در شهر خوی، آرامگاه فردی قرار دارد که روح هر بازدیدکننده‌ای را به سفری در عمق تاریخ و عرفان می‌برد. آرامگاه شمس تبریزی از جاهای دیدنی آذربایجان غربی، جایی است که در آن می‌توان ردپای مردی را یافت که روزی با حضور خود در زندگی مولانا، جهان اندیشه و عرفان را برای همیشه دگرگون کرد. مردی که خود همچون خورشیدی درخشان ناپدید شد، اما نور حضورش تا همیشه در ادبیات و عرفان ایرانی جاری ماند.
مقبره شمس تبریزی با اینکه مکانی ساده است و تنها جلوه آن مناره‌ای بلند و عجیب است، به خلوتی برای عرفان‌دوستان و علاقه‌مندان به اندیشه شمس تبدیل شده است. در ادامه این مطلب از مجله گردشگری علی بابا همراه ما شوید تا با این آرامگاه که از جاهای دیدنی خوی است، بیشتر آشنا شویم.
آرامگاه شمس تبریزی کجاست؟
مهمترین ویژگی آرامگاه شمس تبریزی چیست؟
آیا برای بازدید از آرامگاه شمس تبریزی باید ورودی پرداخت کرد؟
دیدنیهای نزدیک آرامگاه شمس تبریزی کدام است؟
مشخصات مقبره شمس تبریزی
آرامگاه شمس تبریزی در شهر خوی، اثری برجسته از فرهنگ و عرفان ایران است. این آرامگاه نه تنها مدفن عارف بزرگ، بلکه یکی از نمادهای عرفانی و گردشگری ایران به شمار می‌آید.
عکس از: سایت Itto
معماری برجسته این بنا، با مناره استوانه‌ای که با شاخ‌های قوچ تزیین شده، ویژگی خاصی به مقبره داده است. این تزیینات به داستان‌های شکار پادشاه صفوی مرتبط است که علاقه فراوانی به عرفان داشت و کاخ زمستانی خود را در نزدیکی این مقبره ساخت. این مناره با شماره ثبت ۹۶۶ در بهمن ماه سال ۱۳۵۲ در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت.
عکس از: سایت Wikimedia
اهمیت این بنا، به‌دلیل برگزاری کنگره سالانه بین‌المللی شمس تبریزی در آن، بیشتر هم شده است. بازدیدکنندگان، چه علاقه‌مندان به عرفان و چه مسافران معمولی، با مشاهده این بنا تجربه‌ای منحصربه‌فرد کسب می‌کنند. آرامگاه شمس تبریزی علاوه بر جلوه تاریخی، محلی برای تامل و اندیشیدن به معارفی است که از شمس به یادگار مانده است.
آرامگاه شمس تبریزی کجاست؟
آرامگاه شمس تبریزی در شهرستان خوی استان آذربایجان غربی قرار دارد. این آرامگاه در فاصله ۳ کیلومتری از مرکز شهر و در شمال غربی شهرستان خوی، در محله امامزاده، بلوار شمس تبریزی، کوچه زینالی واقع شده است.
لوکیشن آرامگاه شمس تبریزی روی گوگل مپ
عکس از: سایت Wikimedia
مسیر دسترسی به آرامگاه شمس تبریزی
برای رسیدن به آرامگاه شمس تبریزی باید خود را به بلوار شمس تبریزی شهر خوی برسانید. پس از آن با وارد شدن به کوچه زینالی به محل آرامگاه می‌رسید. مقبره شمس تبریزی فاصله زیادی از بلوار اصلی ندارد و دسترسی به آن راحت است.
قوانین و ساعت بازدید از آرامگاه شمس تبریزی
بازدید از آرامگاه شمس تبریزی رایگان است و نیازی به پرداخت هزینه ورودی ندارد. این آرامگاه همه روزه و در هر ساعت از شبانه‌روز قابل بازدید است، چون محوطه آن باز است و در دسترس عموم قرار دارد.
عکس از: سایت Wikimedia
با توجه به اینکه حفاظت ویژه‌ای از این مکان صورت نمی‌گیرد، لازم است خود بازدیدکنندگان در هنگام بازدید دقت بیشتری داشته باشند و در حفظ و مراقبت از این مکان ارزشمند کوشا باشند.
شمس تبریزی که بود؟
محمد بن علی بن ملک داد تبریزی از چهره‌های برجسته عرفان در قرن هفتم هجری است. او در سال ۵۸۲ هجری قمری در تبریز به دنیا آمد. قدیمی‌ترین تصویری که از شمس وجود دارد در موزه آرمیتاژ سنت پترزبورگ نگهداری می‌شود. شمس از کودکی به دنبال حقیقت بود و روحی بی‌قرار داشت. او تحت‌تاثیر عرفای مختلفی قرار گرفت و در پی شناخت معنوی، سفرهای زیادی کرد.
