غار اسپهبد خورشید که بنام غار لاپ‌کمر و طاق عایشه گرگیلی دژ نیز شناخته می‌شود، یکی از جاهای دیدنی سوادکوه است. زیبایی این غار، تجربه بازدید متفاوتی برایتان ایجاد می‌کند.
بیایید در این مطلب از مجله گردشگری علی‌بابا، این غار تاریخی و طبیعی را به صورت کامل بررسی کنیم.
غار اسپهبد خورشید کجاست؟
چگونه به غار اسپهبد خورشید برویم؟
ببهترین زمان سفر به غار اسپهبد خورشید چه زمانی است؟
ورودی غار اسپهبد خورشید چقدر است؟
آشنایی با غار اسپهبد خورشید
غار اسپهبد خورشید که با قوس بزرگ و آثار تاریخی دوره ساسانی شناخته می‌شود، در منطقه‌ی لاپ‌کمر قرار دارد.
عکس از: سایت Google maps
جالب است بدانید که طاق غار اسپهبد خورشید، بزرگ‌ترین طاق طبیعی جهان است. البته در میان جاهای دیدنی مازندران، این آنقدرها هم شناخته‌شده نیست.
غار اسپهبد خورشید کجاست؟
غار اسپهبد خورشید در استان مازندران، در ناحیه دوآب واقع شده و از شهر سوادکوه حدود ۱۹ کیلومتر فاصله دارد.
این غار در نزدیکی روستای پایین دوآّب واقع شده و از جاده اصلی فیروزکوه به قائمشهر حدود ۱۵۰۰ متر فاصله دارد.
لوکیشن غار اسپهبد خورشید روی گوگل‌مپ
عکس از: سایت Shoaresal
مسیر دسترسی به غار اسپهبد خورشید
برای دسترسی به غار اسپهبد خورشید، می‌توانید از اتوبان فیروزکوه به قائمشهر استفاده کنید. پس از ۴۰ کیلومتر از فیروزکوه به جاده فرعی خطیرکوه خواهید رسید و بعد از ۱۵۰۰ متر رانندگی در این جاده شما در سمت راست خود غار را خواهید دید.
عکس از: محسن قاسمی
برای رسیدن به ورودی غار شما دو راه پیش رو دارید:
- مسیر مستقیم از دره‌ی پایین غار که مسیری سخت و خطرناک است
- مسیر شرقی که ورودی آن تقریبا در نزدیکی میدان تیر پایین غار است. این مسیر نیاز به پیاده‌روی نسبتاً سخت دارد و در نهایت شما را به پایین غار می‌رساند.
در نهایت به هر طریقی که بخواهید به این غار بروید، حتما به تجهیزات کوهنوردی، صخره‌نوردی و راهنما نیاز پیدا می‌کنید.
راهنمای رفتن به غار اسپهبد خورشید از تهران
غار اسپهبد خورشید در فاصله ۱۶۰ کیلومتری شهر تهران قرار داد. برای رسیدن از تهران به غار اسپهبد خورشید، می‌توانید از جاده تهران -فیروزکوه – قائمشهر استفاده کنید.
پس از فیروزکوه مسیر را به سمت قائم شهر ادامه دهید و پس از ۴۰ کیلومتر به سمت جاده خطیرکوه به راست بپیچید. مسافت رانندگی بسته به ترافیک حدوداً ۳ تا ۴ ساعت است.
عکس از: سایت Instagram
آب و هوای غار اسپهبد خورشید
غار اسپهبد خورشید در فصل بهار و تابستان خنک است. طبیعی است که دمای بخش داخلی غار، از فضای بیرون مطبوع‌تر باشد.
بهترین زمان سفر به غار اسپهبد خورشید
بهار و تابستان بهترین زمان برای بازدید از غار اسپهبد خورشید است، چون در این دو فصل احتمال بارندگی کمتر و شرایط برای بازدید مساعدتر است.
به دلیل مسیر پیمایش سخت، توصیه نمی‌کنیم که در فصل پاییز و زمستان به این غار بروید.
