزه کمتر مورد توجه قرار دارد و جایی که می‌توانید این آثار نفیس را مشاهده کنید، موزه‌ها هستند.
۲۲. مشبک‌کاری فلز
مشبک‌کاری فلز از صنایع دستی نفیس و معروف ایران است که به قزوین تعلق دارد. این هنر در اصل نوعی قلم‌زنی است که هنرمندان در آن طرح‌ها و نقش‌های گوناگون را به کار می‌برند. در این هنر که به دوران سلجوقیان تعلق دارد، هنرمندان طرح‌های خود را بر روی فلز انداخته و با اره مویی آن را برش می‌زنند. در گذشته از مشبک‌کاری فلز در ساخت آینه و شمعدان استفاده می‌شد، اما با توسعه این هنر گلدان‌ها و ظروف مختلف نیز وارد دایره مشبک‌کاری شدند. امروزه می‌توانید تقریباً هر چیزی را در قالب هنر مشبک‌کاری فلز در قزوین بیابید.
۲۳. خوشنویسی
قزوین را می‌توان پایتخت هنر خوشنویسی ایران نامید. این استان با داشتن هنرمندانی چون میرعماد حسنی قزوینی و میر محمدحسین عمادالملک سیفی حسنی قزوینی، در هنر خوشنویسی به دیگر استان‌های صاحب سبک ایران فخر می‌فروشد. قزوین همچنان به پرورش این هنر در قالب کلاس‌های خوشنویسی ادامه می‌دهد. شما هم می‌توانید در سفر بعدی خود به قزوین، آثار خوشنویسی هنرمندان این استان را مشاهده کرده و آن‌ها را به‌عنوان سوغاتی نفیس با خود به شهرتان ببرید.