عکس از: سایت Wikimedia
زندگی او به خاطر تفاوت در سبک زندگی و نگرش‌هایش، همواره در پرده‌ای از ابهام بوده است. دیدار شمس و مولانا در سال ۶۴۲ قمری در قونیه، نقطه عطفی در زندگی هر دو آنها بود. مولانا، که تا آن زمان استاد و فقیه برجسته‌ای بود، تحت‌تاثیر عمیق شمس به مسیر عرفان و عشق الهی روی آورد. اما حضور شمس مورد مخالفت برخی مریدان مولانا قرار گرفت و سرانجام او برای همیشه ناپدید شد.
تاریخچه آرامگاه شمس تبریزی
آرامگاه شمس تبریزی از آثار تاریخی مهم در شهر خوی به شمار می‌آید که قدمت آن به دوره صفوی باز می‌گردد. برج استوانه‌ای کنار مقبره، به دستور شاه اسماعیل صفوی ساخته شد که علاقه خاصی به شمس تبریزی داشت. او در کنار این آرامگاه کاخ خود را نیز ساخته بود که طی حمله عثمانی‌ها از بین رفت. مناره آرامگاه شمس با تزیینات خاص از جمله شاخ قوچ و جمجمه حیوانات شکار‌شده توسط شاه، نشانگر قدرت و مهارت او در شکار بوده است.
عکس از: سایت Wikimedia
این سازه با استفاده از سنگ و آجر ساخته شده و در ابتدا شامل سه مناره بود که به مرور زمان تنها یکی از آنها باقی مانده است. این بنا در دوره‌های مختلف شاهد حوادث، مرمت‌ها و بازسازی‌های متعددی بوده است. از مهمترین اقدامات حفاظتی آن، مرمت سال ۱۳۸۶ شمسی با همکاری کارشناسان ایتالیایی است که باعث احیای این اثر ارزشمند شد.
عکس از: سایت Itto
از جمله رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با این بنا می‌توان به زیارت سلیمان عثمانی و وزیر اعظمش در سال ۹۴۲ هجری قمری اشاره کرد. هر ساله کنگره بین‌المللی شمس تبریزی در آرامگاه شمس تبریزی در خوی برگزار می‌شود و این محل میزبان علاقه‌مندان به مولانا و شمس از سراسر جهان است.
معماری مناره آرامگاه شمس تبریزی
مناره آرامگاه شمس تبریزی شاخص‌ترین بخش این بنا است که با طراحی منحصربه‌فرد خود همچنان جلب توجه می‌کند. این مناره ۱۵ متر ارتفاع و ۳.۴۰ متر عرض دارد و همچون نمادی از گذشته، در میان معماری‌های جدید شهر خوی ایستاده است. نمای خارجی مناره با ترکیبی از آجر و تزیینات خاصی که در نوع خود بی‌نظیرند، تزیین شده است.
عکس از: سایت Google maps
از جالب‌ترین ویژگی‌های این مناره استفاده از شاخ‌های قوچ وحشی و جمجمه حیوانات در بدنه آن است؛ شاخ‌هایی که طبق روایات تاریخی، توسط شاه اسماعیل صفوی در طی اقامتش در خوی شکار شده و برای تزیین مناره استفاده شده‌اند. این تزیینات علاوه بر زیبایی بصری، نشانه قدرت شاه اسماعیل در شکار و جنگ‌آوری او به شمار می‌رفتند.
عکس از: سایت Itto
در گذشته، سه مناره در اطراف مقبره شمس تبریزی قرار داشتند که همه به شکلی همسان ساخته شده بودند و آرامگاه را احاطه می‌کردند. این مناره‌ها به سبک معماری سلجوقی طراحی شده بودند. نمونه‌های مشابهی از این سبک را در شهر کرمان نیز می‌توان مشاهده کرد.
عکس از: سایت Itto
ساخت این مناره از آجر و سنگ بوده است. از لحاظ ساختاری نیز طبقات بالایی آن به شکلی تزیین شده که نسبت به پایه‌های مناره ظریف‌تر و با جزئیات بیشتری همراه است. پایه‌های مناره با سنگ‌های مستحکم پوشیده شده‌اند که به استحکام و دوام بنا کمک می‌کند. مناره در انتها به صورت استوانه‌ای باریک‌تر شده و تاجی مخروطی شکل بر روی خود جای داده است.