عکس از: محسن قاسمی
تفریحات غار اسپهبد خورشید
می‌توانید در طبیعت پیاده‌روی یا کوهنوردی کنید. یادتان باشد که زیبایی‌های طبیعی منطقه را در قاب دوربینتان ماندگار کنید.
تاریخچه غار اسپهبد خورشید
تاریخچه غار اسپهبد به دوران دور می‌رسد. آثار کشف‌شده نشان می‌دهند که این غار، کاربردی مذهبی داشته است. سپس در دوره اشکانی و ساسانی و به دلیل موقعیت غار، از آن بیشتر برای مصارف نظامی استفاده می‌شده است.
در زمان ساسانیان و دوره گاوباریان این غار تبدیل به یک دژ نظامی قدرتمند شده بود که ظرفیت اقامتی بالایی داشت.
عکس از: سایت Google maps
وجود منبع تامین آب آشامیدنی در درون غار و همچنین دره عمیق جلوی آن، به نظامیان اجازه می‌داد که تا مدت‌ها در حالت محاصره از خود دفاع کنند.
بقایای به‌جامانده از قلعه نشان می‌دهد که این دژ استحکامات قدرتمندی داشته است. ابن اسفندیار درباره استحکامات قلعه گفته است: «این قلعه دری سنگی داشت که برای جابه‌جا کردنش به زورِ پانصد مرد نیاز بود!»
عکس از: سایت Google maps
پس از حمله اعراب به مازندران، اسپهبد خورشید فرزندان، همسران و ثروت خود را به این دژ‌غار می‌فرستد. آنها به مدت دو سال و هفت ماه مقاومت می‌کنند. تا زمانی که مهاجمان راه‌حلی برای شکست دادنشان پیدا می‌کنند.
آنها سرمنشأ آب ورودی به قلعه را پیدا کرده و آن را با جنازه یک سگ مسموم می‌کنند. افراد داخل دژ دچار بیماری وبا می‌شوند و حدود ۴۰۰ نفر از آنها می‌میرند. در نهایت قلعه سقوط می‌کند و افراد باقی‌مانده اسیر می‌شوند.
عکس از: سایت Google maps
این غار بعدها توسط مازیار و سایر گروه‌های مخالف حاکمان عرب نیز استفاده می‌شود.
در قرن‌های بعدی بعد این غار محل مخفی‌شدن زنی به نام عایشه بوده که عده‌ای از راهزنان را دور خود جمع کرده بود؛ به این دلیل نام غار را طاق عایشه گرگیلی دژ می‌گویند که گرگیل در آن به معنای غارت است.
سرگذشت اسپهبد خورشید
پس از یورش اعراب به ایران، به دلیل کوهستانی بودن منطقه گیلان و مازندران و همچنین وجود سپر دفاعی طبیعی رشته‌کوه البرز، اعراب به این منطقه دسترسی پیدا نکردند.
در این زمان فرمانروایی مناطق گیلان و مازندران در اختیار خاندانی از شاهزادگان ساسانی به نام گاوباریان یا دابوییان بود که از نوادگان قباد اول ساسانی بودند.
عکس از: سایت Google maps
اسپهبد خورشید آخرین حاکم سلسله گاوباریان در مازندران است. او خلافت منصور عباس را پذیرفته و خراج‌گزار خلیفه عباسی شده بود. اما با قحطی در بغداد و شورش در خراسان، اسپهبد از پرداخت خراج به خلیفه امتناع کرد.
به این بهانه مهدی، پسر منصور عباسی نامه‌ای به اسپهبد خورشید می‌نویسد و از او خواهش می‌کند که به او اجازه دهد برای سرکوب شورش خراسان از مسیر ساحل دریای مازندران استفاده کند. پس از تایید اسپهبد، مهدی دو لشکر را از سمت ری به‌طرف شمال می‌فرستد. یکی از سمت جاده آمل و دیگری به سمت گرگان
عکس از: سایت Google maps
اما هدف سرکوب حکومت خراسان نیست! مهدی عباسی به دنبال نابودی حکومت اسپهبد خورشید است. اسپهبد زمانی متوجه موضوع شد که جنگ بالا گرفته و آمل و چالوس و کلار فتح شده بود.
اسپهبد که قلمرو خودش را در خطر می‌دید، فرزندان و همسران خود را به دژی فرستاد که امروز ما آن را به نام غار اسپهبد خورشید می‌شناسیم. خود اسپهبد به‌سختی به گیلان فرار می‌کند تا نیروی نظامی جذب کند. او تا زمانی که خبر سقوط دژ و شایعه اسارت فرزندانش را می‌شوند، به تلاش‌هایش ادامه می‌دهد و پس از آن، دست به خودکشی می‌زند.
گنج غار اسپهبد خورشید
باتوجه‌به اطلاعات به‌دست‌آمده وجود گنج در این غار شایعه بوده و منابع دقیقی مبنی بر درستی آن وجود ندارد. متأسفانه این شایعات منجر به آسیب غار از سمت افرادی که به دنبال کشف گنج هستند می‌شود.
عکس از: سایت Google maps
ساختار غار اسپهبد خورشید
غار اسپهبد خورشید یک طاق بزرگ طبیعی است. عمق قسمت اصلی غار بین ۱۵ تا ۲۵ متر است؛ ولی ارتفاع ۸۰ متری غار، آن را منحصر‌به‌فرد می‌کند.
این غار دژ را می‌توان چهار قسمت تقسیم کرد:
– دیواره روبه‌رویی غار
این دیوار، دیواری سنگی و نسبتاً مسطح است که پلکان‌های دژ روی آن قرار دارد. ساکنین از این پله‌ها برای رساندن خود به طبقات بالایی دژ استفاده می‌کردند.
نکته جالب درباره پلکان‌های این دژ و طبقات این است که تمامی این طبقات و پلکان‌ها بدون استفاده از بست و پایه فلزی و فقط به‌وسیله گچ و ساروج به دیواره متصل بوده‌اند.
در بالای دیواره یک تراس ۴۵ متری بوده که سمت چپ و راست دژ را به هم متصل می‌کرده است.
عکس از: سایت Shoaresal
– کف غار
این بخش محل ساختمان‌های حفاظتی دژ بوده است.
– قسمت چپ طاق
تمام طبقات در این سمت، اتاق‌های متفاوتی داشته‌اند. قسمت عمده ساختمان‌ها و اتاق‌های دژ در قسمت چپ آن بوده است که هفت تخت و تراس را شامل می‌شده است.
عکس از: سایت Mehrnews
– قسمت راست طاق
این قسمت را یک برج ۱۵ متری تشکیل می‌دهد. در ارتفاع ۶۰ متری از کف دژ، غار کوچک‌تری (با ۲۰ متر عمق و ۱۵ متر عرض) وجود دارد. این غار کوچک شامل دو طبقه و چند اتاق است و در اصل محل اسکان فرماندهان و ارگ فرماندهی دژ بوده است.
عکس از: سایت Aftabnews
جاهای دیدنی نزدیک غار اسپهبد خورشید
– کلیسای سرخ آباد
کلیسای سرخ‌آباد، یکی از آثار تاریخی مهم منطقه است که توسط مهندسان ایتالیایی که برای ساخت راه‌آهن به این منطقه آمده بودند، ساخته شده است.
بازدید از این مکان مقدس کوچک، تجربه‌ای معنوی و فرهنگی منحصربه‌فردی را برای بازدیدکنندگان به همراه دارد.
عکس از: سایت Google maps
– پل ورسک
پل ورسک یکی از شاهکارهای مهندسی ایران است. این پل به دلیل معماری زیبا و بلندای خود، یکی از جاذبه‌های گردشگری محبوب مازندران است.
عبور از روی پل و مشاهده مناظر زیبا و دیدنی اطراف، تجربه‌ای به‌یادماندنی برای هر گردشگری خواهد بود.
عکس از: سایت Google maps
– آبشار ورسک
آبشار ورسک، با طبیعت بکر و مناظر دیدنی، یکی از مقصدهای جذاب برای طبیعت‌گردان و کوهنوردان است. این آبشار با آب فراوان و محیطی دل‌نشین، مکانی مناسب برای پیک‌نیک و استراحت در دل طبیعت است.