حیاط و فضای آرامگاه
آرامگاه شمس تبریزی در فضایی ساده و محصور قرار دارد. مقبره شمس تبریزی در نزدیکی مناره قرار گرفته است. محوطه این آرامگاه بسیار ساده است و تنها چند باغچه کوچک و مجسمه‌ای از شمس تبریزی در آن قرار دارد. در دیوارهای دور تا دور آرامگاه نیز اطلاعاتی درباره آرامگاه و شمس تبریزی قرار داده شده است.
عکس از: سایت Itto
بهترین زمان بازدید از آرامگاه شمس تبریزی
فصول بهار و پاییز بهترین زمان‌ها برای بازدید از آرامگاه شمس تبریزی از لحاظ آب‌وهوایی هستند. در این دوره‌ها، آب‌وهوای معتدل و دلپذیر این منطقه از آذربایجان غربی امکان یک بازدید لذت‌بخش را فراهم می‌کند. همچنین کنگره سالانه شمس تبریزی در اوایل فصل پاییز برگزار می‌شود که زمان مناسبی برای بازدید از این آرامگاه است.
عکس از: سایت Itto
به غیر از این زمان، آرامگاه شمس تبریزی در خوی معمولا خلوت است و بازدیدکنندگان زیادی ندارد؛ بنابراین محیط آن در اکثر اوقات آرام است و خللی در بازدید شما به وجود نمی‌آید.
امکانات رفاهی آرامگاه شمس تبریزی
آرامگاه شمس تبریزی امکانات رفاهی محدودی دارد و تنها خدمات اولیه‌ای برای بازدیدکنندگان فراهم شده است. این مکان دارای یک پارکینگ مناسب برای خودروها است و همچنین امکان دسترسی به آن از طریق وسایل نقلیه عمومی فراهم است.
عکس از: سایت Google maps
در نزدیکی آرامگاه، رستوران و فروشگاه وجود دارد، هرچند خود مجموعه فاقد رستوران یا کافی‌شاپ داخلی است. چند نیمکت نیز در محوطه آرامگاه جهت استفاده مردم و بازدیدکنندگان قرار داده شده است.
جاهای دیدنی نزدیک به آرامگاه شمس تبریزی
امامزاده سید بهلول
امامزاده سید بهلول یکی از مکانهای زیارتی مهم خوی است. این مکان در محله‌ای به همین نام واقع شده و حدود ۱ کیلومتر (۲ دقیقه رانندگی) از آرامگاه شمس تبریزی فاصله دارد.
عکس از: سایت Google maps
این مکان مذهبی به خاطر وجود آرامگاه یکی از نوادگان امام علی نقی (ع) که از قرن چهارم هجری در آن دفن شده، اهمیت ویژه‌ای دارد. معماری داخلی امامزاده با تزیینات آیینه‌کاری و داستان کشف پیکر سید بهلول در این منطقه جذابیت آن را دوچندان کرده است.
آرامگاه پوریای ولی
آرامگاه پوریای ولی از دیگر مکان‌هایی است که در نزدیکی آرامگاه شمس تبریزی در خوی قرار گرفته است. این آرامگاه در فاصله ۱.۸ کیلومتری از آرامگاه شمس تبریزی قرار دارد که با حدود ۴ دقیقه رانندگی می‌توان به آن رسید.
عکس از: سایت Google maps
پوریای ولی، یکی از پهلوانان محبوب ایرانی است که به دلیل مهارت در کشتی‌گیری و اخلاق و جوانمردی‌اش شناخته شده است. آرامگاه او شامل سنگ قبری ساده، چهار ستون سنگی و انگشتری با حکاکی نام پوریای ولی است.
توصیه‌هایی برای بازدید از آرامگاه شمس تبریزی
- پیش از بازدید، مطالعه‌ای مختصر درباره شمس تبریزی و جایگاه عرفانی و تاریخی او داشته باشید. این اطلاعات به شما کمک می‌کند ارتباط بهتری با مکان برقرار کنید و بازدید معنادارتری داشته باشید.
- به این آرامگاه بی‌توجهی‌های بسیاری شده و آن‌طور که باید موردحفاظت قرار نگرفته است. پس لازم است هنگام بازدید به این مکان احترام بگذاریم و از آن محافظت کنیم.
عکس از: سایت Itto
- اگر به شمس تبریزی علاقه دارید و به دنبال تجربه‌ای خاص هستید، زمان بازدید خود را به اوایل پاییز در مهر ماه بیندازید. در این زمان هر ساله کنگره‌ای برای بزرگداشت این عارف بزرگ برگزار می‌شود.
- مقبره شمس تبریزی مکان ساده‌ای است، اما همین سادگی و خلوتی باعث می‌شود در صورت علاقه‌مندی به شمس، آرامش و حس‌وحال خوبی را تجربه کنید.