عکس از: سایت Google maps
– قلعه کنگلو
قلعه کنگلو، یکی از قلعه‌های تاریخی و باستانی ایران است که در نزدیکی غار اسپهبد خورشید قرار دارد. این قلعه با معماری سنتی و دیدنی، داستان‌های زیادی از تاریخ و فرهنگ منطقه را در دل خود دارد.
عکس از: سایت Google maps
– دریاچه شورمست
دریاچه شورمست، یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی مازندران است که با آب زلال و مناظر دیدنی خود، محل مناسبی برای تفریح و استراحت است.
قایق‌سواری، ماهیگیری و پیک‌نیک در کنار این دریاچه، تجربه‌ای دلپذیر و خاطره‌انگیز خواهد بود.
عکس از: سایت Google maps
– کاروانسرای گدوک
کاروانسرای گدوک، یکی از کاروان‌سراهای تاریخی و قدیمی ایران است که در مسیر راه قدیمی تهران به مازندران قرار دارد. این کاروان‌سرا با معماری سنتی و فضای تاریخی خود، محلی برای استراحت و بازدید علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ است.
عکس از: سایت Irna
اقامت در نزدیکی غار اسپهبد خورشید
برای بازدید از غار اسپهبد خورشید می‌توانید در جنگل‌های اطراف این منطقه کمپ کنید و از هوای مطبوع منطقه لذت ببرید.
همچنین می‌توانید از خانه‌ها و ویلاهای اجاره‌ای در روستاهای اطراف یا هتل‌های دو شهر فیروزکوه و قائمشهر برای اقامت خود انتخاب کنید.
تجهیزات موردنیاز در سفر به غار اسپهبد خورشید
اگر هدف شما از سفر تماشای غار از دور است، با ماشین می‌توانید به حدود ۲۵۰ متری پای غار برسید و نیاز به تجهیزات خاصی نیست.
عکس از: سایت Mehrnews
اما برای رسیدن خود غار به تجهیزاتی مانند کفش، عصای کوهنوردی، کلاه محافظ و تیم مجرب صخره‌نوردی نیاز دارید.
توصیه‌هایی برای سفر به غار اسپهبد خورشید
غار اسپهبد خورشید، گنجینه‌ای است که از گذشتگان برای ما به یادگار مانده است. بازدید از این غار آسان نیست و به تجهیزات، آمادگی بدنی کافی و تیم صخره‌نوردی نیاز دارد. پس لطفا به تنهایی از این غار بازدید نکنید.
غار سپهبد خورشید در رمان «سختون» نوشته ناصر ایرانی نقش مهمی دارد. مردم محلی معتقدند که این غار طلسم‌شده است و کسی نمی‌تواند آن را فتح کند. نوجوانی که قهرمان داستان است تلاش می‌کند به تنهایی و بدون امکانات غار را فتح کند ولی پایش می‌شکند و معیوب می‌شود. اما تصمیم می‌گیرد پای معیوبش را معالجه کند و دوباره به فتح غار برود، این بار با کمک دیگران و با تجهیزات. این کتاب پیشتر توسط کانون پرورش فکری منتشر شده بود و اکنون انتشارات شهرقلم بازنویسی آن را منتشر کرده است.
ممنون. خیلی جالب بود.
ممنون. تنها مطلب بلندی بود که با اشتیاق خوندمش
بسیار عالی بود
شهرستان سوادکوه دارای مناطق دیدنی بکر و تاریخی بسیاری است ولی متاسفانه هیچگونه صحبتی از این بهشت گمشده نمیشود
سلام دوستان عزیز تاریخ ۱۴۰۳/۵/۱۷ هست و من کمپ زدم پایین غار اسپهبد و نم نم شبنم داره میزنه و صدای آرامش مطلق پابرجاست و صدای دلنواز جیرجیرکها و منتظرم ساعت ۴ صبح بشه بتونم تا بالا برم
عالی بود